Samvinnan - 01.12.1955, Page 30

„MeÍgrasskúfurinn harði" er
meitíaður í kjarna þjóðarinnar
Einn af þróttmestu forustumönnum í Kaupfélagi Héraðsbúa og
fremstu héraðshöfðingjwn eystra, Björn Hallsson, hreppstjóri á Rangá,
átti fyrir nokkru sjötugsafmœli. Heiðruðu sveitungar hans hann á
margan hátt í tilefni afmælisins og flutti séra Sigurjón Jónsson við það
tiiefni ávarp það, sem hér birtist.
Við, sem komum hér saman fyrir
tíu árum á sjötíu ára aldursafmæli
Björns Hallssonar, bónda á Rangá
og hreppstjóra í Hróarstunguhreppi,
minnumst frá þeim tíma ánægjulegr-
ar og uppbyggilegrar stundar. Nokkr-
ar breytingar hafa orðið síðan —
nokkrir vinir horfið af leiksviðinu, en
nýir komið í staðinn. Og nú er
Björn áttatíu ára í dag. Það er með
tilliti til þessara tímamóta í ævi hans
að við, sveitungar hans og aðrir vinir,
sækjum hann heim. Erindi okkar á
hans fund er tvíþætt: 1 fyrsta lagi
það, að árna honum heilla á þessum
merkisdegi í ævi hans, með von um,
að Ijós fari fyrir honum á leiðinni
fram í gegnum nýjan áfanga ævinnar.
Og í öðru lagi sækjum við hann heim
til að votta honum eindreginn vinar-
hug allra sveitunga hans. Eg vil leyfa
mér að fullyrða, og þykist þar mæla
fyrir munn allra, sem þessa sveit
byggja, að fáir hafi, á jafnlangri ævi,
svipmerkt þetta sveitarfélag meira en
hann. Hefir hann jafnan staðið í
brjóstfylkingu þess hers, er sótt hefir
fastast fram til öflunar jafnt efnisleg-
um sem menningarlegum verðmæt-
um. Þannig hefir hann með lífi sínu,
starfi og persónu, orðið öðrum fögur
fyrirmynd til eftirbreytni. Fyrir þetta
þökkum við honum öll, af heilum
huga, á þessum merku tímamótum í
ævi hans.
Ég sé enga ástæðu til að rekja hér
lífssögu Björns og starfsferil. Allt slíkt
liggur öllum Ijóst fyrir, enda áður að
því vikið á sjötíu ára afmæli hans.
Það, sem hér verður sagt, af minni
hálfu, verður því fremur vitnisburður
en saga. Eðlilega hafa leiðir okkar
Björns legið ærið oft saman á þeim
rúmlega þrjátíu og fimm árum, sem
ég hefi dvalið í þessu sveitarfélagi.
Hefir staða mín, meðal annars, vald-
ið að nokkru þeim samfundum. Þess-
ar stundir hafa ýmist verið fagnaðar-
augnablik eða tímar þungra rauna.
Þessi tvö andstæðu augnablik hafa
sýnt mér Björn hlutfallslega jafn
sterkan. Hann hefir sýnt hófsemi í
gleði og óvenjulegt jafnvægi í sorg.
Heimili hans hefur þá líka verið
þannig ráðið, að til fyrirmyndar hefur
verið. I tugi ára hefir það verið sterk-
asta heimili sveitarinnar og Björn
hæsti gjaldandi hreppsins. Fyrstur
hefur hann einnig jafnan verið til að
hlaupa undir bagga, hafi einhver sveit-
ungi hans ætlað að verða undir í lífs-
baráttunni. Einnig þar hefur hann
verið hæsti gjaldandi og lagt mest af
mörkum. Hið sama gildir um framlag
hans til líknarmála innanlands, sem
utan. Þar hefur hann einnig lagt
mest af mörkum. Um drenglyndi hans
og mannkosti aðra mun öllum kunn-
ugt, sem til þekkja. Verður því ekki
um það rætt hér.
Einhver kynni nú að segja, að
Björn hefði hreppt betri aðstöðu í
lífinu, en margur annar, og fyrir þá
sök verið Iéttara um vik að láta gott
af sér leiða, og verið auðveldara fyrir
hann að brjóta sér leiðir í lífinu.
Vissulega má slíka fullyrðingu, að
nokkru, til sanns vegar færa. Hann
var borinn í heiminn inn í efnalegt
sjálfstæði og alinn upp við yl ágætra
foreldrahúsa, Þar mun hann þó hafa
lært þær lexíur, að fáir komast áfram
í lífinu með því að halda að sér hönd-
um. Sannleikurinn er sá, að lífsbar-
áttan var ekki léttari þá en nú, og
vissulega, á margan hátt, erfiðari. Þá
voru ekki vélar til að velta þungum
hlössum. Máttur manns og hests
var það eina afl, sem stuðst var við í
lífsbaráttunni, og vissulega voru það
þeir atorkusömustu og viljamestu,
sem með mestan sigur fóru af hólmi.
Mér er nær að halda, að það hafi verið
þetta, sem valdið hafi sigurför Björns
í lífinu meira en erfðir og aðhlynning
á yngri árum, þó góð hafi verið.
Það er til sem kalla má ofhjúkrun-
eða ofrausn í aðhlynningu. Ber slíkt
sjaldan mikla gæfu í skauti sér. Miklu
fremur mun það eiga ríka aðild að
sköpun veiklunar og kveifarskapar.
Sem betur fer, mun Björn aldrei hafa
orðið slíkrar ofrausnar aðnjótandi, og
fyrir þá sök hefir hann einmitt verið
betur vopnum búinn, þar sem hann
þegar á unga aldri lærði að spila sem
mest á eigin spýtur. Fjárhagslegar
erfðir hafa einnig átt lítinn þátt í því
að skapa manninn Björn Hallsson.
Málshátturinn fagri: „Hjálpaðu þér
sjálfur, þá hjálpar guð þér“ er rétta
svarið við þessari spurningu.
Ég minnist í þessu sambandi kvæða-
bálksins, sem nefnist: „Áfangar“, eftir
skáldið Jón Helgason. í einu erind-
anna ber hinn víðförli andi skáldsins
saman gróður jarðar: Þann, sem alinn
er upp í allsnægtum og hinn, sem lif-
ir á „brjóstum jarðar jaðra“. Og hon-
um verður litið yfir suðrænar blóma-
breiður — að vísu fagrar og yndisleg-
ar. — En þar virðist vanta eitt. Það
30