Fálkinn - 09.08.1930, Síða 7

F A L K I N N
7
Olöf í Seli.
Eftir Vjestein.
Það var ekki á átjándu öld-
inni og ekki heldur á þeirri nítj-
ándu, sem hún gerðist sagan,
sem jeg ætla að segja ykkur
núna. Hún gerðist á tuttugustu
öldinni einliverntíma á fyrsta eða
öðrum tugnum, jeg man eldd
svo nákvæmlega hvenær.
Hún Ólöf gamla í Seli var nið-
Ursetningur, — sveitarómagi er
það víst líka kallað, það hafði
hún verið síðustu sex árin og var
nú um áttrætt. „Fjárans þungur
ömagi“, sagði Páil í Garði, —
oddvitinn í Eyrarsveit, — og
strauk hökuna spekingslega.
Hann var glöggur á fje hann Páll
oddviti, og hreppsnefndin var
aðgætin, aðsjál væri líklega rjctt-
ara að segja.
Hún átti ekki sjö dagana sæla
í Seli hún Ólöf gamla, ljeleg að-
búð, vegna fátæktar á heimilinu,
fjöldi barna og því litið næði
fyrir lúna og gamla konu.
Ef börnin hefðu verið al-
mennilég, en það var nú ekki því
láni að heilsa. Ólöf gamla liafði
ekkert yndi af þeim, þau voru
henni meir til ama en gleði. ,
Sú var tíðin að hún ÓlÖf gamla
átti betri daga. Þá bjó hún á
Strönd með manni sínum, sem
Sveinn hjet, og börnunl sínum
þremur; tveimur mannvænleg-
Um sonum og ástríkri dóttur.
En kaldhæðni örlaganna er
stundum nokkuð mikil. Maður-
inn dó úr lungnabólgu, dóttirin
úr tæringu, en synirnir fóru báð-
ir i sjóinn á sama árinu.
Búið var gert upp og reynd-
ist rjett fyrir skuldum. Ólöf
gamla lenti á sveitinni, farin að
heilsu og beygð af sorg. Nú
hafði hún í sex ár etið náðar-
brauð hjá Eyrarsveit, sveitinni
þar, sem hún var fædd og upp-
alin i, þar sem hún hafði lifað
og stafrað öll sin bestu ár, þar
sem hún hafði verið um eitt
skeið virt og umtöluð fyrir rausn
og gjafmildi við fátæka og um-
komulausa, þrátt fyrir lítil efni.
—■ En hver voru nú launin? O,
jæja, hún Ólöf gamla huggaði
sig eins og fleira gamalt og trú-
að fólk við umbun góðverkanna
binummegin, — og hreppsnefnd-
in virtist á sama máli. — Hún
Ólöf gamla var ekki að kvarta
°g siðustu árin átti hún aðeins
eitt áhugamál, en það var ,að
komast heiðarlega í gröfina. Þá
sjaldan að oddvitann har að
garði ámálgaði hún þá ósk sína,
aÖ fá sæmilegan umbúnað að
bðnu æfikveldi. Páll oddviti
brosti góðlátlega og strauk hök-
Una í sífellu, en sagði fátt. Það
var orðin fastur vani hjá lion-
öni, er hann reið fjárgöturnar
^rá Seli, að reikna saman í hug-
at)um, kostnaðinn við heiðarle.ga
jarðarför.--------Það’voru ný-
aistaðnar rjettir þegar Ólöf
gamla í Seli lagðist banaleguna.
Læknirinn var sóttur fyrir sHa-
sakir en gat ekkert að gert, sendi
einhverja dropa, sem kostuðu
lireppinn þrjár krónur, en Ólöf
gamla andaðist á sjötta degi. —
Gvendur í Króki var fenginn til
þess að smíða kistuna. Heldur
þótti hún óvönduð eftir því sem
gerðist í Eyrarsvcit, smurð var
hún utan með einhverju svörtu,
sem átti að heita mál en skraut-
laus með öllu. Gröfina tóku
vinnumenn Páls oddvita. Jarðar-
farardaginn var sólskin og besta
veður, fólk kom því nokkuð
margt, flest fyrir forvitnissakir.
