Stéttabaráttan - 13.12.1974, Blaðsíða 3

STÉTTABARÁTTAN 11/12 tbl. 13.12.1974
3
Ritdómur
Af hjúpun á verka
iýðsaðlinum
Hljott hefur verið um bokina Nutima-
kviksetning í fjölmiðlum. Gagnrýn-
endur borgarablaðanna hafa ekki talið
þörf á því að vekja athygli á þessari
bók. Slíkt ber ekki að undrast. Nú-
tímakviksetning er engin þvæluleg
skáldvella, slitin úr samhengi við líf
og starf, heldur persónuleg frásögn
verkamanns, sem fjallar um og bend-
ir á þann svívirðilega órétt sem
smælingjum er búinn af forréttinda-
hópum í þessu þjóðfélagi.
Það sannast áþreifanlega í þessari
bók, að veruleikinn er oft biturri og
grimmari heldur en hugmyndaheimur
skáldanna. Það má margt læra af
sögu Jóns Þorleifssonar, því eins og
hann segir sjálfur, þá er hann "svo
illa gerður og ómannlegur að sjá og
hugsa, og vera svo heimskur og fá-
vís að vita ekki að það var dauða-
glæpur hjá alþýðumanni." Og hann
sá ekki aðeins og hugsaði, heldur
festi hann reynslu sína á blað.
Hið rfka velferðarþjóðfélag borgar-
anna fær slæma útreið í meðferð
J. Þ. Lýsing hans á þrælslegri tvö-
feldni og hrottaskap verkalýðsaðals-
ins er afhjúpandi um þá staðreynd,
að skriffinnarnir f verkalýðsfélögun-
um þjóna ekki lengur hagsmunum
hins venjulega verkamanns.
"Þeir vilja hafa vinnuþrælana í
hæfilegri fjarlægð frá sér, þvf að
þeir eru sjálfir komnir hærra í
þjóðfélagsstiganum og vilja samt
komast enn hærra og gildir þá einu
þó að hann verði óhreinni við hvert
spor sem þeir stíga, áfram skal
haldið og hátt skal stefna því að
stigamennskan er fyrir öllu... "
Mútur, embætti og lífsþægindi hafa
gert þá að vesölum svikurum, fals-
vinum sem í hverri raun vega aftan
að verkafólkinu, umbjóðendum
þeirra.
Hér er ekki rúm til að endursegja
frásögn Jóns Þorleifssonar, hollast
er hverjum að lesa hana sjálfur.
Það er ekki ætíð nóg að nema fræði-
kenningu úr bókum til að kynnast lífi
verkamanna og því órétti sem þeir
eru beittir. Frásagnir úr daglega
lffinu eru oft áhrifarlkastar. Það
eitt að JÞ skuli kveðja sér hljóðs á
þennan hátt er aðdáunarvert, því
ekki mun hann verða vinsælli meðal
valdamanna eftir útkomu þessarar
bókar, frekar en hingað til.
"... því hvað getur einn á móti mörg-
um stórum og sterkum, þar sem
Gagnrýni
Okkur þykir nauðsynlegt að koma á
framfæri þeirri gagnrýni á Stéttabar-
áttuna, að meira rými ætti að nota
til að höfða til þeirra sem ekki eru
meðvitaðir kommúnistar. Margir
kaupendur hafa. kvartað yfir hversu
erfitt væri að lesa Stb. því hún væri
skrifuð á of fræðilegan hátt. Einnig
er of lítið af krufningu á ástandinu
innanlands t.d. væri mjög gott til á-
róðurs að taka meira upp þann raun-
veruleika um versnandi lífskjör,
verðhækkanir og kauplaakkun, sem
blasa við verkafólki nú. I Stb. eru
mjög góðar greinar um ástandið f
heiminum og um fræðimál, en þess-
ar greinar höfða aðallega til þeirra
sem eru "inní" hinni pólitísku þróun.
En áróður kommúnista verður þó
ekki síður að höfða til jjeirra sem
enn hafa ekki skilning a ástandinu
og nauðsyn öreigabyltingarinnar.
Aróður okkar nú með tilliti til höfuð-
verkefnis KSML hlýtur að byggjast
upp þannig: 1) að sýna fram á að
nauðsynlegt er að gera byltingu, 2)
nauðsyn þess að kommúnfskur flokk-
ur leiði byltinguna, 3) nauðsyn^þess
að stofna kommúnískan flokk her,
4) grundvallarskilyrði þess að komm-
únískur flokkur geti risið undir
nafni og leitt öreigana f baráttu
þeirra, er að hann hafi vald á hinni
marxfsku-lenínísku fræðikenningu,
5) því hlýtur námsstarfið að sitja í
fyrirrúmi í starfi kommúnista.
