Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 11

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
159
3. mynd. Bólstri x bólstraberginu í Draugahlíðum. — Kisseiilava. — Ljósm. Þ. E.
grýtið er jökulrispað austan Skálafells, en vestan þess má enn
finna hraunreipi á hraunhólum. Sýnir þetta, að jökullinn hefur
aðeins farið yfir austurhluta dyngjunnar. Það, að grágrýtið austan
Skálafells skuli renna um gil og dali eldri fellanna líkt og hraun,
runnin eftir jökultíma, og fylgja öllum línum landslagsins, bendir
til ungs aldurs grágrýtisins. Þó er það eldia en hæsta sjávarstaða,
því að í það hafa höggvizt brimþrep. Gosið í Skálafellsdyngju hef-
ur líklega átt sér stað á bráðnunarskeiðinu, sem fór á undan fram-
rás jökulsins að Álftanesröðinni, og hefur sá jökull urið grágrýtið
austan Skálafells.
í ritgerð minni (Þ. E. 1960) gat ég þess, að ljósir blettir í fjöll-
um á Hengilsvæðinu væru eingöngu myndaðir við hverasuðu.
Þetta er ekki alls kostar rétt, því að á síðastliðnu hausti rakst ég á
lítil líparít-innskot vestan til í Hengli, rétt norðan Húsmúlans.
Jökulminjar frá síðustu ísöld eru heldur fátæklegar á svæðinu,
aðrar en móbergsfellin. Jökulrispur á klöppum eru sjaldgæfar, en
sýna þó, að jökullinn hefur skriðið suður heiðina til sjávar. Jökul-
urð sést óvíða, nema hvað Kolviðarhóll er botnurðarhóll, og annar
slíkur er á Krossfjöllum. Á einstöku fjöllum er og stórgrýtt jökul-
urð og víða, einkum á móbergsfjöllum, jökulbergskápa.