Fálkinn - 02.05.1941, Blaðsíða 14

14
F Á L K I N N
BRYNREIÐAR.
Frh. af bls. 5.
dálítið lengur! Þjóðverjar viðurkendu
sjálfir seinna, að ef þúsu.id bryn-
reiðar hefðu ráðist á þá í einu þenn-
an dag, mundi allsherjarflótti hafa
orðið i liði þeirra.
Atlagan varð samt ekki með öllu
þýðingarlaus. Aðalgagnið að henni
var það, hve hermönnu.ium óx hug-
ur og eins herstjórninni sjálfri. Var
nú ákveðið að láta smíða þúsund
brynreiðar.
Ári síðar voru mörg liundruð bryn-
reiðar komnar á vígstöðvarnar,
Hinn 20. nóvember voru þær sendar
i orustu. Hæstráðandi brynreiða-
sveitanna, Hugh Elles hershöfðingi,
fifldjarfur foringi og ungur, stjórn-
aði árásinni frá „flaggskipi11 sínu,
brynreiðinni „Hilda“ og árangurinn
af þeirri atlögu varð sá, að Hinden-
burglínan var rofin. Þann dag viður-
kendi almenningur fyrst ágæti liins
nýja vopns, sem Swinton ofursti átti
hugmyndina að.
En nú fóru Þjóðverjar líka að
smíða brynreiðar og í apríl 1918 var
fyrsta orustan háð milli brynreiða-
sveita. Bretar sigruðu þar. Og smám-
saman urðu brynreiðarnar svo al-
gengar, að hætt var að tala um þær.
Og þær fullkomnuðust sí og æ. Bryn-
reioar siðustu styrjaldar ættu lítið
erindi í núverandi styrjöld. Svo mjög
hefir vjeltæknin í hernaðinum aukist
og fullkomnast, ekki síst hjá Þjóð-
verjum. Það er, sú tækni, sem öðru
fremur hefir gefið þeim svo margan
sigurinn.
P. C. DAVLD.
Frh. af bls. 3.
liraðnæmur, að það þótti ganga
göldrum næst. Langar og flóknar
tónsmíðar eftir Mozart, Haydn,
Cherubini o. s. frv., sem aðrir voru
ef til vill margar vikur að læra og
festa í minni, lærði hann á svip-
stund, svo að segja, og mundi síðan
og gat leikið svo að hvergi skeikaði.
Þetta er nú að vísu ekki einsdæmi
um tónsnillinga, en þó fágætt, og er
ákaflega mikilsvirði hverjum þeim,
sem þessum hæfileika er gæddur.
Þegar David hafti lokið náminu á
þessum skóla Jesúitanna, komst hann
ekki lengra að sinni á listarbraut-
inni, sökum efnaskorts. Varð hann
nú að setjast á skrifstofu hjá mági
sínum, sem var lögfræðingur. Hann
var þá átján ára og langaði ákaflega
mikið til að mega halda áfram við
tónlistina. En við það var ekki kom-
andi hjá fólki hans. Þó rættist von
bráðar úr fyrir David, því að honum
var boðið starf sem aðstoðar-hljóm-
sveitarstjóri við leikhús i Ajax. Því
starfi gegndi hann í eitt ár og næsta
ár þar á eftir var hann organisti og
söngstjóri við dómkirjuna i Ajax, og
samdi þá allmargar kirkjutónsmíðar,
sem hann ljet syngja jafnharðan.
Ein þeirra (Beatus Vir) kom fyrir
augu Cherubinis nokkru síðar og
lauk hann á liana miklu lofsorði,
enda tók Cherubini ákaflega vin-
gjarnlega á móti David, þegar hann
kom til Parísar 1830 og greiddi fyrir
lionum á ýmsa lund. Meðal annars
studdi hann að því, að David fjekk
þegar inntöku í tónlistarskólann.
Stundaði hann nú tónfræðinám þar
um nokkurt skeið, naut tilsagnar hinna
ágætustu kennara (Millot, Réber og
Fétis) og tók fullnaðarpróf í hinum
æðri tónlistarfræðum með pýðilegum
vitnisburði. Einhvers styrks hafði
hann notið til þessa náms frá frænd-
fólki sínu. En þegar náminu var lok-
ið var álitið, að hann gæti sjeð fyrir
sjer sjálfur og hafði hann um sinn
ofan af fyrir sjer með kenslu.
En þá gerist sá einkennilegi at-
burður, að David gengur í munka-
reglu. Að vísu hjelt hann áfram að
semja tónsmíðar, en það voru gðal-
lega tónsmíðar sem notaðar voru
daglega í klaustrinu. En munkareglan
sem David hafði gengið í var upp-
leyst 1883. Tvístruðust þá „bræðurn-
ir“ og David lenti i hóp, sem lagði
á stað fótgangandi suður um Frakk-
land. Komu þeir við í Lyon og var
tekið þar vel, ekki síst vegna þess,
að þeir sungu þar með mikilli prýði
nýjar kirkjutónsmíðar eftir David.
Þeir hjeldu áfram alla leið til Mar-
seille, og þar tóku þeir sjer fari með
skipi til Austurlanda.
David var nú í fjögur ár i sífeld-
um ferðalögum um Tyrkland, Egypta-
land og Landið helga, og mótaðist
list hans síðan mjög af áhrifum frá
þvi tímabili. Skömmu eftir að hann
kom heim aftur, gaf hann út safn af
tónsmíðuin, sem hann nefndi Mélo-
dies orientales (austurlanda-lög) fyr-
ir slaghörpu (1835). Þetta voru prýði-
legar og frumlegar tónsmíðar og
snildarlega fram settar. En þeim var
lítill gaumur gefinn þá. Siðar hafa
þær verið grafnar upp og þykja nú
sem dýrar perlur. David varð sár
út af því, hve fálega tónsmíðunum
var tekið, hvarf aftur til París og
leitaði enn einveru um nokkurt skeið.
samdi hann mikið á því tímabili, þar
á meðal tvær hljómkviður, tuttugu og
fjóra strengja-kvintetta og fjöldann
Kröftugur söngur.
