Samvinnan - 01.08.1949, Blaðsíða 26

félag að öðrum þræði, eins og víða
tíðkaðist á fyrri árum. En á pantaða
vöru lagðist miklu minni rekstrar-
kostnaður en á þá vöru, sem afgreidd
var í söludeildum, eins og búðir kaup-
félaganna voru þá kallaðar. Brátt stofn-
aði félagið jafnframt söludeild, þó að í
smáum stíl væri, í litla húsinu austur
á tanganum. En þar var samkeppnin
erfið við kaupmanninn, sem hafði nán-
ar gætur á því, er fram fór, og hafði
lag á að gera sína verzlun ekki síður
aðgengilega fyrir viðskiptamenn, enda
stóð hann á gömlum merg og hefur
haft greið og góð viðskiptasambönd
erlendis.
Þeir menn, sem mest stóðu að starfi
fyrir kaupfélagið um allmörg fyrstu ár
þess, eru nú allir horfnir úr samferða-
hópnum. Af þeim mönnum, sem ritað
hafa nöfn sín undir fundargerðir fé-
lagsins á fyrstu starfsárum þess, eru nú
aðeins tveir á lífi, þeir Jón Einarsson
á Tannstaðabakka og Lýður Sæmunds-
son frá Bakkaseli, en einn, Búi Ásgeirs-
son frá Stað, var til moldar borinn í
Reykjavík fyrir nokkrum dögum. Elzt-
ir allra núlifandi félagsmanna, bæði
að aldri og sem félagsmenn, eru þeir
Guðjón Guðmundsson á Ljótunnar-
stöðum og Guðmundur Ögmundsson
á Fjarðarhorni. En þeir forvígismenn,
sem látnir eru, eru ekki gleymdir, og
þeirra starf d ekki og má ekki falla i
gleymsku. Mig langar ekki til að gera
upp á milli þeirra manna, sem hér
koma við sögu. En eg held, að eg geri
engum rangt tíl, þó að eg nefni sér-
staklega tvo þeirra, þá, sem mestur
starfsþunginn hvíldi á. En það voru
þeir Kristfán Gíslason á Prestsbakka
og Pétur Jónsson á Borðeyri.
Kristján Gíslason má með réttu
kallast aðalhöfundur kaupfélagsins.
Hann var formaður félagsstjórnar al-
veg eða næstum frá upphafi og aðal-
reikningshaldari þess, meðan heilsa
hans entist. í fyrstu stjórn voru með
lionum séra Páll Ólafsson á Prests-
bakka og Finnur Jónsson á Kjörseyri,
en síðar þeir Jósef Jónsson á Melum
og Guðmundur G. Bárðarson. — Það
bar ‘ekki mikið á Kristjáni Gíslasyni,
hinum kyrrláta, yfirlætislausa manni,
í starfi hans fyrir kaupfélagið. En öll-
um öðrum er hægt að gefa fullan heið-
ur fyfir starfsemi þeirra í félaginu, þó
að sagt sé, að enginn hafi þar tekið
26
honum fram um alúð og samvizku-
semi i starfi. Kristján Gíslason var hag-
sýnn vitsmuna- og ráðdeildarmaður.
Hann kunni vel að búa fyrir sjálfan
sig, vel að fara með lierrans gjöf. En
það sem hann tók að sér og var trúað
fyrir fyrir aðra, rækti hann af sömu
alúð og umhyggju, eins og menn bezt
geta gert fyrir sjálfa sig. Ef rétt verður
dæmt um menn og málefni, á nafn
lians að geymast í framtíðinni sem eins
hins fremsta meðal hinna kyrrlátu,
megintraustu samvinnumanna. — í
höndum manna af lians gerð er sam-
eiginlegum hagsmunamálum almenn-
ings jafnan vel borgið.
Pétur Jónson var fyrsti sölustjóri
kaupfélagsins og gegndi því starfi í
nær 20 ár. Hann sýndi glögglega með
starfi sínu, að Hrútfirðingar þurftu
ekki að leita út fyrir sinn hóp til þess
að fá mann, er væri því vaxinn. Og þá
má ekki gleyma því, hversu kona hans,
Valgerður Jónsdóttir, studdi hann í
þessu starfi með atorku og skörungs-
skap. Mér er í barnsminni, hversu
samhent þau hjón voru að staifi í litlu
félagsbúðinni og létu sér vel lynda
þau kjör, sem nú mundi ekki stoða
að bjóða þeim, er starfa fyrir aðra.
