Samvinnan - 01.06.1958, Side 7

er aðeins efnahagskerfið bundið kirkj-
unni heldur lýtur þjóðfélagið sjálft og
menníngarlífið, þarámeðal bæði skóla-
kerfi og félagslíf, þessari mjög svo fjör-
miklu stofnun. Sérhverjum aldursflokki
manna, frá æsku til elli, er af kirkjunni
niðurskipað í félög; hið sama á við um
atvinnuflokka, konur sem karla. Þjóð-
lífið virðist miðað við uppeldi sem leiða
skuli til grandvars lífernis og hreinlífis
og minnir oft á hugblæ þann sem ríkir í
sunnudagaskólum og kommúnistaríkj-
um. Til dæmis sýndist mér æskulýður
háskólans vera vandlega undirlagður
andlegu áhrifavaldi kirkjunnar. I há-
skólaborginni Provo var mér boðið til
samkomu þar sem yfirpáfi mormóna
McKay hafði „vikulega andlega æf-
íngu“ með sjö þúsund námsmönnum
hinna æðri skóla. Þessi fundur var í
vönduðum íþróttaskála sem var feikna-
legur geimur. Forsetinn, eins og mor-
mónar kalla páfa sinn, hinn níundi frá
Jósepi Smið, er únglegur maður á ní-
ræðisaldri. Þetta hraustlega vel búna og
þó tilhaldslausa æskufólk. sem virtist
hafa alt til als þeirra hluta sem gera
menn að mönnum, hlustaði með hátíð-
legum áhuga á einhverskonar kristilega
eða hálfkristilega speki sem hefði getað
verið hver fjárinn sem var, en hefur án
efa verið ómeingaður mormónismus. Síð-
an vom súngnir dálítið einfeldníngslegir
sálmar af mikilli hrifníngu, en leikin org-
anverk eftir Bach innámilli.
Einsog kunnugt er þá sækir hreintrú-
arstefna af enskum uppruna fast að am-
erískum almenníngi. Mormónar standa í
þessum efnum ekki að baki öðrum eing-
ilsaxneskum hreinlífis- og hreintrúar-
mönnum, nema siður sé. Þeir bragða
ekki áfeingi, te né kaffi, reykja ekki tó-
bak og halda í við sig í mat, neyta til
dæmis lítils kjöts, en fasta einn dag í
hverri viku og leggja andvirði matar-
skamtsins í félagslega öryggissjóði kirkj-
unnar. Oft hefur kirkjan með höndum
skyldur sem ríkið gegnir í öðrum sam-
félögum. Mormónar hafa altaf sem fyr
getur goldið tíunda hluta tekna sinna
til kirkjusjóða og gera svo enn. Tal þeirra
er fræðandi, „uppbyggilegt“, en heldur
leiðinlegt; þeir telja mikinn mannlöst að
bölva. Sérhverja máltíð hefja þeir með
trúariðkim, svo þar standa þeim fáir
jafnfætis, nema ef vera skyldu sanntrú-
aðir hindúar sem þvo sér um tærnar af
trúarástæðum áðuren þeir fara að
Þegar Eiríkur frá Brúnum kom til Utah,
starfaði hann hjá bónda, sem átti tíu
þúsund fjár. Bóndinn hér á myndinni
virðist líka eiga lögulegan hóp ásauða
og telji nú hver, sem getur.
borða. Ég vil ekki segja að ég sé mjög
gefinn fyrir kokkteil, en þó vil ég held-
ur einn kokkteil en mikið af límonaði
með guðbænum. Mér er sérstaklega
minnisstætt er ég ók með Bearnson bisk-
upi að heilsa uppá teingdamóður hans
daginn eftir að ég kom til Utah austan-
úr ríkjum. Eg var þyrstur og bað frúna
að gefa mér að drekka. Frúin flýtti sér
frammí elclhús og sótti mér kalt vatn úr
krananum. Ég byrjaði náttúrlega af
kurteisi að lofa guð fyrir að fá nú loks-
ins kalt vatn að drekka eftir að hafa
verið í tveim til þrem kokkteilboðum á
dag í meira en mánuð austur í ríkjum;
en rétt sem ég er byrjaður að vefja þetta,
þá grípur frúin frammí fyrir mér og seg-
ir: Viljið þér leyfa mér að fara með svo-
lítið kvæði sem ég hef gert um kokkteil-
inn.
Nú upphófst ein geysileg ríma þar sem
fyrst var sagt frá sköpun heims og synda-
fallinu, og síðan taldar allar meiri hátt-
ar slysfarir, sjálfskaparvíti og önnur
ógæfa sem íþýngt hefur mannkyninu frá
upphafi vega til þessa dags. Voru jafnan
teknir apar til hliðsjónar, með þeirri
ófrávíkjanlegu reglu, að altaf höfðu
mennirnir Iakar í samlíkingunni. Þessi
hrakfallabálkur mannkynsins endaði á
því slysi er menn fundu kokkteílinn, og
var sannað í kvæðinu að þessi drykkur
væri hámark allra slysfara, heimsku og
ógæfu á jarðríki. Þetta var leingsta
kvæði sem ég heyrði á allri förinni um-
hverfis jörðina.
I Utahríki fanst mér að nokkru svar-
að þeirri spurníngu sem framliðinn spek-
íngur í Skálavík lagði einusinni fyrir
okkur Vilmund landlækni: Hvernig
stendur á því að þeir sem ekki nevta
tóbaks skuli ekki verða ríkari en hinir
sem neyta tóbaks? I Utah mætti svara
þessu að nokkru levti með því að stað-
hæfa að þeir sem neyti tóbaks geti að
vísu eignast sévrólet, en hinir sem ekki
neyti tóbaks aki kádílják. Að vísu er
það svo í Bandaríkjum að bíleign er ekki
mælikvarði á efnahag manna; en í mor-
mónaríkinu virtist mér kádiljákurinn
vera vinsælastur almenníngsvagn.
Eg hlýt að viðurkenna að almenníng-
ur í mormónaríkinu býr við meiri hag-
sæld en almenníngur víðasthvar annar-
staðar þar sem ég þekki til; og þó skömm
(Framh. á bls. 27)
Bóndi í Utah. Mormónar eru vinnusam-
ir og búa yfirleitt við almenna hagsæld.
SAMVINNAN