Fálkinn - 25.07.1941, Qupperneq 6

G
FÁLKINN
Mark tÍEllinger:
Þjófarnir.
CyLVESTER GILL þrammaði inn
^ í verksmiðjuna. Sólin var a'ð
koina upp fyrir handan járnbraut-
ina, gullin og ljómandi. Sylvester fór
inn í skrifstofuhúsið, tók fast í stiga-
riðið og beinlínis dró sig upp á aðra
liæð.
Hann fór inn um dyrnar, gegnum
tvær skrifstofur og stal vindlinga-
öskju í leiðinni, eins og liann var
vanur.
Sylvester liataði þjófnað. Hann var
i rauninni heiðarleg sál, en hann
var fátækur. Og ekki hætti það um,
að konan hans var glysgjörn og
eyðslusöm. Á hverjum mánudags-
morgni voru vikulaun Sylvesters upp-
jetin, 22 dollarar. Það varð aldrei
neitt afgangs fyrir vindlingum handa
honum.
Þetta kom sjer afarilla vegna þess
að. Sylvester var óviðráðanlegur
reykinganiaður. Hann hafði oft rcynt
að venja sig af tóbaki; hann liafði
reynt að draga úr reykingunum —
fjóra vindlinga í dag, þrjá á morgun
og svo framvegis. En það dugði ekki.
Þegar annar dagurinn var liðinn,
reykti liann meira en nokkurntima
áður.
Þessvegna stal Sylvester. Hann stal
frá yfirmanni sínum og velunnara,
John Franklin Murphy. Murphy var
aðalgjaldkeri i Brixton & Gompany
og besti maður í alla staði. Allir,
sem þektu hann, vildu skrifa undir
það.
Það var Murphy, sem hafði útvegað
Sylvester stöðuna. Það var Murphy,
sem stundum gaf honum skyrtur, sem
voru svo gott sem nýjar. Eða liáls-
hnýti. Og Murphy liafði einu sinni
gefið honum miða að leikhúsinu. En
Murpliy var eini maðurinn á skrif-
stofunni, sem hafði altaf vindlinga-
öskjur standandi i skápnum sínum.
Og Sylvester stal af þeim. Á hverjum
morgni áður en Murphy kom, skaust
Sylvester inn á skrifstofuna hans og
greip öskju .... og bötvaði breysk-
leika sínum um leið. Hann kallaði
sig þjóf og svikara í huganum. Hann
fyrirleit sjálfan sig.
„Jeg e? skitmenni,“ hugsaði Sylv-
ester. „Jeg er þjófur.“ En samt stal
liann vindlingaöskju á hverjum
morgni.
Klukkuna vantaði þrjár mínútur í
níu. Drifreimarnar í verksmiðjunni
voru á fullri ferð, ungar stúlkur í
hvítum samfestingum stóðu við vjel-
arnar! Þær urðu að kalla til þess
að heyra gegnum vjelaskröltið. Verk-
sljórarnir gengu fram og aftur og
litu eftir.
Og svo kom Frank Murphy. Allir
sem hann fór framhjá, kölluðu góð-
an daginn og hann kinkaði kolli á
móti.
Murphy var máske sá maðurinn
sem mest valt á, og hann liafði margt
að hugsa allan daginn. Hann rjetti
skrifaranum liattinn og frakkann.
Settist við borðið og raðaði póstbrjef-
unum fyrir framan sig. Kíkti á hrjef-
in, ypti öxlunum og ýtti svo öllu til
ritarans.
Hann var eins og amerískir kaup-
sýslumenn eiga að vera, þarna sem
hann sat, herðabreiður og með stál-
grátt hár — eða kanske líktist hann
lögreglustjórunum, sem maður sjer á
kvikmyndum. Hann var alvarlegur,
myndugur og rjettlátur. Undirmenn
hans vissu, að hann var strangur, og
að þeir yrðu að passa sitt.
Hvað var Murphy nú að hugsa um,
þarna sem hann sat við borðið?
