Stúdentablaðið - 01.12.1961, Síða 16

16
STÚDENTABLAÐ
AÐALSTEINN DAVÍÐSSON, stud. mag.:
Nokkur orð
um íslenzkudeild
Islendingar eru fátæk þjóð, en
þó eiga þeir eina dýrmæta perlu,
mál sitt og bókmenntir. Hlut-
verk okkar Islendinga í menn-
ingarsögu heimsins er að tala og
skilja íslenzku, — varðveita
perluna okkar og gæta þess, að
hún molni ekki og tapi gliti sínu.
Það er mál okkar og bókmennt-
ir, sem gera það, að við erum
þjóð, það er bandið, sem tengir
okkur saman í eina heild, band-
ið, sem gerir það, að enginn Is-
lendingur er einstæðingur, held-
ur á hann hundrað og sjötíu
þúsund bræður og systur.
Engin þjóð, hve lítils, sem hún
megnar, lætur dýrmætustu eign
sína liggja á glámbekk, og þá
ekki heldur íslenzka þjóðin
tungu sína og bókmenntir, sem
hafa verið henni athvarf og upp-
örvun um langar hægfara aldir
hungurs, farsótta og gegndar-
lausrar kúgunar. Þessar döpru
aldir ortu skáldin kjark í þjóð-
ina og hvöttu hana með því að
minna á gullöldina og hreysti
forfeðranna.
En nú er svo komið, að margt
dregur hugann fleira en afrek og
hreysti forfeðranna. Islendingar
eru ekki lengur afskekktir. Þeir
fylgjast vel með tækni nágranna-
þjóðanna og er atómstyrjöld
hugstæðari en sverðaleikur, og
þeir tala meira um Krúsjeff og
Kennedy en Kára Sölmundar-
son.
Reynslan sýnir, að tengslin
við fornmenntirnar eru lífæðar
menningar nútímans.
Þegar fornmenntaáhuginn (hú-
manisminn) kviknaði, byrjaði að
rofa til eftir margra alda myrk-
ur í menningarmálum Evrópu,
og frjálshyggjan steypti um harð-
stjórn hjátrúar og guðsótta, þró-
un tækninnar gat hafizt.
Nú á tímum er meiri þörf á
menningu og fögrum listum en
nokkurn tíma áður. Að vísu þurf-
um við ekki lengur að berjast
upp á líf og dauða við kirkju-
valdið, heldur við vélarnar. Ef
við sleppum listinni úr lífi okkar,
verðum við aðeins dýr, sem nota
vélar og tækni í sama tilgangi og
villidýrin kjaft og klær, það er:
til þess að afla okkur matar, en
ekki til að öðlast aukið frelsi til
að auðga lífið. Menningarlaus
maður á vélaöld er dauður hlut-
ur, aðeins eitt stykki í stjóm-
borði vélarinnar, sem hann sér
um á vinnustað. Hann sér um,
að vélin taki við sínu verkefni,
en veit svo ekki meir, hann veit
ekki, hvaðan efnið kemur, og
hann veit ekki, hvað um það
verður, eftir að vél hans hefur
unnið úr því. Hann veit aðeins
það, að starf hans aflar honum
lífsnauðsynja. Frekari þróun
mannkyns, sem komið er í þenn-
an farveg, er tvísýn, fáum kem-
ur í hug að ryðja nýja braut, svo
að lífið geti orðið öðruvísi. Og
það er ekki aðeins þroski á sviði
lista, sem er útilokaður, heldur
einnig tæknilegur þroski, þróun-
in staðnar um leið og frelsi and-
ans deyr.
Þessi voði er ljós öllum þjóð-
um, og alls staðar gera menn
gagnráðstafanir. Þjóðirnar
styrkja listamenn sína og halda
uppi skólum og skóladeildum,
þar sem göfgun andans á sviði
listanna er eina takmarkið.
Islendingar hafa til samræmis
við aðrar þjóðir komið upp deild
við háskóla sinn, þar sem áherzla
er lögð á bókmenntir, sögu og
málfar þjóðarinnar. Þessi deild
er kennd við íslenzk fræði, en
almennt kölluð Islenzkudeild og
verður svo gert hér. I íslenzku-
deild stunda alltaf nokkrir stúd-
entar nám og útskrifast.
