Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1980, Blaðsíða 51

Guðlaugur Arason:
Sfldin er komin
„Nú er síldin komin. Hún hefur
verið burtu í seytján ár, ekki sést
að neinu marki síðan 1909. En í
sumar lætur hún náðarsól sína
skína yfir þorpið að nýju. Þessi
undursamlega duttlúngafulla
Höfundur þessa greina-
koms um síldina fyrír austan
er Guðlaugur Arason ríthöf-
undur, og þótti okkur bera vel í
veiði þegar hann fór austur á
firði fyrir Víkinginn og skrif-
aði um síld, því eins og kunn-
ugt er f jallar nýjasta bók hans,
Pelastikk einmitt um það ást-
arævintýri sem hann átti með
síldinni og sjónum þegar hann
var polli á Dalvík. Víkingur
fagnar því, að Guðlaugur skuli
nú hafa ráðist sem blaðamað-
ur að blaðinu, ekki bara vegna
þess hve vel og lipurlega hann
skrífar, heldur einnig vegna
þess að hann þekkir sjó-
mennskuna, ann henni, og
ætlar að tengja Víkinginn með
skrífum sínum enn betur sjó-
mönniun í starfi á næstunni.
skepna utan úr djúpinu. Það er
hún sem komin er til að reka
smiðshöggið á örlög mannana.“
Þannig hefst smásagan „Saga úr
síldinni“ sem Halldór Laxnes
skrifaði í síldarhrotunni miklu á
Eskifirði seint í ágúst 1926.
Þótt orð þessi tilheyri atburðum
sem áttu sér stað fyrir 54 árum,
gætu þau eingu að síður átt við um
sama sjópláss í október 1980, þeg-
ar undirritaður kom þángað jafn
óvænt og síldin.
Þessi undursamlega skepna er
nú aftur komin upp að ströndinni
og farin að skipta sér að örlögum
manna. Og merkilegt nokk; saut-
ján ár eru liðin frá því hún hefur
látið sjá sig inni á Eskifirði svo
nokkru nemi. Kumugir segja mér
að Siggi á Víði hafi verið einn af
þeim síðustu sem veiddu síld inni
á Reyðarfirði í kríngum 1963. Það
er ekki selt ódýrara en það var
keypt.
Sfldaráríð mikla 1997
Þeir sem kynnst hafa síldinni
vita reyndar að þeim fiski er
aldrei hægt að treysta. En ef svo
ólíklega vildi til að sfldin kæmi
sautjánda hvert ár inn á firði aust-
anlands, er eins gott að eiga nóg af
tunnum á því herrans ári 1997;
vera búinn að leggja hnífana á og
birgja sig velupp af salti.
Og þó. Kannski er besta að
standa uppi tunnulaus það árið.
Þessi silfraða skepna virðist finna
það á sér þegar menn hafa mikinn
viðbúnað í landi og gera ráð fyrir
því að hún veiðist. Og þá lætur
hún að sjálfsögðu ekki á sér kræla.
En fari menn hins vegar að gera
út á þorsk; hætti að hugsa um
síldina, selji nætur sínar og noti
húsakostinn til að salta í fisk, þá
má búast við því að sjá vaðandi
síldartorfur úti á firðinum einn
góðan verðurdag.
Margir síldarspámenn hafa
fæðst meðal þjóðarinnar, en allir
hafa þurft að éta ofan í sig visku
sína þegar þessi fiskur er annars
vegar. Samfara tæknivæðingu í
flotanum, kom þjóðin sér upp há-
skólamenntuðum fiskifræðíngum
í stað sjálfmenntaðra síldar-
spegúlanta. Og því fleiri sem
fiskifræðíngarnir urðu, því minna
varð af síldinni, hvort sem eitt-
hvert samband er þar á milli eða
ekki.
Og loks kom að því að menn
voru sammála um að síldin væri
útdauð. Þetta helvíti þýddi ekki
leingur.
Sfldin í ríkisstjóm
Því hefur stundum verið haldið
fram að síldin hafi stjórnað land-
inu fyrstu 60 ár þessarar aldar.
Efist einhver um sannleiksgildi
þessara orða, held ég að allir geti
verið sammála um að landið og
þjóðin hefðu verið annað og
öðruvísi ef eingin síld hefði veiðst.
þegar sagnfræðíngar og grúskarar
fara ð skrifa sögu landsins eftir svo
sem tvöhundruð ár, komast þeir
að þeirri niðurstöðu að sfldin setti
meiri svip á 20 öldina á Islandi
heldur en kjarnorkan, þótt öldin
sú ama sé í dag kennd við atómið.
Einkum á það við fyrri hluta ald-
arinnar.
En þótt menn héldu því fram í
lok sjöunda áratugsins að síldin
væri útdauð, var vitað af fátæk-
legum síldarstofni sem ekki hafði
VÍKINGUR
51