Fálkinn - 07.05.1938, Page 6

li
F Á L K 1 N N
GESTURINN
Smásaga eftir ANTON TSJEKOV.
Selterskji skrifstofuþræll gat
varla lialdið opnum augunum.
(>11 náttúran var sofnuð. Fugl-
arnir í skóginum orðnir hljóðir.
Konan hans háttuð fyrir löngu
og aðrar lifandi verur i húsinu
sömuleiðis.
En Selterskji þorði ekki að
l'ara inn í svefnherbergið sitt,
þó að hann fyndi vættarþunga
á augnalokunum á sjer. Pereg-
arinn nágranni hans var nefni-
lega í heimsókn lijá honum.
Hann hafði komið rjett eftir
miðdegisverð og sat enn sem
fastast, alveg eins og hann væri
límdur í sófann. Með hásri
þokulúðursrödd var hann að
segja frá því þegar óði hund-
urinn beit hann í fótinn, árið
1812. Þegar hann var búinn
með söguna byrjaði hann á
henni aftur. Selterskji var i
öngum sínum. Hann hafði gert
alt hugsanlegt til þess að losna
við gestinn. Leit á klukkuna
aðra hverja mínútu, kvartaði
undan höfuðverk, var altaf að
fara út og skildi gestinn einan
eftir — en ekkert sloðaði. Of-
urstinn skildi engar af þessum
vinsamlegu bendingum og hjelt
áfram að tala um óða hundinn.
„Hann ætlar sjer víst að
hanga hjerna til morguns, naut-
ið að tarna“, hugsaði Selterskji
bálvondur. ,.Meiri þorskurinn!
Jæja, úr því að hann skilur ekki
hálfkveðna vísu er best að jeg
grípi til kjarnbetri ráða“.
„Vitið þjer hversvegna jeg
kann svo vel við mig í sveit-
inni?“ spurði hann.
„\ei, ekki get jeg giskað á
það“.
„Vegna þess að maður getur
lifað eins og manni sýnist. Við
förum á fætur klukkan tíu,
borðum miðdegisverð klukkan
um 3 og hátturn fyrir klukkan
11. Fari jeg seinna að liátta
hefi jeg altaf óþolandi höfuð-
verk daginn eftir“.
„Það er skrítið .... Annars
er það alt komið undir vana.
Einu sinni kyntist jeg manni,
Kjuskin nokkrum liöfuðsmanni.
Jeg hitti hanh í Scliwartswald
.... þjer vitið kanske ekki, að
jeg hefi verið í Þyzkalandi?
Það var rjetl eftir að hún
tcngdamóðir mín sálaðist, Maria
Orifjevna, hún þjáðist af nýrna-
veiki . .. . “
Og svo fór hann að rausa um
nýrnaveiki tengdamóður sinn-
ai og og smelti í góminn. Klukk-
an sló tólf —- hún varð bráðum
liálf eitt, og enn sal hann og
lagði út af nýrnaveikinni. Kald-
ur svitinn spratt fram á enni
Selterskji.
„Hann skilur ekki fyr en
skellur i tönnunum! Þetta er
nautheimskt! Skyldi liann lialda
asninn sá, að jeg hafi gaman af
svona heimsóknum? Hvernig á
jeg að losna við hann?“
„Segið mjer ofursti, hvað á
jeg eiginlega að gera? Jeg er
svo slæmur í hálsinum. Jeg var
nefnilega svo vitlaus að heim-
sækja kunningja minn, en börn-
in hans liggja í barnaveiki. Lík-
lega hefi jeg smitast. Jeg er
handviss um, að jeg hefi fengið
barnaveiki“.
,Það kemur fj’rir' sagði Pereg-
arin og var liinn rólegasti.
„Þetta er mjög alvarlegur
sjúkdómur“, lijelt húsbóndinn
áfram. „Og það er ekki aðeins
að jeg veikist sjálfur, heldur
get jeg smitað þá, sem nærri
mjer koma. Barnaveikin er
bráð-smitandi. Bara að jeg sýki
yður ekki, lierra ofursti“.
„Mig. Nei, það er engin hætta
á því. Jeg hafi oftar en einu
sinni komið í taugaveikisspít-
ala án þess að smitast — og
ætti jeg þá að smitast af yður?
