Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 19

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
129
til Króksbjargs, og virðist þar vera um almennt foksandslag að
ræða. Það er eftirtektarvert að í Króksbjargi er sandsteinninn
greinilega kontinn norðan að, ef til vill frá sendinni sjávarströnd.
Yfir þennan sandstein breiðast liraun á skeiði öfugrar segulstefnu,
á svæðinu frá Skaga til Málmeyjar, en þau virðast ekki hafa náð
til Hrolleifshöíða eða Þórðarhöfða. Á Jjcssu skeiði virðist jökul!
hafa gengið yfir láglendi (Tjarnarfjall), og eru það þyngstu rökin
fyrir því, að liér sé komið inn á hinn „klassiska“ ísaldatíma þegar
meiri háttar jöklar voru farnir að myndast.
Nú koma umskifti á segulstefnunni (Tjarnarfjall) og enn renna
hraun á Skaga en einkum virðast gosin nú færast austur (Hrolleifs-
höfði, Þórðarhöfði, Höfðaströnd), og í Þórðarhöfða verða síðustu
eldsumbrotin sem merki sjást um. Á Drangeyjarsvæðinu myndast
á Jtessum tíma Jjykkt lag af eldfjallatúlfi og loks brjótast Jrar upp
hraunæðar.
Aldur þessara myndana sést annarsvegar af Jjví að Jtær eru yngri
en strandflöturinn og Jjeim fylgja jökulmenjar, hinsvegar af seg-
ulumskiftunum.
Eftir Jrví sem nú er vitað urðu segulumskifti síðast fyrir svo-
kallað Sikileyjarskeið (Roche, 1953). Afstaða Jressa skeiðs til upp-
hafs „klassiska“ ísaldatímans í Ölpunum er ekki Jrekkt með fullri
vissu. Sumir telja að Jrað sé eldra en Gúnz-ísöldin, J5. e. fyrsta „klass-
iska“ ísöldin, og að Jrað liggi mjög nærri upphafi Jjess tíma virðist
enginn draga í efa. Út frá þessu verður að telja, að öfugt segulmögn-
uðu hraunin við Skagafjörð séu eldri en Sikileyjarskeið og að öllu
samanlögðu virðist mega segja að þau hafi runnið mjög nærri
upphafi „klassiska" ísaldatímans.
Á þessum tíma var strandflöturinn fullmyndaður og mikill hluti
yngra dalaskeiðs var hjá liðinn.
Það er löngu vitað, að klassiski ísaldartíminn átti langan aðdrag-
anda er loftslag var orðið fremur kalt. Er sá tími táknaður sem
Villafranca- eða Calabríuskeiðið og var áður talinn til plíósens. En
í seinni tíð hefur Jrað orðið æ ljósara, að á Jressu skeiði komu fyrir
kuldaköst og ef til vill hafa fylgt þeim minni háttar ísaldir, jöklar
setst á hærri fjöll, sem nú eru íslaus. Þannig er hugsanlegt að þá
hafi jöklar hér á landi náð meiri útbreiðslu en nú, þótt ekki þurfi
þeir að hafa náð til láglendis. Eftir langvarandi skoðanamun á Jjví
hvar ætti að draga neðri mörk ísaldatímans (pleistósen) var loks