Fálkinn - 24.02.1939, Blaðsíða 2

F Á L K I N N
GAMLA BÍÖ.
Gamla Bíó sýnir mjög bráð-
lega Paramount kvilcmyndina
Saklausa skrifstofustúlkan. Er
myndin gerð eftir handriti
Vera Caspary, undir stjórn
Mitchell Leisen, en aðalhlut-
verkin eru leikin af Jean
Arthur, Edward Arnolds og
Ray Milland.
Saklausa skrifstofustúlkan
er bráðfjörug mynd frá upp-
hafi til enda og leikur Jean
Arthur hinn prýðilegasti.
Hinn voldugi bankastjóri,
J. B. Ball, sem gengur undir
nafninu „Nautið frá Broad
Street“, er að klæða sig að
morgni dags. Skapið er nú
svona og svona. Og ekki
batnar það við það að hann
misstigur sig og veltur niður
stiga. En raunir dagsins eru
ekki búnar með þessu því
að nú lendir hann í svæsn-
ustu rimmu við son sinn, sem er ó-
vanur því að standa uppi í hárinu
á lionum. En sonurinn er orðinn 25
ára, svo að það er ekki að undra þó
hann þykist upp úr því vaxinn að
vera „drengurinn hans pabba“.
John, en svo heitir sonur banka-
stjórans, afsegir að hlíta honum i
einu nje neinu hjer eftir.
Og þá er það þriðja atvikið, sem
ætlar alveg að gera út af við banka-
stjórann. En það liggur í því, að
konan hans hefir fengið sjer nýjan
pels. Hún hafði líka helst þörf fyr-
ir það, þar sem hún á þá í tugatali!
Karneval.
Hvað er Karneval? Orðið er kom-
ið af ítalska orðinu carnevale, sem
eiginlega þýðir kjötkveðja. Karne-
val eru hátíðahöld, er fram fara í
rómversk kaþólskum löndum í byrj-
un hvers föstutíma og hefur verið
kölluð á íslenzku kjötkveðjuhátið. En
eins og vitað er fær fólk eklti að
neyta kjöts á timabilinu frá ösku-
degi og til páska í þeim íöndum.
Aður en fplkið gengur inn til hins
stranga föstutíma finst því ástæða til
að gera sjer glaða daga og af þessu
er svo karneval sprottin.
Fyr á öldum stóðu hátíðahöld
þessi miklu lengur en nú gerist, frá
þrettánda til öskudags. Nú hefur
karneval tíminn verið styttur svo
að hann nær aðeins yfir 3—8 næstu
dagana á undan kjötbannstímanum.
Kjötkveðjuhátiðirnar hafa yfir sjer
nokkuð viltan svip, og háfa þær
fengið ýmislegt að erfðum frá heiðn-
um venjum jafnvel frá Bakkusarhá-
tiðunum svonefndu.
Mest kveður að þessum hátíðum
sunnan Alpanna, á Ítalíu og í Suður-
Frakklandi. Þar er ekki til svo aum-
ur bær, að hann hafi ekki karnevai,
en eins og segir sig sjálft, þá er
meiri svipur yfir honum i stórbæj-
unum. Einn alira frægasti karnevals-
bær er Nissa i Suður-Frakklandi.
Þar er karneval haldinn með fádæma
íburði og skrauti, svo að Norður-
landabúum, er þar hafa verið stadd-
ir við slik tækifæri miklast það
mjög.
Öll borgin iðar af lífi. Það er
engu líkara en íbúarnir hafi siept
sjer — og slept hafa þeir sjer vissu-
lega. — Þeir gefa gleðinni lausun
tauminn. Hinn strangi og voldugi
embættismaður leikur sjer með fólk-
inu, því að í karneval eru allir jafn-
ir — og nú er erfitt að greina hver
maðurinn er, þar sem allir hafa
grímur.
Stórfenglegar skrúðgöngur fara uin
götur borgarinnar. Og í broddi fyik-
ingar fara hin og önnur kynjadýr
af gífurlegri stærð, alveg eins og
Og nýi pelsinn kostaði aðeins 50
þúsund dollara! Bankastjórinn slepp-
ir sjer alveg af reiði. Hann þeylir
pelsinum niður frá loftsvölum húss-
ins — og eftir langa ferð í loftinu
Jendir dýri pelsinn á bakinu á ungri
skrifstofustúlku, Mary Smith, sem er
á leið framhjá.