Nei, gömlum skörfum eins og
mjer er ekki smitunarhætt. Við
erum lífseigir þessir gömlu jaxl-
ar. í herdeildinni minni var
einu sinni gamall ofursti, sem
hjet Trésbien.... af frönskum
ættum. Þessi Trésbien. .. .“
Og nú sagði Peregarin frá,
hve lífseigur þessi Trésbien var.
Klukkan sló hálf eitt.
„Afsakið þjer að jeg tek fram
í, herra ofursti. Hvenær eruð
þjer vanur að hátta?“
„Klukkan svona tvö til þrjú.
En stundum kemur það fyrir
að jeg hátta alls ekki, sjer-
staklega þegar jeg er í .skemti-
legum fjelagsskap eða þegar
gigtin er að kvelja mig. 1 kvöld
ætla jeg t. d. ekki að hátta fyr
en klukkan fjögur, jeg lagði mig
nefnilega góða stund áður en
jeg fór að heiman. Annars get
jeg ofurvel án svefns verið. í
stríðinu kom það stundum fyrir,
að mjer kom ekki dúr á auga
vikum saman. Jeg skal segja
yður eitt dærni. Herdeildin okk-
ar var við Akalzk. . . .“
„Afsakið þjer, en hvað mig
snertir fer jeg altaf að hátta
ldukkan ellefu. Jeg verð að
fara svo snemma á fætur, skilj-
ið þjer“.
„Auðvitað. Það á að vera
svo gott fyrir heilsuna að fara
snemma á fætur. En sem sagt:
herdeildin okkar var við Akal-
zk....“
„Jeg veit ekki hvað að mjer
gengur“, tók húsbóndinn fram
í. „Stundum fæ jeg kölduflog
og stundum er jeg að stikna
af hita. Svona er það altaf
rjett á undan köstunum. Þjer
vitið máske, að jeg fæ stundum
æðisköst? Oftast um eittleytið
á nóttinni. Þá suðar fyrir eyr-
unum á mjer, jeg missi með-
vitundina, stekk svo í háaloft
og fleygi einhverju i hausinn
á þeirn sem næstur er. Sjái jeg
hníf þá þríf jeg hann. Sjái jeg
stól lijá mjer þá kasta jeg hon-
um. Og nú hefi jeg svona kulda-
flog, eins og jeg er vanur að
fá undan köstunum14.
„Þetta var leiðinlegt .......
þjer ættuð að reyna að fá bót á
þessu* ‘.
„Jeg hefi látið marga lækna
káka við mig, en árangurslaust.
Þessvegna læt jeg nægja, að
aðvara mína nánustu þegar
köstin eru að koma“.
„Það er einkennilegt. Ja, þeir
eru margvíslegir þessir sjúk-
dómar. Pest, kólera, krabba-
mein. . . .“. Ofurstinn hristi höf-
uðið og hugsaði.... Það varð
þögn. -— „Það er best að jeg
lesi hátt úr ritum mínum fyrir
hann“, hugsaði Selterskji með
sjer. „Jeg á enn hjerna í skrif-
borðsskúffunni skáldsöguna.
sem jeg samdi þegar jeg var í
mentaskólanum. Kanske hún
dugi á hann“.
„Nú ætla jeg að koma með
tillögu“, sagði hann. „Langar
yður til, að jeg lesi svolítið
fyrir yður úr bókinni minni?
Jeg liefi skrifað liana í tóm-
stundum mínum. Skáldsagan
er í fimm bindum, með for-
mála og eftirmála".
Selterskji beið ekki eftir svari
en spratt upp og dró upp úr
skúffu gamalt og gult handrit,
sem hjet: „Lygn vötn“. Skáld-
saga í fimm bindum“. — Nú
leggur hann á flótta!“ hugsaði
Selterskji og blaðaði í æsku-
smíð sinni. „Jeg ætla að Iesa
þangað til hann grátbænir mig
um að hætta. . . . ef þjer viljið
hlusta á, herra ofursti. . . . “.
„Með ánægju.... jeg vil
gjarnan hlusta“.
