Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2003, Qupperneq 15

af karfa.
Eins og heyra má er ekki um neitt
smáræðismagn að ræða.
En hver er síðan skilgreiningin á hug-
takinu „ Skip í eigu óskyldra aðila ?
Enginn greinarmunur er gerður á fyrir-
tæki sem er hluti af stórri samsteypu eða
kvótalausri einstaklingsútgerð sem sem-
ur um að fiska í verktöku fyrir einhvern
af þeim stóru. Par með erum við lentir í
þvílíkri kennitölu krossgátu að það hálfa
væri nóg. Á bak við allar stærri útgerðir
landsins er saman safn af smærri fyrir-
tækjurn senr hvert um sig er með eigin
kennitölu.
Illmögulegt er að henda reiður á það
sem skilgreina má sem fullkomlega eðli-
legar hagræðingartilfærslur innan einnar
útgerðar samsteypu eða hvort um er að
ræða verktökusamning, tonn á móti
tonni, eða hreina og klára kvótaleigu þar
sem um raunverulegan óskyldan aðila er
að ræða. Til þess að hægt sé að greina
staðreyndir málsins þyrfti að einfalda
reglur með þeim hætti að stórfyrirtæki
sem á meirihluta í mörgum smærri skuli
einungis hafa eina kennitölu þannig allur
ílutningur aflamarks innan ársins sé þar
með með réttu skilgreindur sem færsla á
heimildum á skipum í eigu sama aðila.
Þá fyrst verður hægt að fá yfirsýn yfir
raunverulegan flutning allamarks milli ó-
skyldra aðila, fyrr ekki.
Veiðarfærarannsóknir
Ríkisstjórnin lýsir yfir að áhersla verði
áfram lögð á betri árangur við uppbygg-
ingu fiskistofna og líffræðilega stjórn
veiðanna. Þróunar og rannsóknarstarfi
verður haldið áfram til að auka verðmæti
sjávarfangs. Ég vil að því tilefni benda
sérstaklega á nauðsyn þess að margfalda
verður áherslu á veiðarfærarannsóknir og
áhrif veiðarfæra á náttúru hafsins í víð-
asta skilningi þess orðs en það er að
mínu mati ákaflega veigamikill þáttur í
því að okkur farnist vel til framtíðar.
Á nýliðnu þingi útvegsmanna lýsti
Geir H. Haarde yfir þeim vilja sinum til
að afnema sjómannaafsláttinn sem hann
segir réttilega hluta af kjörum sjómanna.
Sjómenn almennt hafa túlkað sjómanna-
afsláttinn sem viðurkenningu á sérstöðu
sjómannsstarfsins samanborið við önnur.
Vegna eðlis sjómannsslarfsins fara þeir
rneira og minna á mis við margt af því
sem rúmast innan þeirra þátta sem hið
opinbera stendur straum af með skatt-
tekjum þegnanna. Þetta útspil fjárnrála-
ráðherra er því verulega dapuri innlegg i
aðdraganda kjaraviðræðna og til þess
eins fallið að draga stórlega úr möguleik-
um á að sjómenn og útvegsmenn nái að
semja sín í milli.
Sjálfvirkni í verðmyndun
Vaxandi brögð eru að því að smeygt sé
inn í verðsamninga milli áhafna og út-
gerða, ákvæði sem kveður á um að verði
breytingar á viðmiðunarverðum Verð-
lagsstofu þá áskilji útgerðin sér rétt til að
færa sin verð að viðmiðum VSS. Þar með
má segja að forsendan fyrir verðsamning-
um milli áhafna og útgerða sé ekki leng-
ur til staðar þar sem útgangspunkturinn
er nú orðinn sá, að í þcirn þremur teg-
undum sem tengjast verðböndum VSS,
geti útgerðir breytt verðlagningu jafnóð-
um og Verðlagstofa gefur út nýja viðtnið-
un. Þar með má segja að ákveðin sjálf-
virkni sé orðin staðreynd varðandi verð-
myndun á þorski, ýsu og karfa.
Margir halda því fram að þetta hafi
verið þróun sem séð var fyrir. Sjómenn
yfir höfuð hafa engan áhuga á því að
þjarka í það óendanlega við sinn vinnu-
veitanda um fiskverð. Fiskimenn ganga
til verks með það að leiðarljósi koma
með sem verðmætastan afla að landi.
Þeir eru almennt alls ekki í þeirri að-
stöðu að geta svo vel sé fylgst með þró-
un afurðaverðs i einstökum fisktegund-
um, framlegð fyrirtækja eða þeirn for-
sendum öðrum sem útgerðarmenn sýsla
með árið um kring. Samningsstaða þeirra
er þar af leiðandi ekki á neinn hátt sam-
bærileg við stöðu vinnuveitandans.
Meðan íslenskir sjómenn vinna eftir
því kerfi sem nú er við lýði má leiða að
því rök, að þróun sem felur í sér að VSS
gefi út viðmiðunarverð þegar hún telur
forsendur til slíks, sé sá kostur sem
hugnanlegastur er í stöðunni eins og hún
er um þessar mundir og leysi þar með
sjómenn undan þeirri ömurlegu stöðu að
þrefa signt og heilagl um fiskverð við
sinn vinnuveitanda. Þróa mætti og út-
víkka þá aðferðafræði og þær forsendur
sem lagðar væru til grundvallar við verð-
myndun sjávarfangs þar sem aukið vægi
afurðaverðs hefði lykilhlutverki að
gegna.
Einokunaraðstaða
Mörg og stór orð hafa verið látin falla
um ólöglegt sarnráð olíufélaganna. Ein er
sú grein sjávarútvegsins sem útilokað er
að herma upp á að um samráð sé að
ræða, hvorki löglegt né ólöglegt. Þar er
að sjálfsögðu ált við uppsjávarveiðiflota
okkar íslendinga. Sérstaða þessarar
greinar felst í því að útilokað er að hafa
neinskonar samráð að neinu leyti vegna
þess að einn aðili er í algjörri einokunar-
aðstöðu og getur því ekki haft samráð
við neinn nema sjálfan sig. Áhrif VSS á
verðlagningu uppsjávarfisks eru engin
og einhliða ákvörðun varðandi verð á
uppsjávarfiski er það eina sem blífur.
Ekki er nóg með að verðlagning sé alfar-
ið í höndunr eins aðila (kaupanda / selj-
anda) heldur hefur hvorki gengið né rek-
ið árum sarnan í því að fá yfirvöld til að
gera gangskör að því að gefa út reglur til
að samræma á landsvísu þann búnað
sem notaður er til löndunar uppsjávar-
fisks. Þeir sem taka á móti uppsjávarafla
virðast geta komist upp með nánast hvað
sem er í skjóli aðgerða- og andvaraleysis
yfirvalda hvað varðar vigtunarmál og
löngu tímabært að komið verði skikki á
þessi mál.
Vonandi kemur einhvertíma sú tíð, að
á íslandi verði rekstrarumhverfi sjávar-
útvegsins með þeim hætti að útgerðar-
maðurinn og áhöfnin á skipi hans snúi
bökurn saman og beiti sér fyrir sam-
ræmdum öruggum vigtunaraðferðum og
hærra fiskverði. Varl er hægt að hugsa
sér neitt öfugsnúnara heldur en útgerðar-
mann sem berst við það daginn út og inn
að lækka aflaverðmæti eigin skips.
Meðal viðstaddra var Árni Mathiesen sjávarútvegsráðherra.
Sjómannablaðið Víkingur - 15