Fálkinn - 19.04.1930, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Mesta stórbýlið á íslandi.
Thor Jensen.
Trúin á sjóinn og auðæfi sjáv-
arins hafa verið ljTtistöng ís-
lenskra framfara á þessari öld,
það sem af er. Á örskömmum
tíma hefir viðhorf þjóðarinnar
til landsins, sem hún byggir
gjörbreyst og nú trúir almenn-
ingur því, sem aðeins framsýn
ustu og bjartsýnustu framfara-
og hugsjónamenn trúðu áður:
að ísland væri ekki fátækara en
önnur lönd heldur þvert á móti
ríkara ef rjett væri að farið.
Sjórinn efndi svo vel þær von-
ir, sem til hans voru gerðar, að
í bili varð sú skoðun ráðandi,
að sveitir landsins væru því sem
næst óbyggilegar og mundu al-
drei gefa nema lítil laun fyrir
mikið strit, í samanburði við út-
veginn. Hinir nýju sjávarútvegs-
hættir sköpuðu byltingu frá því
sem áður var, vjelin var tekin í
þjónustu fiskveiðanna og af-
köstin margfölduðust. Fólkið
slreymdi til kaupstaðanna, eink-
um þeirra sem fullkomnust
höfðu veiðitækin, og þeir marg-
földuðu ibúatölu sína. öll fólks-
fjölgun landsins lenti þar — og
meira til. Sveitirnar mistu fólkið.
I sveitunum hafði mönnum
ekki lærst að taka nýjungarnar í
þjónustu sína. Þar var alt með
gömlum svip, jarðabætur voru
htlar og dýrar, húsakynni af
vanefnum, samgöngur ónógar.
Og trúin á sveitirnar dvínandi.
Þangað til menn vakna alt í
einu af dvala og fara að halda
því fram í fylstu alvöru, að hægt
sje að gera íslenska mold arð-
berandi, ef aðeins sjeu telcnar
upp breyttar aðferðir. Öll þjóð-
in var sammála um, að sveitirn-
ar mætti ekki leggjast i eyði, því
þá væri þjóðinni bráð hætta bú-
in. Og nú hefjast umbótatilraun-
irnar fyrir alvöru: Búnaðarfje-
lagið er eflt, síðar koma ræktun-
arlögin og enn síðar tilraunir til
að útvega landbúnaðinum ódýrt
lánsfje.
En meðan þessu fer fram
kaupir útgerðarmaður í Reykja-
vík smájörð upp í Mosfellssveil.
Það var árið 1922, og seint í
nóvember það ár fer bann að láta
vinna að jarðabótum. Nú er þessi
jörð orðin mesta heyskaparjörð-
in á íslandi. Jörðin lieitir Korp-
úlfsstaðir og maðurinn lieitir
Tbor Jensen.
Aldrei liefir meira æfintýri orð-
ið í íslenskum búskap en Korp-
úlfsstaðaæfintýrið. Það verður
saga, sem aldrei mun gleymast í
búnaðarsögunni, vegna þess að
sagan sú sýnir, hvað gera má við
íslenskan jarðveg og hve fljótt
má umbreyta honum í akur, ef
efnin eru til og viljinn.
Á rúmum sjö árum er komið
á þessari jörð, sem áður bar 4—
5 kýr og nokkrar kindur, tún sem
gefur af sjer 8000 besta af töðu.
Og þó var þetta land engan veg-
innn vel fallið til ræktunar; þar
voru grashtlar mýrar, móar og
sandmelar. Nú er mjög farið að
sverfa að óræktaða landinu i
landareigninni. Túnin breiðast
yfir bóla og leyti og þar sem áð-
ur var svartur melur fellur nú
síbreiðugras á sumrum.
Að undanteknum skurða-
greftri til framræslu er öll þessi
breyting vjelaverk. Með öðru
móti befði hún ekki getað orðið
á svo skömmum tíma, jafnvel þó
ber manns hefði verið að verki
dag og nótt. Og án grasfræsán-
ingar og notkunar erlends áburð-
ar hefði ekki verið hægt, að láta
þetta umbreytta land byrja að
gefa uppskeru, svo fljótt sem
raun hefir á orðið á Korpúlfs-
stöðum. Þessi nýja aðferð liefir
gefist svo vel, að nú eru menn
ekki í vafa um það, sem þeir áð-
ur varla trúðu, að vjelyrkja og
sáning er fljótlegasta og ódýr-
asta aðferðin til þess að auka
túnin. Og svo stórfeld er þessi
tilraun, sem Thor Jensen hefir
gera látið, að hún lilýtur að sann-
færa menn betur en margra ára
hugvekjur og umtölur.
