Fálkinn - 31.01.1941, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Til vinstri: Tatarakona með króann sinn. T. h. Gamall tataraforingi.
TATADAD
ji n j. ii n ii n
FRÆGUSTU FLÖKKUMENN VERALDAR
Tatarinn, eða Sigauninn, á að gfeta ferðest kr'ngum
hnöttinn án þess að hafa eyri í vasanum. En þeir verða
að kunna margl og vera sjeðir. — og Tatarastúlkurnar
eru dygðin sjálf!
TVEIR tataravagnar með hestum
A fyrir koma sígandi fram "veginn.
Jeg var staddur í sumarleyfi á þessum
slóðum, og undir eins og vagnarnir
námu staðar, kom fjöldi af krakka-
andlitum út í gluggana á húsvögnun-
um. Rjett hjá kirkjunni stigu tveir
metin ofan úr ekilsætunum. Þeim leist
auðsjáanlega vel á, að dvelja þarna
um stund. Og nú valt heill hópur af
krökkum og kerlingum út úr vögn-
unum og allir stóðu í hnapp við
vegarbrúnina. Þar var staðið og
blaðrað og bent í allar áttir — það
var auðsjáanlega verið að ræða um,
livar besta væri að setjast að.
Foringi hópsins fór nú að leita
uppi landeigandann, sem þarna átti
hlut að máli, til þess að fá leyfi til
að setjast að þarna. En hann baðaði
frá sjer -tiáðum höndum. Nýtt þref,
nýir samningar við aðra landeigend-
ur, nýjar neitanir. En liversvegna?
spurði tataraforinginn í öngum sín-
um. Við gerum engum manni ilt.
Ójá, en gæti hann borgað nokkra
leigu? Nú, það var ekki annað! Var
það elcki annað en það, hvort hann
væri borgunarmaður fyrir leigunni?
Altaf sama viðkvæðið — allir vildu
hafa tryggingu.
Eftir langt þref fór tataraforinginn
til hreppstjórans og sagði honum
livað væri i efni. Ef þeir vildu fá
tryggingar, væri hægurinn hjá, að
hringja til ákveðins banka, sem tat-
arinn skifti við. Þegar tatarinn var
farinn hugsaði hreppstjórinn sjer, að
rjett væri að gera þetta, og svo
hringdi hann. Jú, þeir könnuðust vel
við þennan tatara, sagði maðurinn í
bankanum. Hann átti tvö hús í Osló
og auk þess 200.000 krónur á vöxtum
í bankanum.
Nú urðu engin vandræði með að
fá blett og innan skamms hafði
lijörðin komið sjer fyrir á grasflöt
við þjóðveginn. Það var þarna, sem
jeg hitti foringjann og fjekk hann
til að segja mjer sitt hvað af háttum
sínum og tataranna yfirleitt. Þetta
var mesti greindarkari, blikksmiður
að iðn og mjög handlaginn.
„Það þýðir ekkert að spyrja mig
hvenær jeg sje fæddur,“ sagði hann
hlægjandi. „Tataramæður hafa ekki
tíma til að segja börnunum frá af-
mælisdögum þeirra. En mig rámar
óljóst í stórt fljót og mikið af tjöld-
um. Síðan hefi jeg friett að fljótið
lijet Dóná og landið Rúmenía. Faðir
minn jvar hrossabraskari og giflist
roóður minni, sem var falleg kona
méð tinnusvört augu og koparrauð á
hörund. Jeg var ekki nema krakki
þegar við komum til Svíþjóð r. Skamt
frá Gautaborg giftist jeg konu af
sama kynþælti og jeg — Taikon-bálk-
inum. Það er hún sem situr þarna hjá
henni móður sinni“.
Við eldinn sat tiltölulega uugleg
kona, með svart hár og strítt, gneist-
andi augu, stóra eyrnahringi og
spöng um ennið. Hún var i mosn-
grænum kjól og með gult sjal. Hjá
henni sat gömul kona, sem ekki gat
heitið fríð lengur, en það mátti sjá,
að hún hafði verið það einu sinni.
