Andvari - 01.01.1983, Page 49

HERMANN PÁLSSON:
Eftir Njálsbrennu
I fornum bókmenntum fylgir jafnan hefnd í kjölfar harms. Eftir dauða
NjáJs skortir lítt á hefnendur, en tveir þeirra bera þó einkum trega eftir hann.
Annar þeirra er Þórhallur Ásgrímsson, en honum ,,brá svo við, er honum
var sagt, að Njáll fóstri hans var dauður og hann hafði inni brunnið, að hann
þrútnaði allur og blóðbogi stóð úr hvorritveggju hlustinni, og varð eigi stöðv-
að, og féll hann í óvit, og þá stöðvaðist. Eftir það stóð hann upp og kvað sér
lítilmannlega verða, ,,og það munda eg vilja, að eg hefnda þessa á þeim, er hann
brenndu inni, er nú hefir mig hent.“ Þeir sögðu, að engi mundi virða honum
þetta til skammar, en hann kvað ekki mega taka fyrir það, hvað menn mælti.“ -
Fyrir Alþing tekur Þórhallur „fótarmein svo mikið, að fyrir ofan ökkla var
fóturinn svo digur og þrútinn sem konulær, og mátti hann ekki ganga nema
við staf.“ Allt um það tekur hann virkan þátt í hefndum. Meðan brennu-
málið eru fyrir dómi, sendir hann sækjanda hvert heilræði á fætur öðru, en
þegar málið virðist vera tapað, grípur hann til örþrifaráða, sem munu vera
sótt í Hrafnkels sögu, og rekur spjót í gegnum sáran fótinn á sér. „Var þar á
holdið og kveisunaglinn á spjótinu, því að hann skar út úr fætinum, en blóð-
fossinn fellur og vogföllin, svo að lækur féll eftir gólfinu.“ Rétt á eftir verður
hann fyrstur manna til að hefna Njáls, þegar hann vegur einn af frændum
Flosa.
Lýsingin á fyrstu viðbrögðum Þórhalls við fréttinni af dauða Njáls er í 132.
kapítula sögunnar, en í sama kafla segir frá því, að Kári Sölmundarson mátti
ekki sofa um nætur. Þegar spurzt er fyrir, af hverju honum verði ekki svefn-
samt um næturnar, svarar Kári með vísu, þar sem hann lætur orð falla í þá átt,
að hann hafi manns að minnast og að sér komi ekki dúr á auga um allar nætur,
síðan hermenn brenndu Njál inni á liðnu hausti. Ég er minnigur að mínu
meini, segir skáldið undir vísulok. Þetta er hin fyrsta af sex vísum, sem Kára
eru eignaður í Njálu. Þótt fáum muni til hugar koma, að hann hafi ort þær
sjálfur, eins og sagan lætur í veðri vaka, má deila um, hversu gamlar þær lcunni
að vera. Sennilegast þykir mér, að Njáluhöfundur hafi fengið skáldmæltan