Fáir söngvar hafa haft jafn af-
drifarik áhrif á áheyrendur og
„Amour sacré de la patrie“ úr söng-
leiknum „Hinn þögli Portici", sem
var sunginn á söngleikhúsinu í Brux-
elles 25. ágúst 1830. Fólk komst í svo
mikinn uppreisnarhug undir söngn-
um að það æddi út á götuna, eftir að
hafa vopnað sig með stólfótum og
stólbökum, sem það hafði náð í inni
í leikhúsinu. Var haldið i kröfugöngu
allan af sönglögum.
Til Parisar kom hann svo aftur
1841, og nú fór heldur að rofa til
fyrir honum. Menn fóru að gefa
gaum að tónsmiðunum og þó einkum
söngvunum, — en i þvi átti mestan
þátt ágætur söngvari, M. Walter að
nafni, sem söng þá rásinnis á hljóm-
leikum og túlkaði þá svo vel, sem
best varð kosið á.
Og nú kemur fram það verkið, sem
aflaði David heimsfrægðar, svo að
fyrir það eitt er hann talinn með
merkustu tónskáldum, sem uppi voru
á síðastliðinni öld. Þessi tónsmíð
var ákaflega stórbrotin og frum-
leg hljómkviða, — raunar ólík öll-
um slíkum verkum annara höfunda,
og var nefnd Le desert, — eyðimörk-
in, og lýsir tónskáldið þar ferðalagi
sinu i Austurlöndum.
Hverja skoðun, sem menn kunna
annars að hafa á hinni svokölluðu
„prógrammmúsik“, (sem á íslensku
hefir verið nefnd „hermitónlist")
verður að kannast við það, að þetta
verk er fádæma mikilfenglegt og eitt-
hvert hið snildarlegasta, sem til er
í þeim flokki tónsmíða. Inn í verkið
eru fljettaðir arabiskir söngvar og
dans-stef og yfir því öllu svo eðli-
legur og sannur Austurlanda-blær,
að talið er, að jafnvel meisturum,
um göturnar, syngjandi og æpandi
og ávalt óx mannfjöldinn. í raun-
inni varð þessi atburður upphaf
uppreisnarinnar, sem lauk með fullu
sjálfstæði Belga og skilnaði þeirra
við Hollendinga.
í lögreglusamþykt bæjarins Hia-
watha í Kansas er m. a. það ákvæði,
að þegar brunaliðsmenn eru kvaddir
til slökkvistarfa, sje þeim leyfilegt
sem annars eru taldir David miklu
fremri, hafi ekki tekist betur við
svipuð viðfangsefni, og að enginn
samlandi Davíðs komi þar til grelna
til samanburðar við hann. Skiljan-
legast er hægt að gera þetta með
einni setningu úr umsögn blaða-
manns um hljómkviðuna: „Arabarnir
hans (Davids) eru hreinræktaðir
Arabar, en ekki Frakkar í dular-
klæðum."
Ekkert hinna síðari verka Davids
náði svipuðu risi og þessi hljómkviða
eða óður, þó að mikið væri í sum
þeirra spunnið, t. d. óratoriiuna
Moses d Síani, sem hann lauk við
að semja í Þýskalandi 1846, er liann
var þar á hljómleikaferðalagi. Fjög-
ur leiksviðstónverk samdi liann, og
gekk á ýmsu um afdrif þeirra. Á því
sviði tókst honum betur upp í gletni
en dramatik.
David andaðist í París 29. ágúst
1876.
Eftir aldamótin síðuslu voru ýms
verk lians tekin upp aftur og liafa
verið flutt siðan og tekið fádæma
vel, og ýms mæt tónskáld síðari tíma
hafa tekið David sjer til fyrirmyndar
og siður en svo þótt minkun að, enda
eru Frakkar lireyknir af Félicien
David.
að lijóla á gangstjettunum. Síðustu
áratugi hafa slökkviliðsmenn vitan-
lega ekki hreyft sig nema í bifreið-
um, til slökkvistarfa; en ákvæðið er
samt enn við lýði.
/VÍV/VIV/V/V/V/V/VÍV/W/V/V(V/W/V/W/V/V/V(V(»<(V/V(V

Leiðbeiningar um trjárækt
Eftir
Hákon
Bjarnason
skóBræktarstjóra
Þetta er ómissandi handbók á hverju heimili, bók sem hvert mannsbarn þarf aö
lesa og læra og alveg sjerstaklega unglingar. Þjer lesið þessa bók á rúmri klukku-
stund, og þá vitið þjer það, sem hvert manmsbarn á íslandi á að vita um trjárækt.
Bókin er skrýdd fjölda mynda, meðal annars fjölda teikninga, sem skógræktar-
stjóri hefir látið gera. — Bókin kc-star kr. 3.50.
Nokkur eintök, prentuð á þykkan pappír, í vönduðu bandi kosta kr. 7.50 og má
panta þau í bókaverslunum eða hjá
Víkingsútgáfunni
Hverfisgötu 4. — Sími 2864.
Ungmennafjelög, búnaðarfjelög, kaupfjelög og kaupmenn úti um land, sem vilja
gera fólki auðveldara að ná í þetta rit, með því að hafa það á boðstólum, geta
fengið það sent eftir símpöntun.