Fálkinn - 13.09.1930, Síða 7

F A L K I N N
7
Úti á sjó.
Eftir Guy de Maupassant.
Nýlega stóð svolátandi klausa
íblöðunum: „Boulogna-Sur-Mer,
22. janúar. Nýlega er blaðinu
skrifað: — Sorglegt slys hefir
baetst við öll þau mörgu, sem sjó-
ttiannastjettin hjer hefir orðið
^yrir siðustu tvö árin. Fiskibátur,
s^m Javel formaður stýrði,
lenti í brimgarðinum þegar hann
var að koma að og brotnaði i
spón við liafnargarðinn. Þrátt
fyrir allar tilraunir björgunar-
bátsins og margítrekaðar tilraun-
til þessa að skjóta línu til skip-
yerja, druknaði öll áhöfnin, fjór-
lr skipverjar og drengur. — Ó-
veðrinu hefir ekki slotað enn.
Menn óttast að slysin verði
fleiri“.
Hver er þessi Javel formað-
Ur? Er það bróðir Javels ein-
henta ?
Ef þessi veslings maður, sem
jeg er að hugsa um, og ef til vill
hefir rotast undir sprekunum.úr
bátnum sínum, er sá sem jeg er
uð hugsa um, þá hefir faðir hans
lifað aðra hörmung hræðilega,
en blátt áfram eins og hörm-
Ungar hafsins eru tíðastar. Það
nuin vera um átján ár síðan.
Þá var Javel eldri formaður
a dragnótabát. Báturinn sá var
ttijög fengsæll. Hann var sterkur
°g þoldi vel flest veður, breið-
bygður og hossaðist á öldunum
rins og korktappi, plægði liafið
með fullum seglum fyltum sölt-
Um stormi og hafði í eftirdragi
stóra dragnót, sem skóf hafs-
botninn og krækti í alt það fiska-
kyns, sem mókti milli steinanna:
Hatfisk sem var hálfgrafinn i
sandinn„ stóra krabba með bogn-
an klær og humar með oddhvöss-
Úm öngum.
Þegar stinnings kaldi er og ald-
an kröpp fer báturinn á veiðar.
Nótin er fest á langa járnbenta
Ifjestöng og lagt út á köðlum,
Sem renna á tveimur keflum á
borðstokknum. Og bátinn rekur
fyrir vindi og straumi með þetta
veiðitæki í eftirdragi, sem rænir
°g ruplar á hafsbotninum.
Javel hafði yngri bróður
Slnn með á bátnum auk fjögra
báseta og drengs. Hann hafði far-
frá Boulogne í besta veðri til
Pess að toga. En brátt hvesti svo
Ptn munaði og svo kom svipur
°g báturinn misti seglanna og
bh* að reka. Hann rak upp að
^nglandsströnd; en þar löðraði
brimið við klettana, ólgaði og
sauð svo að ekki var viðlit að ná
^endingu. Fleytan lagði frá landi
aftur
og tók stefnu á Frakk-
j^ndsströnd. Ofviðrið hjelt á-
ram, hvergi var hægt að lenda
°g hvergi í hús að venda.
Báturinn lagði frá einu sinni
aan, trítlaði yfir öldukambana,
b°ssaðist, luástist, lioldvotur en
aeill og traustur þrátt fyrir alt.
‘ann var vaniu- volkinu og ó-
veðrinu, sem stundum hafði látið
hann hrekjast þarna á milli
strandanna í 5—6 daga, án þess
að mögulegt væri að ná landi.
Loksins lægði veðrið. Báturinn
var nú staddur miðja vegu milli
landa og þó að enn væri ilt í sjó-
inn skipaði formaður svo fyrir
að nótinni væri lagt út.
Og þetta var gert. Tveir menn
fram i og aðrir tveir aftur i fÆu
að vinda upp nótarstrengina.
Loks stóð nótin í botni, en þá
kom stór alda svo að báturinn
riðaði og Javel yngri, sem ver-
ið hafði fram í og undið út nót-
inni misti fótanna og handlegg-
urinn á lionum lenti milli vaðs-
ins og kaðalsins, sem hann raf n
á. Það hafði slaknað sem snöggv-
ast á vaðnum þegar báturinn
byltist. Hann reyndi sem hann
gat að slaka á vaðnum með lausu
hendinni, en nótin stóð í botni
og afarstritt á vaðnum.