Þær voru báðar önnum kafnar við
að taka upp dúka og sjöl, með sterk-
um litum.
Nokkrir krakkar komu með fangið
fult af greinum og kvistum, sem þau
höfðu tínt saman í skóginum, og
lögðu þetta í kesti við eldinn. Tvær
telpur, átta til tíu ára voru að skræla
kartöflur.
Tatarabörnin byrja að vinna þeg-
ar þau eru fjögra ára. Meðan full-
orðna fólkið er á bæjunum að spá,
selja eða betla, annast börnin heimil-
ið. Drengirnir hugsa um hestana en
telpurnar um matinn.
Og þau minstu eru tátin safna í
eldinn.
Tataramóðirin segir, að barnið geti
aldrei lært of mikið. Tatarinn á að
vera fær um, að komast kringum
hnöttinn, án þess að hafa eyri i vas-
anum. En hann á að vera þ'’sund
lsjala smiður, og vera sjeður eins og
naðra.
„Föðurbróðir minn kendi mjer
blikksmíði,“ segir tataraforinginn og
kveikir i pípunni sinni. „Hann var
þjóðhagi — kunni alt — smíðaði
skeifur, óf dúka, reið net og sm'ðaði
líka fiðlur og munnhörpur og gal
leikið á flest hljóðfæri. Og honum
var afarlagið, að kenna börnum. Ef
honum líkaði ekki það, sem þau
höfðu gert, fjekk hann þeim það a't-
ur, án þess að segja orð. Og ef
krakkarnir spurðu hann, hvað væri
að, þá svaraði liann bara: „Heilinn
í mjer er fyrir mig, ykkar heili er
handa ykkur“. Og innan skamms sáu
börnin sjálf hvað að var.“
„Jeg hafði fengið mjög naumt upp-
eldi, eins og flest tatarabörn. Jeg
fjekk fleiri kjaftshögg en kossa, því
að kjassið er ekki haft í hávegum
hjá okkur, en barsmiðinni tökum við
við og látum úti. Og hversu vel sem
jeg rækti störf mín þá fjekk jeg al-
drei laun fyrir. Þó jeg væri svo ó-
heppinn að skera mig í fingur, þá
þýddi ekkert að gráta. Hygilegast var
að segja ekki neitt, því annars gat
jeg átt von á kinnhesti. Skæri jég
mig þá var það af því að jeg var
klaufi, og þessvegna var best að hafa
hugann betur við það, sem maður
trfði fyrir stafái, í næsta skifti.
Móðir mín var vön að segja, að lifið
væri hart og grimt, og þessvegna væri
best að venjast þvi frá barnæsku.
Jeg man altaf eftir, hve gott mjer
þótti að koma til Sviþjóðar, þegar jeg
var barn. Fólkið hló að vísu að okk-
ur, en það var ekki fjandsamlegt
okkur. Og mjer fanst það mundu
verða skemtilegt, að eiga heima inn-
an um fólk, sem brosti þegar það
leit á mann.“
Konurnar við eldinn voru öðru
hverju að skreppa inn i vagnana og
koma'út aftur með ker og kyrnur, af
ýmiskonar gerðum og stærðum.
Bundu það saman á hönkunum,
fleygðu sjölum og dúkum yfir öxl-
ina og lögou svo upp í flakkið á bæ-
ina. Maðurinn brosti til þeirra þegar
þær kvöddu. Nú gætu húsmæðurnar
í nágrenninu fengið tækifæri til að
fá sjer nýjan pott eða ausu og ann-
að sem þær vanhagaði um. Og þær
fengi ekki aðeins góð-r vörur fyrir
lítið verð, heldur mundu þær líka
fá gott ráð eða lofsverð ummæli,