Engin var húskveðja flutt, því
Ólöf gamla var komin í kirkjuna,
enginn vissi almennilega hvern-
ig, nema Páll oddviti, hann átti
að borga flutninginn. Prestur-
inn hafði verið beðinn að jarð-
syngja, en enga ræðu var liann
beðinn um. Samt kom hann með
ræðustúf í vasanum, nokkur vel
valin orð um hina látnu „merk-
is og sómakonu“, tínd saman hjá
kunnugum með natni og sögð af
miklum fjálgleik. Ekkert mint-
ist hann á hreppinn og lítið á síð-
ustu æfiárin umfram það, að hún
Ólöf gamla á Seli hefði lifað og
dáið drottni sínum södd lífdaga.
— Fólkið söng þessa venjulegu
sálma, með venjulegum jarðar-
fararsvip og hringjarinn gerði
skyldu sina. Presturinn stóð og
beið, enginn kom til þess að taka
kistuna. Hringjarinn danglaði
klukkunum við og við annars
var grafarþögn. Biðin var orðin
nokkuð löng og prestur farinn
að ræskja sig nokkuð ákveðið,
þegar Páll oddviti loksins stóð
upp og leit yfir söfnuðinn, hann
var sjáanlega í vandræðum, því
engir voru líkmennirnir. Hann
hafði ætlað að komast hjá því að
borga þann póstinn, nóg var
samt. Bjóst við því að einhverjir
bæru kerlinguna óbeðnir til graf-
ar. — Fólkið beið stöðugt eftir
því að líkmennirnir gæfu sig
fram.-------Að lokum stóðu upp
fjórir karlar, þar af tveir hrepps-
nefndarmenn, og tóku undir
kistuna með oddvita, tveir öðru-
megin en þrír hinumegin, og
þannig komu þeir henni fram
lcirkjugólfið. Til allrar hamingju
var stutt í kirkjugarðinn og ferð-
in gekk slysalaust, en elíki
þrautalaust fyrir oddvitanum að
minsta kosti, sem var nokkuð
feitur og þungur á fæti. — Kist-
unni var sökl í gröfina, prestur-
inn kastaði rekunum á með
venjulegum formála, setti síðan
upp hatt sinn og fór. Fólkið söng
sálminn á enda. — Dálítil stund
leið, menn stóðu ennþá við gröf-
ina, kunnu ekki almennilega við
að fara, en það leit lielst út fyrir,
að liinar þrjár vígðu moldarrek-
ur prestsins yrði eina moldin,
sem ausið yrði í gröf Ólafar
gömlu í Seli. Fólkið tíndist burtu
smátt og smátt og dreifði sjer
um kirkjugarðinn, enginn vildi
fara alveg, flesta langaði að sjá
hvernig þessi minnisstæða jarð-
arför endaði. Hreppsnefndar-
mennirnir báðir, sem borið höfðu
kistuna, stóðu út í einu horni
garðsins og lásu hálfmáða og illa
gerða gi’afskrift á stóru blágrýt-
isbjargi. Það var á leiði Sveins á
Strönd, er átt hafði Ólöfu í Seli.
-----Snögglega vaknaði oddvit-
inn af dvalanum, — mintist þess
víst að elcki var alt búið enn, —
og gekk til þeirra Gvendar i
Króki og Jóns í Dal. Talaði liann
við þá ldjóðlega um stund, en
hvað þeir ræddust við, vissu fáir,
en lieyra þóttust einhverjir odd-
vilan segja að lokum. „Jæja pilt-
ar mínir, þið moldausið kerling-
una. Jeg borga“. Jón og Gvend-
ur tóku rekurnar þegjandi og
fóru að moldausa. En fólkið
tíndist burt, er það sá verkið í
góðum höndum.------------
-------Það var almannaróm-
ur í Eyrarsveit, að hreppsnefnd-
in hefði komið Ólöfu gömlu í
Seli heiðarlega í jörðina.
Paradis karlmanna.
Einhver einkennilegasta eyja jarð-
arinnar er Rapaeyjan í Indverska
hafinu. Hún er sjerstaklega hrein-
asta Paradís fyrir karlmennina. A3
minsta kosti fyrir letingja og slæp-
ingja af karlkyni. LoftslagiÖ er eitt-
hvert hið heilnæmasta, sem hægt er
að hugsa sjer. Kókós og ávaxtatrje
vaxa með fram hinum djúpu fjörð-
um allskonar fuglar og villisvín haf-
ast við i skógunum. Auk þess er haf-
ið fult af margskonar fiski.
Papa er sem sagt Paradis fyrir
karlmennina. Þeir liggja í sólinni
feitir og uppblásnir og gera ekki
handartak. Þessi sjerstaða lcarlmann-
anna á eynni kemur af því að kon-
ur eru þar miklu fleiri talsins. Eins
og aðrir fágætir munir er því karl-
maðurinn mjög verðmætur á Rapa.
