Andvari - 01.01.1983, Qupperneq 6

4
BJARNI VILHJÁLMSSON
ANDVARI
Kristján Eldjárn fæddist að Tjörn í Svarfaðardal 6. desember 1916,
sonur hjónanna Þórarins Kristjánssonar Eldjárns, bónda, hreppstjóra og
kennara þar, og Sigrúnar Sigurhjartardóttur frá Urðum í Svarfaðardal.
Föðurættin var nátengd Tjörn, þar sem afi Kristjáns og alnaíni hafði verið
prestur og raunar fleiri forfeður hans. Nöfnin Kristján og Þórarinn hafa
nú skipzt á í karlleggnum um tveggja alda skeið. Hinn elzti með Kristjáns
nafni var séra Kristján Þorsteinsson (1780-1859), víða prestur, en síðast í
Svarfaðardal, bæði á Tjörn og Völlurn. Hann var albróðir séra Hallgríms,
föður Jónasar skálds. Þriðji bróðirinn var séra Baldvin Þorsteinsson á Ups-
urn, faðir Snjólaugar, konu Þorvalds Gunnlaugssonar á Krossum á Árskógs-
strönd, en þau voru foreldrar Snjólaugar á Laxamýri, móður Jóhanns skálds
Sigurjónssonar. Kona séra Kristjáns Þorsteinssonar var Þorbjörg Þórarins-
dóttir prests og skálds í Múla Jónssonar, en séra Þórarinn í Múla var al-
bróðir Benedikts yfirdómara og skálds Gröndals, móðurföður Benedikts
skálds Gröndals hins yngra. Þriðji bróðirinn var Guðmundur Jónsson,
bóndi á Krýnastöðum í Eyjafirði, langafi Stepbans G. Stephanssonar.
Eldjárnsnafnið á sér einnig gamlar rætur í föðurætt Kristjáns. Elztur
er þar í beinan karllegg séra Eldjárn Jónsson (1694-1725), prestur til
Möðruvallaþinga. Hann fær þau eftirmæli í Æviskrám Páls Eggerts, að
bann hafi verið gáfumaður og skáldmæltur. Jón faðir hans (f. um 1657)
var bóndi á Grund í Höfðahverfi Þórarinsson. Móðir séra Eldjárns (kona
Jóns á Grund) var frá Frostastöðum í Skagafirði, Snjólaug Þorsteinsdóttir
Jónssonar og Guðríðar, systur séra Hallgríms Péturssonar. Faðir Jóns bónda
á Grund var séra Þórarinn Jónsson (um 1625-1698) á Hrafnagili, sem um
langt skeið er elztur klerka í karllegg Kristjáns, en síðan koma nokkrir
lögréttumenn, þó þar inni á milli einn bóndi, síðar sýslumaður, lögmaður
og síðast séra Jón Pálsson officialis (d. 1471), sem kunnastur er undir
viðurnefninu Maríuskáld. Þó að æviatriði Jóns séu aðeins þekkt í molum
og fátt eitt kvæða hans hafi varðveitzt og þó aðeins í ungum og meira eða
minna aíbökuðum handritum, er ljóst, að hann hefur verið mikill fyrir
sér, óbilgjarn nokkuð, en gat þó sýnt sáttfýsi, enda virðist hann hafa setið
á friðstóli hin síðari æviár sín, þó að hann ætti lengi í stórdeilum við
Hólabiskup og suma hefðarklerka í biskupsdæminu. Hann sat lengi á
Grenjaðarstað, en bélt þó um bríð Breiðabólstað í Fljótshlíð. Mestar líkur
eru til, að hann hafi verið Norðlendingur að uppruna. Ættir hans verða