Samvinnan - 01.09.1954, Blaðsíða 6

Tu nga
Eftir
„Tungan geymir í tímans straumi
trú og vonir landsins sona.“
íslenzk tunga er lífvaki og aflgjafi
okkar þjóðernis og fjöregg þess. En við
erum stundum jafn heimskir og tröll-
in, sem léku sér að því að henda fjör-
egginu sínu yfir gljúfrin. Ef til vill
verðum við líka glæptir, eins og þau,
og fellum niður fjöreggið, glötum
tungunni. Þá er engin miskunn örlag-
anna. Tröllin urðu að steindröngum,
er fjöreggið brotnaði. Saga íslenzkrar
þjóðar er öll á enda, ef hún glatar sínu
móðurmáli. Ef til vill má setja okk-
ar ætt í einhverja nýja deiglu, en ekki
verðum við íslendingar framar.
Ekki glötum við þjóðtungunni með
jafn snöggum hætti og tröllin brutu
eggið. Slíkt verður aðeins fyrir van-
geymslu margra kynslóða. Tungan er
lifandi meiður, sem vex og nærist af
hjartablóði þjóðarinnar. Hver kynslóð
skilar henni þróttmeiri og fegurri til
barna sinna, ef rétt er á haldið, gefur
henni hluta af sjálfri sér. Henni vaxa
ný blöð og greinar, ný blóm og ávext-
ir. En rótin er æ hin sama, öll málþró-
un verður að fylgja settum lögum, svo
að hinar nýju greinar, blöð og blóm
beri allt hið sama ættarmót.
Það mætti vekja undrun, að hin
smæsta þjóð hefur ein haldið hinni
norrænu tungu lifandi á vörum sínum
og verndað samarf frændþjóðanna.
Sumir þakka þetta einangrun. En
miklu hafa bókmenntirnar orðið þar
happadrýgri. fslenzkar bókmenntir eru
ekki skapaðar af fámennri yfirstétt né
séreign hennar. Hér hefur raunar
aldrei verið nein andleg „yfirstétt", og
enn síður ,,almúgi“ eða „alþýða“ eins
og þau orð eru venjulega skilin. Bók-
menntir okkar eru skapaðar af ís-
lenzkri alþjóð og þeirra notið af allri
þjóðinni, lærðum og leikum, og fátæk-
n og þjóðernið
Jón Sigurbsson, bónda, YztafeLli
um, húsgangsmönnum sem höfðingj-
um. Þess vegna var enginn múgur til
að eyða eða afskræma arfinn. í þessari
geymslu okkar á norrænum og raunar
samgérmönskum menningararfi liggur
gildi íslenzkrar menningar. Þetta
leggur okkur þá skyldu á herðar að
glata ekki þeim gersemum, sem við
höfum geymt einir í meir en þúsund
ár.
A tvennan hátt getum við bætt okk-
ur upp fámennið: Meðal stórþjóðanna
hefur aðeins fámenn stétt lifað menn-
ingarlífi og lagt skerf til að efla vax-
andi menningarerfð frá kynslóð til
kynslóðar. Hér hafa þeir, sem vinna
hörðúm höndum lífsnauðsynjar einn-
ig verið „menntamenn" í tómstund-
um sínum. Presturinn hefur staðið að
slætti, háskólastúdentinn er enn „í síld-
inni“, og smábóndinn og hásetinn
stunda fræðar eða fagrar listir. Ef svo
fárnenn þjóð á að geta borið uppi
þróttmikla menningu, verður öll þjóð-
in að hjálpast að.
Hitt skiptir ekki minna máli: Bret-
inn á varla málfélag, og því ekki sálu-
. Öll einangrun er ur sögunni. Nú erum viÖ i
þjóðbraut.
félag við þá forfeður sína, sem fæddir
eru fyrir daga Shakespeares. Svo er utn
flestar okkar frændþjóðir. Við einir
höfum varðveitt málerfirnar aftur í
gráa forneskju, sem öllum öðrurn er
hulin, og þar með sálufélagið við for-
tíð alls hins norræna kynþáttar.
Allir þeir vitru menn, sem uppi
voru meðan norræna var töluð um
Norðurlönd og allir íslendingar frá
landnámsööld hafa lagt sína speki í
þróun tungunnar, við þá alla eigurn
við sálufélag um þúsundir ára. Kvæði
Egils, Hávamál og margt aftan úr
grárri heiðni og forneskju er okkur
auðskilið, og sumt svo í dag talað.
II.
Háskinn um glötun tungu og þjóð-
ernis er meiri nú en nokkru sinni. Öll
einangrun er úr sögunni. Nú erum
við í þjóðbraut. Ný áhrif, nýir at-
vinnuhættir og ný tækni á öllum svið-
um.
íslendingar dvelja erlendis lang-
dvölum hundruðum og þúsundum
saman, og koma aftur heim, sumir
gagnsýrðir erlendri liugsun og mál-
fari. Hundruð erlendra manna taka
sér hér bólfestu. Margir fslendingar
hafa flutt heim erlendar konur. Hér
situr fjölmennt erlent herlið, sem hlýt-
ur að hafa rnikil skipti við þjóðina.
N ú vitum við, að land okkar er auð-
ugra en öll önnur að ónotuðum gæð-
um. Geysi víðátta frjómoldar bíður
ræktunar. Sandarnir allir og melarnir
í byggðum eru ný-,,fundnir“ sem rækt-
arlönd. Hákon Bjarnason er að færa
landið sunnar, með því að færa að því
sterk rök, að fábreytni gróðurs stafi
fremur af einangrun en íshafskulda.
Skjólbelti auka ef til vill ennþá gróð-
ursæld. Jarðhitinn getur aukið ótrú-
lega framleiðslumagn. Ef til vill verða
6