Náttúrufræðingurinn - 2007, Qupperneq 49

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
grimsen, en í byltingunni 1809 á
Jörgensen að hafa hótað honum líf-
láti fyrir að bera út þann rógburð,
að ekki væri þorandi að koma til
Reykjavíkur vegna manndrápa, all-
ar götur flytu þar í blóði. Thorgrim-
sen var skrifari Trampe, stiftamt-
manns.38
Samkvæmt núverandi gildismati
hefur verið hallað á Henry Holland
í viðskiptum hans við Mackenzie,
auðugan, virtan aðalsmann og vís-
indamann sem eflaust kostaði
Islandsleiðangurinn, og hafa því
verið gerð skil í riti Andrews
Wawns.2 Fyrir öðrum blasti við að
hlutskipti Ólafs Loftssonar í sam-
skiptum hans við þessa sömu menn
(og reyndar aðra menn) er órann-
sakað viðfangsefni.
Af afkomendum Ólafs Loftssonar
er þetta að segja:21 Næstelst barna
hans var Guðrún, f. 27. desember
1805; barnsmóðir Elín Þórðardóttir,
húsfreyja í Hlíðarhúsum í Reykja-
vík. Guðrún Ólafsdóttir giftist Ein-
ari Sæmundssyni í Brekkubæ, hatta-
smið í Reykjavík, og börn þeirra
voru: 1) Einar, skólapiltur, sigldi til
útlanda; 2) María, sem átti Einar
Einarsson verslunarmann; dóttir
þeirra var Karólína Kristjana, fyrri
kona Þorvarðar Kjerulfs læknis, og
frá þeim eru afkomendur; 3) Sigríð-
ur, sem giftist Eiríki Magnússyni,
bókaverði í Cambridge (Sigríður E.
Magnússon); þau áttu ekki barn sem
lifði; 4) Soffía Emilía, gift Sigurði
Gunnarssyni prófasti; Bergljót, fyrri
kona Haralds Níelssonar guðfræði-
kennara, var ein dætra þeirra. - Frá
Ólafi er því komin töluverð ætt
þarna. Elsta dóttir hans, sem einnig
hét Guðrún, f. 21. september 1805,
lést að vísu á 18. ári, þá vinnukona á
Barkarstöðum í Fljótshlíð, barnlaus.
Hana átti Ólafur með Guðrúnu
Árnadóttur, ráðskonu á Hlíðarenda,
dóttur séra Árna Högnasonar í
Steinsholti. - Þriðja barn hans var
Karen Sigríður, f. 8. apríl 1806, sem
giftist Knud Schiöth, útvegsbónda á
Snæfellsnesi, en varð síðar ráðskona
hjá Borge E. S. Jacobsen, fyrsta lyf-
sala í Stykkishólmi, og arfleiddi
lyfsalinn hana að öllum eigum sín-
um.s’ Karen Sigríði átti Ólafur með
Elínu Egilsdóttur Sandholt, kaup-
manns í Reykjavík. - Fjórða barn
Ólafs var Loftur, f. 10. janúar 1808,
klæðskeri í Nykobing í Danmörku;
móðir Margrét Jónsdóttir, dóttir
Jóns Einarssonar, hreppstjóra á Vil-
borgarstöðum í Vestmannaeyjum. -
Fimmta barn Ólafs hét Ólafur, f. 11.
apríl 1812, vinnumaður í Mosfells-
sveit og Reykjavík, kvæntur Ingiríði
Einarsdóttur. Móðir hans var Guð-
rún Erlendsdóttir, dóttir Erlends
Bjarnasonar, bónda á Minna-Mos-
felli. - Síðasta barnið sem kennt er
Ólafi á íslandi andaðist nokkurra
daga gamalt, skírt Wilhelm, barns-
móðir Elín Tyrfingsdóttir, bústýra í
Reykjavík.21 Ólafur Loftsson var af
Kollabúðaætt, Loftur, faðir hans, var
sonur Guðrúnar, dóttur Bjarna Jóns-
sonar á Kollabúðum, en við hann er
ættin kennd (Kollabúða-Bjarni).
Bjarni var vitur og ríkur, búhöldur
hinn mesti og kynsæll. Einn sona
hans og ömmubróðir Ólafs var Jón,
prestur í Skarðsþingum og síðar á
Hrafnseyri við Arnarfjörð, bóka- og
lærdómsmaður og sagður á undan
sinni samtíð í sumum greinum, ein-
hver mesti garðræktarmaður sinnar
tíðar. Séra Jón fékk mikinn áhuga á
Grænlandsmálum, hugðist jafnvel
flytja til Grænlands og lærði græn-
lensku af bókum; hann var skáld-
mæltur vel á latínu og íslensku og
liggja eftir hann rit.
Virðingarfólk
Formálartn að riti sínu, The Iceland Journal ofHenry Holland
1810, hefur Andrew Wawn á þessari lýsingu á bresku
ferðafélögunum (bls. xi):40 „On 18 April 1810, Sir George
Mackertzie (1780-1848), accompanied by a party of young
Edinburgh scientists, set sail for Iceland, the first signi-
ficant British expedition to travel to the island since the
celebrated visit of John Thomas Stanley (1766-1850) in
1789. Amongst Sir George's companions were two young
physicians, friends since their Bristol schooldays - Richard
Bright (1789-1858), subsequently famed for his research
into renal disease, and Henry Holland (1788-1873), who
was later to make his professional name as a London soci-
ety physician, numbering Queen Victoria amongst his emi-
nent clientele." Á Ólaf Loftsson er fyrst minnst í lok for-
málans og þá aðeins með þessum orðurn (bls. xiv):40
„Henry Holland's principal Icelandic philosopher, guide
and adviser was the deplorable Ólafur Loptsson: I have
been a great deal luckier." - Það er svo gráglettni örlag-
anna að þegar Wawn byrjar inngangskaflann (Prologue)
að bókinni fáeinum blaðsíðum síðar kýs hann að hafa frá-
sögnina þannig (bls. I).40 „On a stormy August day in 1871,
two of Victorian England's most celebrated Icelandophiles
met, probably for the first and almost certainly for the last
time, in a small house in the middle of, appropriately,
Reykjavik. Their hostess for the evening was María Einars-
dóttir, sister-in-law of the Icelandic bibliophile Eiríkur
Magnússon, and the two travellers were William Morris,
literary collaborator and friend of Eiríkur, and Sir Henry
Holland (1788-1873) ..." Þær systur, María sem nefnd er
hér og Sigríður, eiginkona Eiríks Magnússonar bókavarðar
í Cambridge, voru dætur hjónanna Einars Sæmundssonar
og Guðrúnar Ólafsdóttur í Brekkubæ og Guðrún í Brekku-
bæ var dóttir Ólafs Loftssonar21 („the mercurial, unreliable
and disreputable guide for Sir George's party in Iceland ...
the deplorable Ólafur Loptsson").40 Afkomendur Ólafs
náðu þó að verða virðingarfólk bæði í Reykjavík og
Cambridge, en ekki er ljóst hvort rithöfundurinn, Andrew
Wawn, vissi það.
49