Stuðningsdeild KSML, Neskaupsstað.
m" ^e'rssoH
Htnim-
Kxnsm
valdið er stærðin og auðurinn, aflið
og rétturinn alltaf þess ríka og
stóra, hér í þessu samfélagi mann-
fyrirlitningar og peningadýrkunar
þar sem æðsta boðorðið er heiðraðu
skálkinn svo að hann skaði þig ekki."
Kostir Nútfmakviksetningar felast
fyrst og fremst í hinni raunsæju frá-
sögn og lýsingu á samskiptum höfund-
ar við verkalýðsforystuna og ýmsa
forystusauði hentistefnunnar í íslensk-
um stjórnmálum. Sú lýsing leiðir
með ágætum í ljós, hvernig skrif-
finnskuvald verkalýðsfélaganna er
löngu orðið fráhverft og framandi
verkalýðnum. Forystuliðið hikar ekki
við, í krafti valds síns og aðstöðu,
að troða á hagsmunum verkafólksins,
beita ofsóknum og jafnvel kerfisbund -
inni atvinnukúgun eins og dæmið með
Jón Þorleifsson sýnir. Og verka-
menn sem telja að þeir geti fengið
einhverja aðstoð hjá þessum "forystu-
mönnum verkalýðsins" verða að
þreyta gönguna löngu milli Pílatusar
og Heródesar. Þann verkamann,
sem hefur það mikinn manndóm í sér,
að rísa upp til mótmæla, er reynt að
kveða niður með öllum ráðum. Sjáum
reynsu JÞ:
"A þessu tímabili minntist ég á
þessi mál við Eðvarð Sigurðsson,
formann Dagsbrúnar, og svaraði
hann þvf að ég væri brjálaður og
endurtók hann það sfðar á aðalfundi
Dagsbrúnar 1973 þegar ég skoraði á
hann að þvo hendur sínar í þessu
Framhald á bls. 9
Svar:
Þessi gagnrýni á Stéttabaráttuna er
vissulega réttmæt. En ef litið er
á Stéttabaráttuna frá upphafi, sjáum
við, að þróunin er mjög jákvæð í
þá átt að blaðið verði að raunveru-
legu málgagni verkalýðsstéttarinnar.
Takmörk blaðsins að þessu leyti
felast í ástandi hinnar kommúnísku
hreyfingar á fslandi. KSML hafa
frá stofnun sinni verið að vinna að
því að festa marxismann-lenínism-
ann í sessi á íslandi, og eðlilega
hefur blaðið borið þess merki. Sök-
um smæðar samtakanna hefur til-
tölulega lftið starf verið unnið út á
við, og það er ekki fyrr en í dag
sem KSML komast með "báða fæt-
urna" út í hina daglegu baráttu
verkalýðsins, samfara auknum
fjölda verkamanna í röðum okkar,
og samfara auknu trausti verka-
manna á KSML. Við höfum frá upp-
hafi hvatt verkamenn til að skrifa
í blaðið, en ein af forsendum þess að
blaðið verði að raunverulegu mál-
gagni verkalýðsstéttarinnar er að
það flytji fréttir af vinnustöðunum
og daglegri baráttu verkalýðsins, I
dag sjáum við, að Stéttabaráttan
hefur að geyma greinar sem skrif-
aðar eru af verkamönnum í Straums-
vík, verkamönnum við höfnina, og
auk þess hafa menn sett sig f sam-
band við KSML til að koma á fram-
færi gagnrýni og athugasemdum.
Þessi þróun er forsenda þess að
Stéttabaráttan staðni ekki og tak-
markist við þröngan lesendahóp
"áhugamanna um róttæk málefni",
og þeirra sem eru "inní hinn pólit-
ísku þróun. " Við þökkum gagnrýni
félaganna á Neskaupsstað, og hvetj-
um leið lesendur til að senda gagn-
rýni á blaðið, greinar, ábendingar
og tillögur um efni.
-/Ritstj.
Hverjum þjónar
vinnulöggjöfin?
"Þar eð ríkið er sprottið upp af þörf á að halda stéttaandstæðunum f skefj-
um, en þar sem það jafnframt er til orðið mitt í árekstri þessara stétta,
er það venjulega ríki hinnar voldugustu, efnalega ríkjandi stéttar, sem
með tilstyrk þess verður einnig pólitískt ríkjandi stétt, og aflar sér þann-
ig nýrra tækja til að arðræna kúguðu stéttina og halda henni f áþján..."