Langflestir þeirra, sem útskrif-
ast úr Islenzkudeild, fara á eftir
til starfa sem kermarar við skóla
landsins, og er síður en svo nokk-
uð athugavert við það. Það er
þvert á móti æskilegt, að vel
menntaðir menn sjái um mennt-
un íslenzkrar æsku í bókmennt-
um, sögu og máli þjóðarinnar.
Nú skal vikið nokkrum orðum
að aðbúnaði stúdenta í Islenzku-
deild.
Það, sem hamlar mest stúd-
entum í Islenzkudeild, er hús-
næðisleysi. Skal nú sýnt nánar
fram á það.
I ágætum bæklingi, sem heitir:
„Prófkröfur og kennsluáætlun
með leiðbeiningum um lestrar-
efni til kennara- og meistara-
prófs í íslenzkum fræðum. A
Málfræði“, eru talin upp rúm tvö
hundruð ritverka og greina, sem
vísað er til um ýmsa þætti mál-
fræðinnar. Þessi tala gefur þó
ekki rétta mynd af þeim bóka-
kosti, sem nauðsynlegur er til
málfræðináms, sumt af því, sem
þama er talið sem ein heild, eru
stór verk í mörgum bindum og
tímarit, sem komið hafa út í tug-
um binda, til dæmis Skírnir, sem
telur 134 árganga.
Því miður eru ekki til sam-
svarandi rit um handbækur og
heimildarrit í íslenzkri bók-
menntasögu og Islendingasögu,
en gera má ráð fyrir, að það yrði
enn þá lengri listi en listinn yfir
málfræðihandbækur.
Bókakostur sá, sem þarf við
vísindalega rannsókn íslenzkra
bókmennta, er svo hvorki meira
né minna en allar íslenzkar bæk-
ur.
Ég tel, að ofangreindar at-
hugasemdir sýni, að það er
hverjum einstaklingi í íslenzku-
deild ókleift að eignast svo mikið
sem handbækurnar í þeirri grein,
sem hann leggur aðallega stund á,
enda neyðast stúdentar í þeirri
deild til að sitja öllum dögum á
bókasöfnum, og gengur þeim þó
erfiðlega að verða sér úti um þær
bækur, sem þeir þurfa. Það tek-
ur langan tíma að fá afgreiðslu
á bókum, skipta um og rogast
með þær fram og aftur, og menn
eru þar að auki hálffeimnir við
að fá lánaðar um tíu bækur,
skila þeim öllum eftir þrjá stund-
arfjórðunga og fá lánaðar aðrar
tíu.
Það liggur í augum uppi, að
stúdentar í íslenzkum fræðum
þurfa að fá til umráða stóra og
góða sérlestrarstofu með greið-
um aðgangi að bókasafni, sem
fyllti upp með þann bókakost,
sem ekki gæti, einhverra hluta
vegna, verið frammi við. Sér-
lestrarstofan væri búin hand-
bókasafni, og þar væru stór og
góð lestrarborð með bókahillum
og læstum sérskáp fyrir hvem
stúdent, sem aðeins hann og
lestrarstofuvörður eða bókavörð-
ur hefðu aðgang að. Við sér-
lestrarstofuna þyrfti einnig að
vera herbergi, þar sem stúdentar
gætu hvílt sig frá lestri, fengið
sér kaffi og nestisbita.
Ef svona yrði búið að stúd-
entum í Islenzkudeild, gætu þeir
aukið lestrarafköst sín gífurlega
og lært meira á sama tíma og
þeir nota yfirleitt til náms við
þau skilyrði, sem nú eru.
Annað, sem veldur stúdentum
í Islenzkudeild óþægindum, er
fyrirkomulag við yfirferðir. Fyr-
irlestrar prófessora, hvers á sínu
sviði, eru nákvæmir og ýtarlegir
og taka mörg námsmisseri hjá
þeim prófessorum, sem hafa yfir-
gripsmest svið, svo sem bók-
menntir og sögu. Þeir prófess-
orar, sem hafa stytztar yfirferð-
ir, eru um fjögur misseri með
hverja. Islenzkudeild er eins og
stór og hæggeng hringekja, stúd-
entar setjast í eina skúffuna,
svífa í hringi nokkra stund og
stíga svo aftur úr, þegar þeir eru
búnir að fá nægju sína.
Það er mjög óþægilegt að hefja
nám í miðri yfirferð, án nokkurr-
ar undirstöðuþekkingar á því
efni, sem prófessorar ræða um
hverju sinni, og er aðeins fyrir