Auðvitað er það öfugt við það sem
er í menningarlöndunum þar sem
karlmaðurinn hefir þann leiða vana
að púla fyrir konu og börnum. Á
Rapa hefir karlmanninum tekist að
losna við þessa venju sína og lætur
liann konurnar þræla fyrir sjer frá
morgni til kvölds. Á meðan hann
lúrir I sólinni lætur hann konurn-
ar safna kókóshnetum, búa til ,kobra‘
og annast svinin og geiturnar.
Hið eina sem karlmaðurinn vinn-
ur er að fara niður að firðinum að
fiska. En það gerir hann bara að
gamni sinu. Hann er svo latur og
værukær að honum dettur ekki í hug
að hreyfa sig nema hið allra minsta.
Honum dettur ekki einu sinni i hug
að setja matinn upp í sig sjálfur.
Þegar liður að matmálstima liggur
liann endilangur i grasinu, meðan
kona hans fæst við matreiðslu. Til
matar er einkum notaðir ávextir og
svína- og geitasteik, sem konan kast-
ar inn í kjaft hans. Og hamingjan
hjálpi þeirri, sem ekki hittir. Hún
verður að þola hinar hörðustu refs-
ingar af herra sinum og liúsbónda.
Eioinmaöurinn étrili
#0 kven-niósnarmn.
Nýlega vildi svo til i Budapest að
kona rilcs og vel metins manns þar
i borginni fór að gruna mann sinn
um græsku, rjeði hún kven-njósnara
til þess að elta hann hvert sem
liann fór. Þótti konunni gaman að
láta svona unga og fallega stúlku
vera á hælunum á honum. Stúlkan
elti manninn í heila viku hvert sem
liann fór, á ferðurn hans inn á mat-
söluhús og leikhús.
Maðurinn tók fljótlega eftir þvi að
hann var eltur og skildi strax hvern-
ig í öllu lá og gerði hann nú alt
sem hann gat til að gera þetta eins
erfitt fyrir stúlkuna og unt var.
Hann laumaðist út um bakdyrnar
þar sem hann var, ók með geysi
hraða gegn um bæinn, tók sjer far
með einhverri ákveðinni járnbraut-
arlest en stökk svo á síðustu stundu
upp i aðra en þá sem hann hafði
keypt farseðil með. í stuttu máli
sagt neytti hann allra þeirra bragða,
sem ófrjálsir menn verða að nota,
hvort heldur þeir eru saklausir eða
sckir.
En fallega unga stúlkan ljet honum
ekki verða kápuna úr því klæðinu.
Hún stökk líka upp i vitlausa lest
og kom á aðra stöð en þá, sem hún
liafði keypt sjer farseðil til, og var
sest inn í malsölustofuna einmitt þeg-
ar maður sá, sem hún var að elta
kom inn og fór að svipast um eftir
borði. Einhverju sinni var þeim lit-
ið hvort á annað og gátu þá ekki
látið vera að brosa, og þvi lauk svo
að „ótrúi“ eiginmaðurinn varð i raun
og veru ótrúr. Ilann stakk upp á því
við ungu stúlkuna að þau borðuðu
saman og fylgdust svo að framvegis.
Og nú ferðuðust þau með mesta
friði og spekt. Unga stúlkan varð
ástfangin í manninum, og hann hefir
verið ástfanginn í henni allan tim-
ann.
Eiginkonan afbrýðisama hefir nú
krafisl skilnaðar og stendur málið
yfir um þessar mundir.
----x----
Gestgjafi einn i nánd við Breslau
hefir lengi verið i fjárkröggum og
barist harðri baráttu til þess að forða
sjer frá gjaldþroti. Var fógetinn far-
inn að sækja til lians húsgögn og ým-
islegt annað, sem tekið hafði verið
lögtaki og loks var svo komið, að
sótt var til hans píanóið sem hann
notaði til þess að skemta gestum sín-
um með. Virtist gestgjafanum þá öll
sund lokuð. En sama daginn kom
honum frjett um, að hann hefði unn-
ið 240.000 mörk i happdrætti. Fyrst
í stað trúði hann þessu ekki og hjelt
að verið væri að gabba sig. En svo
kom, að hann varð að trúa— og var
hoiium það ekki óljúft. Happdrættið
hafði bjargað framtíð hans og fjöl-
skyldu hans.