Hér er ekki tími til að rekja sögu
félagsins nánar, enda er hún ykkur
öllum kunnugri, þegar nær dregur
okkar tíma. Eg ætla aðeins, af því að
það tekur ekki langan tíma, að nefna
nöfn allra þeirra Hrútfirðinga, sem
nefndir eru í fundargerðum félagsins
fyrstu 10 árin, auk þeirra, sem eg þegar
hef nefnt, og höfðu eitthvert starf með
lröndum fyrir félagið. Þessir menn
voru: Ragúel Ólafsson í Guðlaugsvík,
Magnris Jónsson í Miðhúsum, Benóní
Jónasson í Laxárdal, Jóhann Jónsson
á Bálkastöðum, Guðni Einarsson á Ó-
spaksstöðum, Eiríkur Sverrisson í Bæ,
Vilhjálmur Ingvarsson í Bæ og séra
Eiríkur Gíslason á Stað.
STARFSEMI Kf. H. er fyrir löngu
orðin sjálfsagður liður í atvinnu-
lífi Hrútfirðinga. Til þess að annast
vöruútvegun og afurðasölu fyrir þá,
kemur yfirleitt enginn annar aðili til
greina. Kaupfélagið er því samgróið
við þeirra kjör og þeirra hag, og þeir
eiga meira en lítið undir því, hvernig
því farnast. En það ber að muna, að
þótt kaupfélagið sé fyrir löngu komið
á fastan grunn um rekstur og skipulag,
þá gildir sama um það, eins og um öll
mannleg fyrirtæki í þessum ófull-
komna heimi: erfiðleikar geta enn
mætt og smærri og stærri óhöpp komið
fyrir, eftirleiðis eins og hingað til. Um
það tjáir ekki að fást. Það er ekki vert
að ala með sér kvíða um það, sem fram
undan er. Miklu fremur ber að vona á
það og vinna að því, að kaupfélagið
megi eflast, samhliða annarri þróun
atvinnulífs hér í byggðarlaginu. Það
er satt, að kaupfélagið er lítið, af því
að byggðarlagið, verzlunarsvæðið er
fámennt. En Hrútafjörður er allvel í
sveit kominn á landinu, og það hefur
margt gerzt, sem er ótrúlegra en það, að
þetta byggðarlag megi fagna vaxandi
fólksfjölda í framtíðinni, samhliða því,
að hér rís upp fjölþættara atvinnulíf
en nú er. En hvort sem þær vonir ræt-
ast betur eða miður, þá er það víst,
að samvinnustefnan, réttilega fram-
kvcemd, er hin mesta heillastefna í
hagsmunamálum, sem fram hefur
komið meðal þjóða heims. Hún bygg-
ir á bróðurhug og samhjálp, en ekki
ofbeldi eða valdboði. Hennar mark-
mið er að tryggja hverjum einum
sannvirði sinnar vinnu og sinnar vöru,
en fyrirbyggja okur og arðrán. Sú
stefna, sem samvinnuhreyfingin bygg-
ist á, er siðbætandi og mannbætandi.
Og einstök fyrirtæki hennar eiga líka
mikið undir Jrví, að réttsýni og sam-
hugur þróist meðal fylgismanna henn-
ar og allra meðlima slíks félagsskapar.
t FIMMTÍU ár hefur samvinnufé-
[ lag verið að starfi og þróazt hér í
Jressu byggðarlagi. Þetta er ekki langur
tími í sögu þjóðar, og þó hefur mikið
áunnizt. Vér vonum, að næstu 50 ár
verði enn heillaríkari. Nornin, sem
gól galdra yfir Hrútafirði fyrir 250
árum, er dauð eða máttur hennar þrot-
inn. En gifta Ingimundar gamla, hins
göfugasta meðal landnámsmanna, hef-
ur vaxið til gengis með hækkandi sól
nýs Jýjóðl ífsvors. Hann helgaði þetta
byggðarlag með komu sinni og með
nafngjöfum. Saga hans, Vatnsdæla,
segir um hann, að hann hafi verið
„samhuga við flesta og óágangssamur"
— og þannig eiga samvinnumenn að
vera. Gifta Ingimundar mun mega
veita fulltingi þessu héraði, fyrirtækj-
(Framhald á bls. 39.)