Fálkinn - 03.03.1944, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
„Ja, vi elsker
dette landet“.
Um ljóð og lag.
Árið 1859 voru miklar frelsis og
þjóðernishreyfingar i Evrópu. Við
vopnabrak og lúðrablástur hjelt nú
frelsið innreið sína i löndin og
gagntók hug þjóðarinnar.
í Noregi var stórskáldið Björn-
stjerne Björnson mjög áberandi og
áhrifamikill maður um þessar mund-
ir. Hann var þá 27 ára. Má telja hann
þá þegar orðinn þjóðarleiðtoga. —
Hann var ávaít þar sem bardagarnir
voru harðastir. Hann orkti leikrit
ljóð og sögwr’ og ritaði fjölda blaða-
greina. Einnig flutti hann arga
fyrirlestra.
Björnson var nýgiftur Karoline
Reimers. Hann var á besta aldri,
andlegur og líkamlegur atorlcumaður
með mikið baráttuþrek og sterka
umbótaþrá. Hann vildi framfarir,
frelsi, andriki. En litla stund, máske
nokkra daga, gleymdi hann öllu
nema kvéeðinu fræga, þjóðsöng Norð-
manna, „Ja, vi elsker dette Landet“.
Hann orkti þjóðsönginn um haust.
Hann hugsaði um landið sem heild,
þjóðina sem lútandi ættjarðarástinni.
Hann gleymdi öllum flokkum, ólík-
um skoðunum og sundrungargirni.
Minningarnar frá bernskudögunum
í hinum fagra Romsdal lifnuðu,
fengu vængi. Og i guðmóði orkti
hann þetta djúpa, innilega kvæði,
sem nú er elskað og virt um öll
Norðurlönd, þó að Norðmennn, vit-
anlega unni því heitast.
En jjað vantar lag við þetta á-
gæta kvæði.
Lag sem væri því samboðið.
Og það var tilviljun hve vel fram
úr þvi ræltist. Richard Nordraak
hjet ungur maður er heima átti í
Oslo. Hann var frændi Björnsons.
Hafði Nordraak samið nokkur lag-
leg smáíög. En ekki náð neinni frægð
sem hann þó þráði. Björnson kom að
heimsækja Nordraak eldri rjett eftir
að hann hafði ort hið ágæta kvæði.
Líklega hefir hann beðið gamla
manninn að láta son sinn spreyta
sig á nýju lagi við kvæðið, er síðar
varð þjóðsöngur.
Jæja, gamli Nordraak fer inn til
sonar sins með handritið í hend-
inni og veifar því framan í son sinn
og segir við hann: Hjer er nýtt
kvæði eftir Björnson. Hann yrkir í
sífellu. En hvað hefst þú að?. Hinu
17 ára gamla tónskáldi varð þungt
í skapi. Hann skyldi brýninguna.
Hann finnur nýtt afl streyma um
ÓPERUR, SEM LIFA.
Frh. af bls. 6.
og misgripin komast ekki upp fyrr
en hjónavígslunni er lokið, þvi að
öll liafa hjúin verið með grímur,
sem nú eru feldar.
Þremenningarnir Falstaff, Cajus
og Ford, sjá nú að illa hefir verið
á þá leikið af kátum og kænum kon-
um, og er ekki trútt um að þeir
verði skömmuslulegir. En Ford liark-
ar af sjer, leggur blessun sína yfir
ungu elskendurnar, og faðmar konu
sína, glaður í huga yfir því, að hún
hefir reynst honum trú.
sig. Richard þagði. Hann tók hand-
ritið og ljet ekki sjá sig í tvær
stundir. Að þeim tima liðnum kom
liann mqð lag það sem sungið er
við þjóðsöng Norðmanna. Andinn
hafði komið yfir hann. Kvæðið
hafði lyft honuin í hæðir. Þeir fyrstu
sem sungu lagið og höfðu yfir tekst
ann i sambandi við söng, var sjó-
liðsforingja-kvartett (fjórsöngvarar).
Þessir menn voru staddir á heimili
Nordraak. Unga tónskáldið skilaði
laginu. Fáir voru viðstaddir vigslu
Ijóðs og lags. Feður skáldanna, skáld-
in og fáeinir vinir þeirra voru áheyr-
endur. Þrátt fyrir það að söngvar
arnir urðu að syngja af blöðum
skildu allir viðstaddir að hjer var
ódauðlegt listaverk að ræða. Skömmu
siðar ljet Björnson prenta kvæðið
í Aftenpósten. En við það blað var
liann meðritstjóri þá.
Jóhann Scheving.
Langar Diocletians.