Undirmenn hans hefðu aldrei getið
þess, því að það voru persónulegar
áhyggjur, sem Murphy liafði í huga.
Hann hafði kallað sig þjóf!
Hann hafði ágæta stöðu, sem gaf
honuni 7.50Ö dollara árstekjur. Fal-
legt heimili og yndislega fjölskyldu.
Og þó hafði hann stolið — frá J. B.
Brixton, verksmiðjustjóranum, mann-
inum, sem treysti honum. —
Þessi staðreynd var svo ljós —
svo hræðilega ljós. Brixton hafði
veitt honuin stöðuna, trúað honum
fyrir mestu stöðunni í firmanu. —
Brixton hafði hækkað kaupið hans
úr 1500 upp í 7500 dollara. Brixton
liafði verið svaramaður, þegar Murp-
hy giftist og skírnarvottur að fyrsta
barninu.
Auðvitað liafði Murphy aldrei ætl-
að sjer að stela frá Brixton. Því að
Murpliy var ráðvcndnin sjálf (alveg
eins og Sylvester Gill). En frú Mur-
phy lieimtaði nýja bifreið á hverju
ári, frú Murpliy þurfti nýja kjóla og
frú Murpliy hjelt samkvæmi. Þau
urðu að eiga hús í miljónamæringa-
hverfinu, en sá, sem hefir 7500 doll-
ara tekjur er samt ekki miljónamær-
ingur.
Og svo gerðist gamla sagan. Þegar
Murphy lánaði fyrstu 500 dollarana
lofaði hann sjer því hátíðlega að
endurgreiða þá með 25 dollurum á
viku. En svo koniu nýir og stærri
reikningar og hann varð að lána
nýja 500 dollara og smámsaman varð
ómögulegt að snúa við. Murphy stal
ósjálfrátt. Stundum tók liann ekki
nema 100 dollara, stundum 600. Og
í hvert skifti varð hann að gera
smábreytingar á höfuðbókinni, svo
lævíslega, að enginn endurskoðandi
gat sjeð það.
Murphy vissi, að liann var kominn
út á hálan ís. Þessvegna kvaldi sam-
viskan liann, meðan ritarinn var að
eiga við morgunpóstinn. En eigin-
lega var Murphy ekkert hræddur
við fangelsið. Og auðmýkingin, sem
svo margir óttast, snerti hann ekki
lieldur.
Nei, það eina, sem liann óttaðist
var þetta, að liúsbóndi hans kæmist
að, hvað hann liefði ’gert. Hann gat
ímyndað sjer andlitið á J. B. Brixton,
undrunina, fyrirlitninguna, viðbjóð-
inn.
Murphy strauk á sjer grátt hárið.
Hann virtist ofur rólegur, en með
sjálfum sjer hugsaði liann: „Jeg er
ekki annað en ómerkilegur þjófur“.
Irma lagaði á sjer eilífðarliðina í
hárinu með mjóum fingrunum. Svo
opnaði hún dyrnar. Gesturinn snar-
aðist inn eins og þjófur, leit kring-
um sig í stofunni, eins og liann væri
hræddur.
„Það er víst enginn heima?“ spurði
hann órólegur.
„Enginn nema jeg,“ kvakaði Irma.
„Komdu innfyrir, vinur minn.“
Þau settust á divaninn og hún tók
báðum höndum um hálsinn á hon-
um. Ilann ætlaði að losa sig var-
lega, en hún vildi ekki sleppa. Svo
stakk hann hendinni ofan í innri
vasann.
„Heyrðu, I. B.“ sagði Irma, „mjer
finst þú vera svo undarlegur. Geng-
ur nokkuð að þjer?“
Maðurinn liikaði dálítið. Svo sagði
liann:
„Irma, jeg kom til að segja þjer,
að jeg get víst ekki heimsótt þig
eins oft eftirleiðis og jeg hefi gert.