— Þetta eru upphafsdrættirnir í
þessari sprenghlægiiegu mynd.
Eftir dómum Kaupmannahafnar-
blaðanna, en í Höfn hefur myndin
verið sýnd, er hjer um verulega
hressandi mynd að ræða.
við værum stígin niður í djúp löngu
liðinna alda.
Karnevalsprins og -prinsessa aka
i skrautiegum vagni, sem eitthvert
ógurlega stórt dýr dregur. Það get-
ur verið í líki hana eða einhvers
annars dýrs. Það er búið til af
manna höndum, eins og allar þessar
forynjur, en í búki þess kunna að
leynast menn, er stjórna hreyfingum
þess svo eðlilega sem dýrið væri
lifandi.
Ógurlegir risar reika um göturnar
gægjast inn um glugga borgaranna.
Þeir eru miklu stærri en Golíat —
já, Golíat var eins og dvergur hjá
jieim. Þeir geta rekið nefið inn um
glugga á þriðju hæð þó að þeir
standi fótunum niðri á götunni. Og
fólkið lætur sjer ekki bregða. Slík
Iieimsókn er eðlileg, þegar karneval
stendur yfir. —
Allar þessar kjötkveðjuhátiðir fara
fram undir berum himni við glymj-
andi hljóðfæraslátt og algleymis-
fögnuð. Það hvílir yfir þeim miklu
meira líf og almennari stemning
heldur en átt getur sjer stað um
nokkra hátíð hjer í norðlægum lönd-
um.
— Víða i Suður-Þýskalandi og þó
einkum í Rínardalnum er karnevai
haldinn þó ekki hafi hann yfir sjer
jafnmikið lif og sunnan Alpanna, og
um útiathafnir er ekki mikið að
tala, en grímudansleikir eru haldnir
fleiri eða færri á hverju kvöidi i
hverjum bæ í byrjun föstutimans og
er þá næsta algengt að sjá grímu-
klætt fólk á götum úti.
— Til okkar hjer á Norðurlöndum
hefur karneval ekki náð nema í
grímudansleikjunum. Hjerna í
Reykjavík eru þeir nú að hefjast.
— Við Reykvíkingar höldum okkar
karneval að vísu i smáum stil, þó
að við troðum okkur út með kjöti
föstutímann sem aðra tíma ársins.
Eiríkur gamli, 86 ára, er að saga
greni i eldinn og dóttir hans, 62
ára, fer að saga á móti honum.
Eftir dálitla stund segir Eiríkur:
— Vertu ekki að toga á móti
mjer, stelpa. Þetta er nógu seigt
samt.
H. E. Schmidt, bankafulltrúi i
Útvegsbankánum, verður 60 ára
1. mars.
Jólagetraun 193S.
Lesendur „Fálkans“ munu alment
minnast myndagetraunarinnar, sem
efnt var til í jólablaðinu.
Blaðinu hafa borist fjölda-mörg
svör við getrauninni, víðsvegar af
iandinu. Og eins og ætla má var út-
koman nokkuð misjöfn. — Enginn
sendandi hafði öll —28 — svörin
rjetl. En lengst komust Guðmundur
Guðmundsson Grjótagötu 14 B Rvík,
og Sigríður Guðmundsdóttir, Vestur-
götu 39, Reykjavík. Höfðu þau 27
svör rjett, hvort um sig. Varpað var
hlutkesti um hvort skyldi fá 1. verð-
laun, og kom upp hlutur Guðmund-
ar. Þriðju verðiaun hlaut Friðrik
Sigurbjörnsson, Fjölnisveg 2, Rvík.
Hafði liann 24 svör rjett.
Listi ineð: yfir rjett svör fyigi
Nr. 1. Stauning.
— 2. P. Munch.
— 3. Albin Hansson.
— 4. Koht.
— 5. P. E. Svinhufvud.
— 6. Spaak.
— 7. Frank.
— 8. v. Brauchitsch.
— 9. Seyss Inquart.
— 10. Konrad Henlein.
— 11. Hore Belisha.
— 12. Lord Nuffield.
— 13. Vansittart.
— 14. Winston Churchill.
— 15. Nevile Henderson.
— 16. Eden.