(Engels)
Allt frá þeirri tfð er verkalýðurinn hérlendis tók að skipuleggja sig í fagfé-
lög hefur borgarastéttin notað ríkisvald sitt gegn skipulagi og baráttu verka-
lýðsstéttarinnar. Ymsar aðferðir hafa verið notaðar, en fyrst og fremst
hefur borgarastéttin reynt að koma á vinnulöggjöf sem framfylgir arðráns-
hagsmunum hennar sem best. Stéttareðli ríkisvaldsins, að Jjað er tæki ríkj-
andi stéttar, hefur einmitt komið mjög skýrt í ljós þegar þvi hefur verið
beitt til þess að skerða réttindi hins vinnandi lýðs til að bæta kaup sitt og
kjör. Dæmi um þetta er gerðardómslögin (m. a. 1942) og beiting lögreglu
og varðskipsmanna gegn verkföllum. Vinnulöggjöf er enn eitt dæmi um
stéttareðli ríkisvaldsins - og afstaða svokallaðra sósíalista til vinnulöggjaf-
ar borgarastéttarinnar mælir ekki gegn þessu - heldur sýnir hún aðeins
fram á að viðkomandi eru falssósíalistar.
Þróun vinnulöggjafarinnar á fslandi, sem og í öðrum auðvaldslöndum, end-
urspeglar stéttabaráttuna - sókn og undanhald stéttanna.
Þróun vimiulöggjafarinnar
Við fyrstu spor verkalýðsins til að
skipuleggja sig í samtök gegn borgara-
stéttinni - samtök sem miðuðust fyrst
og fremst við það að bæta kaup og
kjör verkalýðsins - þá stóð hatrömm
barátta gegn auðvaldsherrunum fyrir
tilverurétti þeirra verkalýðsfélaga.
Eftir þvf sem stéttarþroski verkalýðs-
stéttarinnar óx, þess styrkari urðu
samtök hennar og að lokum eftir harða
baráttu, unnu þau sér viðurkenningu
sem samningsaðili fyrir meðlimi sína
um kaup og kjör. Það var ekki leng-
ur gerlegt fyrir borgarastéttina að
hindra tilurð félaganna í borgaralegu
lýðræðisrikjunum. Vinnulöggjöf sem
ríkisvald borgarastéttarinnar semur
og setur á hér upphaf sitt - nú grípur
borgarastéttin til lagasetningar sem
miðar að því að framfylgja hagsmun-
um sínum í "lýðræðislegum" anda,
íslensk vinnulöggjöf á sér þannig ræt-
ur aftur til þess tíma er samtök
verkafólks hafa sigrast á andstöðu
auðvaldsins gegn stofnun þeirra. ASf
var stofnað 1916, níu árum seinna,
1925, voru fyrstu lög um vinnudeilur
sett á Alþingi. En árin áður höfðu
oft komið fram frumvörp á Alþingi
sem miðuðu að þvf að ríkisvaldið tæki
málin í sfnar hendur og setti lög um
samvinnu stéttanna. Tilgangur lag-
anna 1925 var sá að hindra að verk-
föll "hefðu áhrif á afkomu atvinnuveg-
anna."
Aukinn styrkur verkalýðssamtakanna
kallaði á fullkomnari löggjöf af hálfu
auðvaldsins. Lögin frá 1925 komu á
fót embætti sáttasemjara sem hafði
það hlutverk helst að hindra að það
kæmi til verkfalla, en um sjálfa bar-
áttu verkalýðssamtakanna og samtaka
kapitalistanna voru engin lög.
Aukin róttækni og pólitískur styrkur
framvarðarsveitar verkalýðsins gerði
það að verkum að ekki var ráðist í
að breyta lögunum frá 1925 þótt for-
dæmi borgarastéttanna á hinum Norð-
urlöndunum - en þar voru í gildi lög
sem voru allmiklu víðtækari en þau
íslensku - og tillöguflutningur á Al-
þingi kæmu til.
1938 voru sett lög á Alþingi, að mestu
sniðin eftir samsvarandi lögum hinna
Norðurlandanna. Þessi lög, sem eru
enn í gildi að mestu óbreytt, voru
miklu víðtækari en fyrri löggjöf frá
1925. Þau skiptast í 4 meginhluta;
1) um réttindi stéttarfélaga og afstöðu
þeirra til atvinnurekenda, 2) um
verkföll og verkbönn, 3) um sáttatil-
raunir í vinnudeilum, 4) um Félags-
dóm. Með þessum lögum aukast til
mikilla muna afskipti ríkisvalds borg-
arastéttarinnar af kjarabaráttu verka-
lýðsins. Þessi nýju lög banna pólit-
ísk verkföll sem beinast gegn laga-
setningu borgaranna og stuðnings-
verkföll til styrktar baráttu sem er
háð utan ramma þessara laga. Enn-
fremur var settur á stofn Félagsdóm-
ur sem skyldi dæma um ágreining út
af vinnulöggjöfinni. Verkföll sem
snerust um atriði sem falla undir
Félagsdóm eru bönnuð f lögunum.