Hann engdist sundur og sam-
an af kvölum og hrópaði á hjálp.
Allir hlupu upp til handa og fóta.
Bróðir hans slepti stýrinu. Allir
toguðu í vaðinn og reyndu að losa
handlegginn á JaveL, sem lá við
að merjast undir vaðnum. Það
var árangurslaust.
Skerið þið á vaðinn! hrópaði
einn skipverja og um leið dró
hann stóran sjálfskeiðing upp úr
vasa sínum. Með þvi að bregða
honum tvisvar á, mundi hann
geta frelsað handlegg Javels
yngra.
En að skera á var það sama
sem að missa veiðinnar og hún
var margra peninga virði, sjálf-
sagt fimtán hundruð franka virði
Og Javel eldri átti þennan afla
og hann vildi ekld missa af sínu.
Hann hrópaði með skjálfandi
röddu:
— Nei, bíðið þið með að skera
á. Við skulum liafa aftur á! Og
hann hljóp að stýrinu og stýrði
á hljeborða.
Það var ekki meira en svo að
báturinn ljeti að stjórn. Nótin
var þung í eftirdragi og þyngdi
bátinn og gerði honum erfitt um
hreyfingar, og auk þess var hann
háður stormi og straumi.
Javel yngri hafði fallið á
knje, liann beit á jaxlinn og þáð
var eins og augun ætluðu út úr
honum. Hann mælti ekki orð.
Bróðirinn kom aftur, jafn hrædd
ur og fyr við kutann hásetans.
— Bíddu, bíddu, skerðu ekki
á. við verðum að láta akkerið
falla!
Akkerið fjell og festin var gefin
út eins langt og hún náði. Síðan
var farið að herða á festinni aft-
ur og lina á vaðnum, sem nótin
var í. Það tókst að lokum; og nú
náðist handleggurinn aftur. Hann
dinglaði þarna steindauður í
blóðugri treyjuerminni.
Javel yngri rirtist gjörsam-
lega frávita. Hann var færður
úr treyjunni og þá blasti við ægi-
leg sýn. Handleggurinn var eins
og kássa og blóðið fossaði úr sár-
inu. Þá leit Javel á handlegg-
inn og sagði:
— Hvert í heitasta!
En blóðið streymdi i sífellu
niður á þilfarið og einn skipverja
hrópaði.
—- Honum blæðir út. Við verð-
um að stöðva blóðrásinai
Þá tóku þeir gildan s/artan
tjöruliampsspotta og bundu um
stúfinn og hertu á eins og þeir
gátu. Blóðrásin stöðvaðist smátt
og smátt og hætti loks alveg.
Javel yngi'i stóð upp, hand-
leggurinn dinglaði. Hann tók
hann með hinni hendinni, lyfti
honum, sneri á hann og hristi
hann. Alt var brotið, leggirnir
komnir í mjel, vöðvarnir einir
hjeldu handleggnum föstum við
líkamann. Hann horfði rauna-
legá og hugsandi á handlegginn
og svo settist hann á samanbrot-
ið segl á þilfarinu. Fjelagarnir
rjeðu honum til að væta sárið í
i sífellu svo að ekki skyldi hlaupa
drep í það.
Þeir settu vatnsstamp hjá hon-
um og rjettu honum glas. Hann
fylti það hvað eftir annað og jós
í sífellu í ljóta sárið.
— Þjer skánar þegar þú kem-
ur undir þiljur, sagði bróðirhans.
Svo fór hann niður en kom upp
aftur eftir stundar bið. Honum
var ógeðfelt að vera einn — vildi
heldur vera í góðu lofti. Hann
settist aftur á seglið og fór að
væta handlegginn.
Þeir höfðu veitt vel. Stórir
fiskar með hvítan maga lágu á
þilfarinu kringum hann og engd-
ust sundur og saman i dauðateyj-
unum; hann starði á þá, án þess
að hætta að væta sárið.
Þegar þeir voru komnir inn
undir Boulogne hvesti á ný, bát-
urinn hentist áfram og skoppaði
og hristi veslings sjúklinginn.
