Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1946, Side 49

Náttúrufræðingurinn - 1946, Side 49
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 95 dimmar, jafnvel ekki í Mið-Evrópu. Þannig varð fyrstu nóttina stjarnfræðingurinn Wolf í Heidelberg að hætta stjörnuljósmyndun, sem hann starfaði að, vegna þess, að full dagsbirta var komin um eitt- leytið. Hiu lýsandi næturský, sem voru í um 80 km. bæð frá jörðu bar hratt í vesturátt, skv. mælingum, sem Wolf gerði, hefir hraði þeirra verið um 115 metrar á sek. Af þessu má fá fróðlegar upplýs- ingar um vinda og loftstrauma í efri lögum gufuhvolfsins, en svo virðist sem gufuhvolfið snúizt þar ekki með jörðinni þar eð snún- ingshraði þess er aðeins hálfur á móts við snúningshraða jarðarinn- ar, sent er 230 metrar á sek. á 60. breiddargráðu. Á árunum 1908 var talið að lýsandi næturský stöfuðu af rykögn- um, sem eldgos þeyttu hátt upp í gufuhvolfið, ef svo rykagnirnar væru utan við jarðskuggann þá gætu þær endurkastað sólargeislum < að næturhlið jarðar. í því sambandi eru kunn lýsandi næturský, sem sáust eftir eldgos eldfjallsins Krakatá í Austur-Indíum, en það gaus árið 1883. Það var því ekki nema eðlilegt, að hin lýsandi næturský, sem sáust 30. júní 1908 og næturnar þar á el'tir, væru talin stafa frá eldgosum, en vísindamönnum til mikillar undrunar bárust engar fregnir um að eldgos hefðu orðið um þetta leyti. Síðar liafa menn öðlast vitneskju uni, að sams konar lýsandi ský geta myndast ef loft- steinaregn dregur ryk utan úr geymnum með sér inn í gufuhvolfið og átti Jrað sér þarna stað. Auk þessa gætti annarra fyrirbrigða þennan sama dag. Loftþrýst- ingsritar víðs vegar á hnettinum sýndu smásveiflur á loftþrýstingn- um og varð mönnum einkum tíðrætt um þær á Bretlandi, án þess þó að finna neina skýringu á þeim. Engum gat komið til hugar að setja þær í samband við loftbylgjur þær, sem nryndast þegar loftsteinn springur. Þennan sama dag skráðu einnig jarðskjálftamælar um all- an heim grunnan jarðskjálfta með miðju í Mið-Síberíu. í marzmánuði 1927 fór rússneskur jarðfræðingur í rannsóknar- leiðangur að tjaldstað Túngúsíumannsins. Komst liann eftir 'mjög erfitt og hættulegt ferðalag þangað, sem loftsteinninn hafði komið niður. Áf lýsingu jarðfræðingsins verður ljóst, hve stórfelld umbrot- in hafa verið. í allt að 15 km fjarlægð frá sprengjustaðnum hafði liinn Jréttvaxni Síberíu-frumskógur verið slitinn upp með rótum og brunnið til ösku. Utan brunasvæðisins hafði loftþrýstingurinn sópað trjánum um koll og vísuðu allir trjátopparnir frá sprengjustaðnum. Náði svæði þetta á stöðum, sem voru lítt varðir allt að 60 km frá miðju brunasvæðisins. Mönnum hefir reiknast svo til, að þarna hafi 80 milljónir trjáa sópast um koll á 8000 ferkílómetra spildu. Sjálfan sprengjustaðinn mátti finna af stefnu fallinna trjábola, var

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.