— 17. G. R. Attlee.
— 18. Leon Blum.
— 19. Georges Bonnet.
— 20. Gamelin.
— 21. Prieto.
— 22. De Llano.
— 23. Juan Negrin.
— 24. Franco.
— 25. Smigly Rydz.
— 26. Dr. Salazar.
— 27. Carol.
— 28. Weelington Koo.
Þeir, sem verðlaunin hlutu eru
beðnir að vitja þeirra á skrifstofu
Fálkans, Bankastræti 3.
Stærsta peningaupphæð, sem hægl
er að vinna í happdrætti er að sögn
í spanska ríkishappdrættinu. Sá setn
hefur hepnina með sjer vinnur 9
miijónir króna.
— Þegar ljósið logar ekki á reið-
hjólinu verðið þjer að stíga af þvi
og ganga með hjólinu.
— Já, jeg hefi reynt það, en lukt-
in vill ekki loga samt.
YIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Skúli Skúlason.
Sigurjón Guðjónsson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavílt. Sími 2210
öpin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Skrifstofa í Oslo:
A n t o n Schjötsgade 14.
Blaðið kemur út hvern iaugard.
Áskriftarverð er kr. 1.50 á mán.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Anglýsingaverð: 20 aura millim.
Erlendis 24 kr.
HERBERTSprent.
Skraððaraþankar.
Leiklistin hefir átt við örðug kjör
að búa i mörg undanfarin ár al-
staðar á Norðurlöndum og enda við-
ast um heim. Og allstaðar þykjast
menn vita um ástæðuna: Það er
kvikmyndin, sem hefir drepið leik-
húsin.
Sagan er sú sama þarna eins og
annarsstaðar: Vjelamenningin gegn
lífmenningunni. En það er reynt,
að vjeiamenningin getur aldrei drep-
ið lífmenninguna, vjeltæknin ekki
cirepið listina. Málararnir urðu ekki
óþarfir eftir að ljósmyndatæknin full-
komnaðist, hesturinn varð ekki ó-
þarfur þegar bíllinn uppgötvaðisl,
kikhúsið ekki óþarft þó kvikmynd-
in færi að tala. Og aldrei verða
rafmagnsljósin svo l'ullkomin, að
uienn geti án sólarinnar verið, þó
að ýmsum finnist „það ánalegt, svo
asnalegt og svo kjánalegt“ að „vilja
lampa siður en sól“, eins og Einar
Hjörleifsson kvað.
Það er og verður ávalt svo, að
hið vjelræna getur ekki orðið ann-
að en „surrogat" hins eina og sanna,
hins lífræna. Það má dáðst að
fallegri ljósmynd og jafnvel kalla
hana listaverk, en hún verður aldrei
niálaralist fyrir því. Og það er gam-
an að lilusta á fallegan söng eða
hljóðfæraslátt af grammófónplötu,
en aldrei svo gaman, að ekki sje
meira gaman að hlusta á söngvar-
ann sjálfan eða hljómsveitina. Og
Jjó er enn meira djúp milli kvik-
myndarinnar' og leikliússins. Kvik-
myndin getur að visu talist lista-
verk, en sú list er anars eðlis en
iist leiksviðsins. Aðferðin önnur og
tæknin önnur. Leikstjóri í kvik-
mynd getur verið listamaður en
hann ræður ef til viil ekkert við,
að stjórna leiksýningu á leiksviði
svo vel fari. Þarna er um tvens-
konar list að ræða, þó skyld sje.
Þessvegna drepur kvikmyndin
aldrei leiklnisið. Hún keppir við
það og afleiðing þeirrar samkepni
verður sú, að leikhúsin verða að
breyta um tilhögun. — Áhorfenda-
plássin eiga að verða stærri, svo að
hægt sje að selja aðganginn ódýrar.
Því að leiklistin á jafnt erindi til
fólks, hvort það er ríkt eða fátækt
og til þess að keppa við kvikmynd-
ina má leikhúsið ekki vera dýr-
seidara en hún — þó aðstöðumunur
sje mikill.
Leikhúsin kvarta undan því, að
fólk vilji ekki horfa á góð leikrit.
Alda tímans ræður þessu. Nútíminn
heimtar jazz en fussar við klassisk-
um tónsmíðum. En sú alda líður hjá,
eins og liver önnur tíska.