Það verður sífelt hættulegra. í sið-
ustu viku kom það fyrir tvivegis, að
konan mín hringdi á skrifstofuna til
að spyrja eftir mjer.“
„Heldurðu, að hana gruni eitt-
hvað?“
Maðurinn ypti öxlum.
„Jeg veit það ekki. En það getur
verið að hana gruni eitthvað og þá
gerir hún út njósnara til að hafa gát
á mjer. Líttu á hjerna ....“ Hann tók
eitthvað upp úr vasanum. Hjerna er
dálítið af peningum. En farðu var-
lega. Og umfram alt — láttu ekki
manninn þinn gruna neitt.
„Þakka þjer hjartanlega fyrir .1.
B.“ sagði Irma. Hún stakk seðlunum
niður á brjóstið á sjer. Svo stóð hún
upp og fleygði sjer aftur um hálsinn
á honuni. „Ef þú þorir ekki að koma
eins oft og áður, þá getum við kanske
hitst einhversstaðar annarsstaðar?
Þú veist livaða yndi jeg hefi af að
hitta þig.“
„Já, já, jeg veit það. Og þú mátt
lieldur ekki gleyma hve vænt mjer
þykir um’ þig.“
Hann flýtti sjer niður i stóru bif-
reiðina og ók svo i verksmiðjuna.
og á leiðinni ávítaði hann sjálfan sig.
Hann var þjófur, liann hafði stolið
ástuni giftrar konu. Hann hjet sjálf-
um sjer þvi, að hann skyldi aldrei
hitta Irmu framar. En hann hafði
lofað því fyr .... og svikið lof-
orðið.
.1. B. Brixton vissi með sjálfum
sjer að hann var ómerkilegur þjófur.
Hann vonaði bara, að maðurinn henn-
ar Irmu, Sylvester Gill, mundi aldrei
komast að því ......
Hvíta húsið -
húsið, sem Sam frændi bygði.
Hvíta húsið, forsetabúsaðurinn i
Washington, á sjer ekki alveg eins
langa sögu og stjórn Bandaríkjanna.
Hornsteinn þess var lagður 1792 í
mýrarjaðri, cn þingið var tregt á
fjárveitingar og húsið varð ekki í-
búðarliæft fyr en átta árum siðar.
Georg Wasliington, hinn fyrsti for-
seti Bandaríkjanna, átti aldrei heima
í Hvíta lnisinu (eða „The Mansion“,
eins og það var kallað í þá daga), en
liann liafði álirif á gerð þess og til-
högun. Þangað til hann dó fylgdist
hann með lífi og sál með hinni hæg-
fara smíði forsetabústaðarins.
í júní árið 1800 hafði bygginga-
meistarinn, James Hoban, gert sex
herbergi í liúsinu íbúðarhæf og flutti
Jolin Adams forseti þá i þau. En
hann kunni ekki við sig þar og flutt-
ist hið bráðasta á jarðeign sína hjá
Quincy í Massachusetts.
Thomas Jefferson, sem var liúsa-
meistari, var þolinmóðari. Hann ljet
gera ýmsar endurbætur á „The Man-
sion“ og gerði húsið að miðdepli i
skipulagsáætlun hinnar nýju borgar,
Washington. Þó að hann bærist lítið
á hafði liann árum saman mikla um-
gengni við Dolly Madison, sem var
einskonar ráðskona á heimilinu. Hún
var gift James Madison, svo að þegar
hann varð forseti hafði frúin átt2
ára æfingu í því, að vera húsmóðir
á lieimilinu. Þingið veitti frú Madison
1500 dollara til að gera húsinu til
góða.
En árið 1814 dundi ógæfan yfir. í
ófriðnum við Bandaríkin komu ensk-
ai hersveitir æðandi suður yfir ríkin
frá Canada og tóku Washington og
flýðu þá forsetahjónin, Madison og
frú hans. Enska lierliðið át og drakk
það sem það fann ætilegt og drekk-
andi í liúsinu og kveikti síðan í því.
