Samvinnan - 01.08.1949, Blaðsíða 10

Sænska sanivinnusambandið 50 ára
Stiklað á aðalatriðum í sögu merkustu þjóðfélagshreyfingar í Svíþjóð
ALLT ER þegar þrennt er. Þetta
orðtak á einnig við samvinnu-
hreyfinguna í Svíþjóð. Þrisvar sinnum
var samvinnuskipulagið reynt. En það
heppnaðist ekki fyrr en í þriðja sinn.
Og þó aðeins svo, að lengi mátti ekki
á milli sjá, hvor yrði ofan á, sigur eða
ósigur. Og mörg erfið ár liðu þangað
til því takmarki var náð, að samvinnu-
hreyfingin í Svíþjóð yrði um marga
hluti fyrirmynd samvinnustarfsins í
öðrum löndum lieims.
Fyrstu tvær tilraunirnar voru gerð-
ar af frjálslyndum menntamönnum,
sem ekki þurftu svo mjög að halda
á einkunnarorðunum: hjálpaðu þér
sjálfur, efnahags síns vegna. En í
þriðja skiptið, sóttu hugsjónir sam-
vinnunnar fram ti 1 sigurs fyrir atbeina
þeirra, sem sjálfir áttu að uppskera ár-
angurinn af samhjálpinni, og þá
heppnaðist það.
Sænska samvinnuhreyfingin er því
frá upphafi undir stjórn og leiðsögu
neytendanna sjálfra, og um aldamót-
in síðustu mynduðu nokkur þeirra
kaupfélaga, sem þá voru starfandi í
landinu, Kooperativa Förbundet, sem
nú í sumar minntist 50 ára starfsaf-
mælis með miklum hátíðahöldum í
hinni sænsku höfuðborg.
Tvivegis skip brotsmen n
Upphafið var veikt og vanmáttugt.
Tvisvar sinnum voru samvinnumenn
landsins skipreika. Fyrst um alda-
nrótin 1800, er Erik Gustav Geijer
reyndi að vekja athygli sænskra verka-
mann á hugsjónum samhjálpar og
samvinnu á efnahagsmálasviðinu, en
hann var langt á undan samtíð sinni.
Tími raunhæfra aðgerða var enn ekki
upprunninn. Þar að auki voru lands-
lög jrannig í þann tíð, að bannað var
að framleiðendur hefðu með sér fé-
lagsskap uirf verzlun. Verzlunin sjálf
bundin í margs kyns viðjar.
Um 1850 voru framleiðendur að
verulegu leyti leystir af jjessum klafa
ríkisvaldsins og þá var hugsjónum
samvinnunnar enn á ný teflt fram. Og
í þetta sinn var hagfræðingurinn von
Hamilton forvígismaðurinn. Hann
hafði kynnst hinni ungu Rochdale-
hreyfingu á Bretlancli. Fyrir ræður
hans og skrif var búið að stofna um
Aðalstöðvar KF i Stokkhólmi — ein hin glasilegasta verzlunarbygging á Norðurlöndum.

': ■
wSs&mtí.
lÍSll