Meðan Rómverjar voru á inesta
blómaskeiði sinnar gullaldar, þótti
þeim engin skemtun betri en sækja
baðstaðina, sem yfirvöldin sáu al-
menningi fyrir. Af þeim sex frægu
baðstöðum i Róm, sem bygðir voru
á keisaratímunum, voru laugar Dio-
cletians langfrægastar. Gátu 2000
manns laugast þar samtímiS. Vatnið
streymdi án afiáts um steinflúraðar
laugarnar; var það leitt.ofan úr hæð-
unum fyrir austan Róm i þröngum
vatnsrennum, sem voru liin mestu
mannvirki, en gegnum borgina i
pípum, sem skeyttar voru saman
með silfri og bronsi. Það var hitað
i leiðslunum, sem lágu gegnum ofna
og allir gátu fengið svo heita eða
kalda laug, sem þeim líkaði. Þarna
voru. og gufuböð og steypuböð.
Gestirnir ltomu ýmist gangandi
eða i burðarstólum og dvöldu marg-
ir hverjir daglangt í laugunum, þvi
að jiær voru einskonar skemtistaður
jafnframt. Þegar inn var koriíið tók
við stór salur með dýrindis málverk-
um undir hárri hvelfingu, sem borin
var uppi af marmarasúlum. Milli
niðandi gosbrunnanna í þessum
sal heilsuðu menn kunningunum,
lilustuðu á nýjustu frjettir eða lásu
Acta Diurna dagblað borgarinnar.
Þegar menn höfðu fengið baðið,
se,m þeir óskuðu, reikuðu þeir um
unaðslega garða, undir kliptum lindi-
trjám og meðfram limgirðingum, um
kýprusviðargöng og kringum fögur
marmaralíkneski. Þeir sem nenntu
fóru inn á fimleikasvæðið og tóku
þátt í leikjum og líkamsæfingum. —
Síðan snæddu menn góða máltið
og á eftir var l'arið í bókasafnið, á
hljómleika eða í leikhús.
Carcassone.
Fullkomnasta sýnishornið, sem til
er af hinum frægu viggirtu riddara-
borgum frá miðöldunum, er háborg
in eða Cité í hinum • gamla bæ
Carcassone við ána Aude í Suður-
Frakklandi. Er þarna æfagamall
bæjarstæði, jjví að þarna var bær
þegar Cæsar var að herja á Galliu.
En gainli bærinn sem nú sjest á
hæðinni, innan tvöfaldra múra um
sjö kilómetra langra og með 50 virk-
isturnum, eins og úr gömlu æfin-
týri, er frá elleftu og tólftu öld.
„Nýi bærinn, sem borgarbúar kalla
svo, er frá þrettándu öld, en þá varð
bylting í gamla bænum og þeir,
sem flýja urðu bæinn, reistu annan
nýjan á árbakkanum beint á móti.
Það væri efni i heila bók ef rekja
ætti liina æfintýralegu sögu Car-
cassone, hvernig borgin gekk Róm-
verjum úr greipum og í liendur
Vestgota og siðan Araba og lil Pípíns
stutta og varð loks eign greifanna
al' Carcassone, sem ríktu þar óháðir
þangð til Simon de Montefort hjelt
krossmannaliði sínu lil borgarhliðs-
ins og neyddi Raymond Roges greifa
til þess að gefast upp. Árið 1356
stóðst kastalinn árásir „Svarta prins-
ins enska. En loks var borgin inu
limuð í Frakkland, árið 1659.
Fjöldi skemtiferðafólks heimsækÍL
þetta vígi 11. og 12. aldar og „nýi
bærinn" þykir merkilegur líka, þó
að liann sje „aðeins“ frá 13. öld.
BERLÍN „UPPSKER FELLIBYLJI“
. .Aldrei hafa Berlínarbúar sannað það betur en nú, að það var
rjett sem Harris loftmarskálkur, yfirstjórnandi sprengiflugvjel-
anna bresku, spáði fijrir nokkrum mánuðum er liann sagði:
.Pjóðverjar sáðu stormi" yfir Rotterdam, Varsjava, Coventry
og London 1839-40. En þegar þetta er ritað hafa Bretar gert á
þriðja tug stórra loflárása á Berlín, svo stórfenglegar að þar
hefir stundum rignt um 80 smálestum af sprengjum á mínútu.
Síðan hinar eiginlegu loftárásir hófust á Berlín, í nóvember
siðaslliðnum, og fram til loka janúarmánaðar, er talið að yfir
20.000 smálestum hafi rignt yfir höfuðstað Þýskalands, auk
þess sem aðrar borgir hafa orðið fyrir. Margar hetstu járnbraut-
arlestir borgarinnar hafa eyðilagst, auk fjölda verksmiðja og
merkra bygginga, svo sem kanslarahallarinnar og ýmsra stjórnar-
býgginga annara, og þriðjungur borgarinnar brunninn til ösku.
Hjer birtist teikning af þyngstu sprengjuflugvjehim Breta
yfir Berlín. En hin myndin er Ijósmynd tekin af breskum
flugmönnum eftir heimkomu þeirra úr flugárásinni, sem gerð
var á Berlín aðfaranótt 23. nóv. sl. Er verið að yfirheyra þá um
hvar i borgi.nni þeir hafi kastað sprengjum, vopnaviðskifti við
þýskar flugvjelar, svo og um hvar þeir hafi sjcð elda og hvaða
byggingum þeir hafa sjeð sprengjur lenda á.