Með þessuin lögum hefur borgarastétt-
in viðurkennt lagalegan rétt verka-
lýðsfélaga sem umbjóðanda meðlima
sinna - en jafnframt bundið viðurkenn-
inguna við kjaramál eingöngu og seilst
í skipulagsmál verkalýðshreyfingar-
innar. Lögin kveða m. a. á um þátt-
tökufjölda í kosningum innan verka-
lýðsfélaganna þegar kosið er um
vinnustöðvun.
Baráttan gegn vinnulöggjöfinni
Kommúnistaflokkur íslands hafði
skýra afstöðu gagnvart afskiptum rík-
isvaldsins af kjaradeilum. í ávarpi
til íslenskrar alþýðu frá stofnþingi
KFÍ 1930 segir:
"Kommúnistaflokkurinn berst gegn
því, að ríki auðvaldsins hlutist nokk-
uð til um launabaráttu verkalýðsins,
í hvaða mynd sem þau afskipti birt-
ast (sáttasemjarar, gerðardómstól-
ar, lögregluvald). Flokkurinn er
andvígur allri samvinnu milli hinna
fjandsamlegu stétta."
(Hvað vill KFÍ, bls. 42)
Baráttan gegn vinnulöggjöf borgara-
stéttarinnar hlaut ef árangur hefði
átt að nást, að byggjast á þeim grund-
velli sem KFf byggði upphaflega á:
afneitun allrar samvinnu milli hinna
fjandsamlegu stétta. Eins og Engels
bendir á er ríkið sprottið upp úr
þeirri þörf að halda stéttaandstæðun-
um í skefjum og jafnfram að ríkjandi
stétt ræður ríkisvaldinu, og lögin
þannig lög borgarastéttarinnar í auð-
valdsþjóðfélaginu. Hægrihentistefn-
an sem varð ofaná í baráttunni innan
KFl yfirgaf þessi sannindi marxism-
ans og yfirgaf grundvöll stéttabarátt-
unnar og tók upp merki stéttasamvinn-
unnar.
Eins og málum er nú komið f íslenskri
verkalýðshreyfingu þá er stéttasam-
vinnan ríkjandi - barátta gegn afskipt-
um ríkisvaldsins af kjarabaráttunni
er þar af leiðandi ekki fyrir hendi,
enda voru ráðherrar Alþýðubandalags-
ins fremstir f flokki af hálfu ríkis-
valdsias í síðustu kjarasamningum. I
stað herskárra verkamanna sitja nú
mútuþægir skriffinnar í forystu
verkalýðssamtakanna, skriffinnar sem
á ótal vegu eru tengdir borgarastétt-
inni - bæði efnahagslega og hugmynda-
fræðilega. Sökum þessara, tengsla
er barátta af hálfu verkalýðsforystunn-
ar gegn ríkisafskiptum og breytingum
á vinnulöggjöfinni engin - enda eru
það hagsmunir uppkeyptu foringjanna
að barátta verkalýðsins sé sem veiga-
minnst. fþvf sambandi má benda á
þær aðgerðir sem þeir hafa í frammi
til að skerða lýðræði og virkni innan
verkalýðsfélaganna. Afstaða Eðvarðs
Sigurðssonar formanns Dagsbrúnar
gagnvart lögum borgarastéttarinnar
kom vel í ljós á dögunum þegar hann
hótaði hafnarverkamönnum f Reykja-
vik, sem ekki vildu sætta sig við
samningana við Eimskip, með því að
þeim yrði stefnt fyrir Félagsdóm ef
þeir viðurkenndu ekki samningana.
Eðvarð var ekki að vara verkamenn-
ina við lögunum til þess að þeir gætu
lagt upp baráttuaðferðir út frá ástand-
inu - nei, hann gerði það í þeim til-
gangi að fá þá til að beygja sig undir
samningana. Vinnulöggjöfin getur
þannig verið vopn í höndum uppkeyptr-
ar forystu verkalýðsfélaganna.
Hver eru næstu skref borgarastéttar-
innar?
Endurskoðun vinnulöggjafarinnar er
nú á dagskrá hjá borgarastéttinni.