Eldarnir átu í sig ofnu veggfóðrin og
sleiktu sig upp stigann mikla, sem
Jefferson liafði látið gera. Bráðlega
höfðu þeir jetið gat á þakið og log-
arnir teygðust hátt á loft.
Hið svonefnda „áttstrenda hús“
Taylors ofursta, sem stóð skamt frá
„The Mansion“ varð því næst forseta-
bústaður fram til 1818. En á þeim
árum var forsetabústaðurinn endur-
hygður eftir gömlu teikningunum og
annaðist James Hoban verkið eins
og áður.
Þegar Andrew Jackson varð forseti
hafi Ilvíta húsið þegar lifað við-
burðaríka sögu. En eftir Jackson
rjeð enginn sterkur forseti liúsum í
Ilvíta húsinu þangað til 1861. Það
þurfti sjálfan Abraham Lincoln til
þess að vekja athygli á forsetabú-
staðnum á ný. Við fyrstu móttökurn-
ar þar hafði vistastjóri frá New York
verið fenginn til þess að framkvæma
skipanir frá Lincoln en bráðlega var
allri slíkri viðhöfn slept. Frúin sjálf
tók aðeins á móti gestum á þriðju-
dagskvöldum og kom þá kvenfólk.
En forsetinn var viðstaddur siðdegis
á laUgardögum til að taka í hendina
á gestum. Stór-móttaka var aðeins
einu sinni á ári: á nýjársdag.
Annan júní 1886 gerðist sá einstæði
viðburður í Hvita húsinu, að forset-
inn, Grover Cleveland ljet gifta sig
þar, fyrstur allra foKseta. Hann var
þá fjörutiu og níu ára, en brúður
hans, Frances Felsom, var 22 ára.
Meðan hinn athafnaríki Theodore
Roosevelt var forseti mynduðust
margir nýir siðir í „Tlie Mansion" og
það var ekki fyr en á hans árum, að
byggingin fjekk opinberlega nafnið
Ilvíta húsið. Á þeim árum var ]>að
einnig, sem Hinrik prins, bróðir
Wilhjálms II. Þýskalandskeisara, var
gestur í Hvíta húsinu og var lionum
sýnd mikil viðhöfn.
Það var fyrir atbeina forsetans
scin þingið veitti hundrað þúsund
dollara árið 1902, til þess að end-
urböeta Hvíta liúsið. Nú var það alt
xlubbað upp, stækkað og fært til nýj-
ustu tísku. En húsameistararnir gættu
þess vel að láta hina uprunalegu
mynd þess lialda sjer, eins og Iloban
bafði gengið frá henni. Að frátekn-
um nokkrum smábreytingum er hús-
ið í dag í alveg sama liorfi eins og
það var eftir viðgerðina á dögum
Theodores Roosevelts.
Loks kom svo annar Roosevelt, og
það átti fyrir lionum að liggja að
dvelja lengur í Hvítahúsinu en nokk-
ur forseti á undan honum. Störfin i
Hvjjtahúsinu jukust og nýr vöxtur
hljóp í alt. Pósturinn til Hvíta húss-
ins varð um 40.000 sendingar á dag,
um það leyti sem fjöldi fólks var að
fara á húsganginn og vissi ekki ann-
að ráð betra en taka sjer penna í
liönd og skrifa forsetanum kunn-
ingjabrjef. Öllum þesum brjefum var
svarað.
— En Roosevelt hinn annar flytur
einhverntíma. Forsetarnir dvelja um
stund en fara síðan. En Hvítahúsið
stendur áfram, sem mikilsverður
lilutur í stjórn og tilveru ameríkönsku
þjóðarinnar.
Mikið af ljóma forsetaembættisins
byggist á valdi forsetans, en raun-
verulegt vald hans byggist á persónu
þess manns, sem gegnir embættinu
þá stundina.
Selökróm-filmnr
Seldar i næstn btið