Andvari - 01.01.1983, Page 98

96
ÞÓRÐUR KRISTLEIFSSON
ANDVARI
ar var aldrei hlaðið upp og er því týnt. En þar hvílir í grafarró glæsileg kven-
hetja, á sinni tíð ein allra nafnkenndasta dóttir Borgarfjarðar.
í Pjóðsögum Jóns Árnasonar (1. útg. II, 315-319) er Sagan af Fertram
og Isól björtu, ævintýri skráð af húsfrú Ragnheiði Eggertsdóttur á Fitjum í
Skorradal. Ennfremur er í sama bindi ævintýrið Bangsímon (bls. 440-442),
ritað af sama höfundi. Eftir því sem sagnir herma og þráfaldlega er vitnað til
bæði í ræðu og riti, var ekki fátítt á dögum Ragnheiðar, að íslenzkar konur,
einkum aldraðar, kynnu fjöldann allan af sögum af ýmsu tagi utanbókar og
skemmtu tíðum, einkum þó börnum og unglingum, með því að þylja sagnirn-
ar upphátt með áheyrilegri, lífrænni framsetningu, jafnvel þótt prjónarnir
gengju samtímis ótt og títt eða spunarokkur væri þeyttur í óðaönn. En hrein
undantekning mátti það heita, ef konur í þá daga höfðu lært að fara með penna
og þeim því fyrirmunað að skrá sögur, þótt stundarhlé hefði gefizt frá amstri og
önn daganna.
En Ragnheiður Eggertsdóttir hefur notið þess þegar í föðurgarði, að hún
var prófastsdóttir og því verið kennd skrift á uppvaxtarárum. En auk þess
benda heimildir til þess, að Ragnheiður hafi verið fróðleiksfús og gædd sjálf-
stæðum persónukrafti.
Sigurði Helgasyni hafa vitaskuld verið Ijósir frásagnarhæfileikar Ragnheið-
ar, sem lýsa sér einkar vel í þjóðsögum hennar, þótt harla lítið færi fyrir því á
samvistarárum þeirra, að hann miklaðist af gáfum hennar og andlegum yfir-
burðum. í Ævirímunni aftur á móti minnist hann Ragnheiðar þannig:
Konan fróð og vitur var,
vön að bjóða sóma.
Listir fljóðið flestar bar
fyrr þá stóð í blóma.