"Markmið slíkrar endurskoðunar og
endurmats væri að auðvelda lausn
vinnudeilna og stytta þann tíma, sem
verkföll standa, með nýjum og áhrifa-
meiri samningsháttum. " (Gunnar G.
Schram í Mbl. 17.7. "70). Eða með
öðrum orðum að ganga til samninga
við uppkeyptu Verkalýðsfélagaforyst-
una um það að ræna verkalýðinn verk-
fallsvopninu að mestu. Tillögur
Gunnars G. Schram, sem að mestu
eru samhljóma þeim tillögum sem
Vinnuveitendasambandið hefur lýst sig
sammála, eru umhultar fögrum orð-
um um að það "verður að hafa það
meginsjónarmið (...) að sníða agnú-
ana af núverandi kerfi (__) án þess
að skerða grundvallarréttindi aðila
vinnumarkaðarins, svo sem samn-
ingsfrelsi, verkfallsréttinn...
En innihald tillagnanna taka af allan
vafa um það að tilgangurinn er sá að
koma hagstæðari (séð frá sjónarhóli
kapitalistanna) skipan á vinnudeilur,
að festa verkalýðsfélögin enn fastar
á lagakróka borgarastéttarinnar. Sem
dæmi um þetta eru eftirfarandi til-
lögur G. G. Schram:
Sáttasemjari fái vald til að fresta
vinnustöðvun.
Oheimil séu verkföll þeirra sem
vinna við gæslu framleiðslutECkja og
verðmæta.
Vinnustöðvun verði tilkynnt með 30
daga fyrirvara.
Þessi þrjú atriði nægja ein sér til að
draga aflið úr verkfallsvopninu í hönd-
um verkalýðsins. í fyrsta lagi gerir
30 daga frestur auðvaldinu kleift að
undirbúa sig vel undir verkfallið og
minnka þannig þunga þess verulega.
I öðru lagi minnkar styrkur verkfalls-
ins enn frekar við það að verðmæti
auðvaldsins eru aldrei í hættu ef
þeirra skal gætt af verkafólki sem hef-
ur verið svipt verkafallsréttinum.
Og í þriðja lagi getur sáttasemjari
hjálpað enn frekar upp á sakirnar hjá
auðvaldinu með því að gefa því enn
betri frest til að undirbúa verkfallið.
Verkalýðsforystan, sem hefur það
sem markmið að "tryggja afkomu at-
vinnuveganna", er ekki líkleg til að
veita þessum tillögum andstöðu - þvf
þeir hafa unnið þau helstu afrek f und-
anförnum verkföllum að berjast fyrir
hverri undanþágunni af annarri fyrir
fyrirtæki auðlierranna og minnka
þannig afl verkfallanna, draga þau á
langinn og þreyta verkalýðinn.
A Alþingi (1973) flutti Vilhjálmur
Hjálmarsson ásamt Halldóri Kristjáns-
syni þingsályktunartillögu sem fjall-
aði um undirbúning nýrrar löggjafar
um stéttarfélög, vinnudeilur og kjara-
samninga. I greinargcrð þingmann-
anna er talað um að smáhopar verka-
manna geti eins og nú er ástatt farið
eigin leiðir - "stundum hafa smáhóp-
ar brotist þannig út úr hinu almenna
kerfi," - tilgangur Vilhjálms og Hall-
dórs er sá að styrkja kerfið þannig
að baráttuharðir verkamenn geti ekki
skapað öðrum fordæmi með einarðri
afstöðu gagnvart vinnubrögðum ASf-
forystunnar. Eða með orðum þing-
mannanna: "En það koma alltaf aðrir
á eftir, sem telja sig geta gert rök-
réttan samanburð við þá, sem á und-
an fóru."
Hugmynd flutningsmannanna er m.a.
sú, að verkalýðsfélögin komi sér
saman um ákveðið launahlutfall inn-
byrðis - "Starfsfólkið á þjóðarheimil-
inu kæmi sér saman um það, hvernig
Framhald á bls. 9
Námshringur KSML
1. Kommúnistaávarpið (Marx/Engels
Úrvalsrit I)
2. Díalektíska og sögulega efnis-
hyggjan (Stalín, bæklingur KSML)
Um starfið og Hvaðan koma rétt-
ar hugmyndir (Maó, Úrv. rit I, IH)
3. Grundvöllur pólitísku hagfræð-
innar (Fjölr. bæklingur KSML)
4. Um ríkið og byltinguna (Lenín,
Ríki og bylting)
5. Um flokkinn (Lenín/Stalín, bækl-
ingur KSML)
6. Pólitík KSML (Rauði Fáninn nr. 1
"72 frá stofnþingi KSML og Alykt-
anir 1. ráðstefnu KSML).