Nóttin fjell á. Stormurinn ó-
látaðist þangað til í dögun. Um
sólarupprás sá til lands í Eng-
landi En nú var farið að kyri-a
í sjóinn og siglt beint inn til
Frakklands aftur.
Undir kvöld lcallar Javel á
f jelaga sína og sýnir þeim nokkra
svarta díla á handleggnum. Ljót
sjón. Sárið var farið að rotna á
dinglandi handleggnum, hand-
leggnum sem ekki var hans leng-
ur.
Skipverjarnir horfðu á og
sögðu sem þeim sýndist:
— Það gat verið kolbrandur?
— Væri ekki best að lauga sár-
ið úr sjó? lagði einn til. Þeir fyltu
fötu með sjó og heltu yfir sárið.
Sjúklingurinn fölnaði, nísti tönn-
um af angist; en hann hljóðaði
ekki.
Þegar mesti sviðinn var horf-
inn sagði Javel við bróður sinn:
— Komdu hjerna meC hnífinn
þinn! Og bróðirinn fjekk honum
hnifinn.
— Haltu handleggnum á mjer
beint upp og taktu vel í! Ög þeir
fjelagar hans gerðu sem hann
bað.
Og svo fór hann að gera lækn-
isaðgerð á sjálfum sjer. Hægt og
rólega skar hann og skar þangað
til síðustu sinarnar voru sundur.
Hnífurinn var hábeittur eins og
raklmífur. Og brátt var dauði
handleggurinn orðinn viðskila
við lifandi stúfinn. Hann varp
öndinni þunglega og sagði:
— Æ, jeg get ekki afboriðþetta
lengur!
Svo ljetti honum dálitið og
hann fór að hella vatni á stúfinn
Óveðrið hjelst alla næstu nótt.
Þegar dagaði tók Javel yngri
liandlegginn sinn og horfi gaum-
gæfilega á liann. Rotnunin var
horfin. Fjelagarnir komu líka og
skoðuðu. Handleggurinn gekk
mann frá manni, þeir þukluðu á
honum, sneru honum og þefuðu
af honum.
Bróðir hans sagði: — Það er
best að fleygja lionum fyrir borð
undir eins!
En þá reiddist Javel yngri og
svaraði: — Ónei, jeg held nú sið-
ur! Jeg á handlegginn! Og svo
tók liann hann og lagði á knje
sjer.
— Hann rotnar, sagði eldri
bróðirinn.
En þá datt Javel yngra ráð
í hug. Þeir höfðu með sjer tunn-
ur á bátnum, til þess að salta
fisk í.—Jeg gæti lagt hann í salt!
— Það væri heilla ráð, sögðu
allir hinir.
Svo tæmdu þeir tunnu, sem
þeir höfðu saltað fisk i, og neðst
í tunnuna lögðu þeir handlegg-
inn, stráðu miklu af salti á hann
og svo lögðu þeir fiskinn í lög
ofan á.
— Bara að við seljum hann nú
ekki í ógáti með fiskinum! Og
þá hlógu allir nema Javels-bræð-
urnir.
Stormurinn hjelst enn. Þeir
sigldu beitivind enn og sáu Bou-
logne og hjeldu svona áfram
þangað til klukkan tíu morgun-
inn eftir.
Sjúklingurinn hjelt í sífellu á-
fram að hella vatni á sárið. Við
og við stóð hann upp og gekk
enda á milli í bátnum. Bróðir
hans, sem stóð við stýrið, horfði
á liann og liristi höfuðið.
Og Ioks komust þeir i höfn.
Læknir einn skoðaði sárið og
kvað það hafast vel við. Hann
batt vel um það og skipaði sjúk-
lingnum að reyna ekki á sig. En
Javel vildi ekki taka á sig náðir
fyr en hann liefði fengið hand-
legginn sinn aftur. Hann fór nið-
ur á bryggju til þess að finna
saltskaggann, sem hann hafði
merkt með krossi.
Hann var tæmdur og Javel
tók handlegginn sinn, sem hafði
geymst vel í saltinu, liann hafði
gengið saman en var nýlegur.
Hann vafði hann inn í dúk og
fór heim til sín.
Kona hans og börn skoðuðu
handlegginn í krók og kring,
þukluðu á fingrunum og tindu
Frainh. á. bls. 10.