Selterskji byrjaði. Ofurstinn
hagræddi sjer i sætinu setti and-
litið í alvarlegar fellingar og
bjóst til að hlusta samvisku-
samlega.......
Skáldsagan byrjaði á náttúru-
lýsingu. Þegar klukkan sló eitt
var húsbóndinn kominn að því
að lýsa liöllinni, þar sem sögu-
lietjan, Valentin greifi, átti
lieima.
„Það hlýtur að vera gaman að
búa í svona höll“, andvarpaði
Peregarin. „En hvað henni er
snildarlega lýst! Jeg gæti selið
hjer til æfiloka og hlustað á“.
„Bíddu hægur!“ hugsaði Selt-
erskji. Þú skalt ekki þola það
til lengdar“.
Klukkan hálf tvö hólst lýs-
ingin á söguhetjunni. Klukkan
tvö las Selterskji með sljógri
draugarödd: „....Þjer spyrjið
mig hvers jeg óska Jeg óska,
að hönd yðar titri máttlaus í
minni hendi, langt burt í fjarska
undir hvelfingu suðurhimn-
anna. Aðeins þar getur hjarta
mitt slegið með meiri sæld undir
dómkirkjuhvelfingunni. . . . Sál
mína þyrstir í ást. . . . í ást. . . .“.
„Nú get jeg ekki meira, herra
ofursti.“
„Við skulum láta þetta duga
núna. Þjer lesið afganginn fyrir
mig á morgun. Nú skulum við
tala dálítið saman.... Jeg heí'i
ekki sagt yður ennþá hvernig
fór við Akalzk ....“.
Selterskji hneig máttvana aft-
ur á bak í stólinn, lokaði aug-
unum og lilustaði. „Jeg hefi
rejmt allar leiðir“, hugsaði hann
„Nú situr hann lijer til klukkan
fjögur. Jeg vildi gefa hundrað
rúblur til þess að losna við
liann...... „A-lia! nú detlur
mjer nokkuð í hug“.
„Herra ofursti“, tók hann
fram í. „Afsakið, að jeg lek
fram í fyrir jrður á ný. Jeg
ætla aðeins að biðja yður um
að gera mjer svoútinn greiða.
Jeg hefi haft margvísleg út-
gjöld síðustu vikurnar. Og i
augnablikinu er ekki nokkur
eyrir til á heimilinu .... og
jeg fæ enga peninga fyr en i
lok ágústmánaðar .... hm. . . .“
„Það er orðið framorðið ....
eh .... hm . . . .“ sagði ofurst-
inn og ræskti sig. „Klukkan
er bráðum þrjú! .... Hvað
voruð þjer að segja?"
„Mjer ríður á að ná í 2—300
rúblur. Þjer munuð víst ekki
getað vísað mjer á neinn, sem
gæti lánað mjer þær?“
„Hvernig ætti jeg að geta
það? Eh . . hm .... Það er
víst mál til komið fyrir yður,
að fara að komast í háttinn
.... Líði yður vel .... Og
þakka yður fyrir gestrisnina.
Viljið þjer lieilsa konunni yðar“.
Ofurstanum lá alt í einu á og
hann þreif húfuna sina og gekk
til dyra.
„Ætlið þjer að fara strax?“
tautaði Selterskji. „Jeg ætlaði
að biðja yður .... af þvi að
jeg veit hvað þjer eruð bón-
góður .... Jeg vonaði ....“
„Á morgun! Nú verðið þjer
undir eins að fara að hátta!
Konuna yðar er víst farið að
lengja eftir yður. Það væri lag-
legt ef jeg sæti hjerna lengur.
Nei, ekki til að tala um, góði
vinur .... Liði yður vel. Og . .
í rúmið!“
Peregarin tók í höndina á
honum með súrsætum svip,
setti upp einkennishúfuna og
fór.
bað eru fíeiri dýr en hestar
Inmdar, hænsni og kettir, sem verða
fyrir bílum. I Noregi hafa elgsdýr
ol'ðið fyrir bílum og i Ameríku
bæði þefdýr, preríuhundar og nöðr-
ur. Fyrir kemur það líka, að viltir
fuglar verða fyrir bílum, venjulega i
myrkri er þeir blindast af ljósinu
frá bílunum.
Drekkið Egils-öl
-------1