Skömmu áður en Korpúlfs-
staðir böfðu hamskifti var Sig-
urður Siguðrsson orðinn forstjóri
Búnaðarfjelagsins, og fór fjelag-
ið þá að verða athafnameira en
áður. Þá var fyrsti þúfnabaninn
keyptur bingað og þá sýndi Þorl.
heitinn Guðmundsson á Vífils-
stöðum það áræði, að gera fyrir-
myndarjörð úr býli því, er hann
var ráðsmaður á. Svo kemur
Thor Jensen með sínar fyrirætl-
anir, sem eru margfalt stórfeld-
ari — og framkvæmir þær. Að
engu gat hinum nýju kenningum
i jarðyrkju orðið meiri stuðning-
ur en því, að ágæti þeirra væri
sýnt með jafn glæsilegu dæmi.
Og það er eftirtektarvert og
talsverð mannlýsing, að sá sem
gerir þetta, er sami maðurinn
sem fyrir rúmum 20 árum var
brautryðjandi í þeirri tegund ís-
lenskrar útgerðar, sem einna best
hefir eflt trúna á sjóinn.
Á Korpúlfsstöðum bafa nú
verið ræktaðir um 100 hektarar
lands og enn er verið að bæta
við. Þetta land gaf á siðasO
sumri af sjer um 8000 hesta a*
töðu. Margur kynni að ætla, a®
margt muni kaupafólkið bafa
verið, en svo er ekki. Korpúlfs'
staðabóndinn hefir líka sett i)ict
í því, að hafa meiri kaplatöb*
eftir manninn, en nokkur anual
bóndi. Því þarna er heyvinnan
vjelavinna. Þar er slegið, rak&ð>
snúið og tekið saman með vjel'
um og klyfberi mun enginn vera
til á bænum, því alt er flutt 1
garð á bifreiðum. Síðastliði®
sumar var hestaflið ekki nota°
til sláttar, því vjelarnar þær voi'u
knúðar með dráttarvjelum
reyndist það stórum liagfeldai'11,
Og þess má geta, að slátturin11
var styttri á Korpúlfsstöðum e°
flestum bæjum í sveit.
— Hjer liefir verið minst lff'
ilsliáttar á jarðyrkjuna og bey'
skapinn. En hvernig er þá uöi'
borfs heima fyrir?
Bæjarhúsin eru ekki inörö-
Það er eiginlega ekki nema en
liús, auk lítils rafstöðvarbúss’
þvi önnur liús, sem verið hafa
þar undanfarið verða rifin, ne.nia
eitt. En þetta Korpúlísstaðahns
er stórt —- Það er stærsta hús1
á Islandi, 80 metrar á lengd og P
á breidd, bygt í bæjarstíl. HuS
þetta hefir verið lengi í smíðulJl
og er þó ekki fyllilega fullgel
enn, útveggirnir ekki múrbúða'o'
ir og ýmislegt smávegis ógel
En sá hluti þess, sem mest er 11111
vert er fullgerður: fjósið. Það el
í húsinu miðju og á miðh#0'
Gólfflötur þess er 1025 fermeh'al
og lofthæðin 2,85 metrar. Og hás'
arnir 161. —— Hjer verður að 111111
fljótt yfir sögu er lýsa skal þesSí!
merkasta fjósi Islands og ef 11,
vill Norðurlanda, en þess Jl1,
geta, að þar er að finna ýmsaJ
nýjungar í fyrirkomulagi, stí,n
varla mun vera hægt að í11111!1
jafn margar saman á öðruin stu< ’
]ió leilað væri land úr landi. L01,
rásin er liin fullkomnasta, seU1'1
verður kosið, veggir allir k°r \
fóðraðir svo að slagi geti eti g
komið til greina, básagólfin gel‘
blý og rakalaus með sjerstök11111
Útsýn yfir Korpúlfsstaði. Til vinstri gamli bœrinn, í miðju nýi bærinn
til hægri brúin á Korpúlfsstaðaá.