Fálkinn - 08.04.1944, Blaðsíða 3

F Á L K 1 N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
BlaðiS kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðis fyrirfram
H ERBERTSprerí l.
SKRADDARAÞANKAR
Það viðurkenna víst allir, að
þjóðinni sje brýn þörf á að efla
og bæta innlendan iðnað og skapa
honum aðstöðu til þess að standa
jafnfætis erlendum. Þjóðin liefir
oft fengið að kenna á því hve iítið
hún kann og hve fábreytt fram-
leiðsla hennar er.
Eini iðnaðurinn, sem búasl má
við að verði rekinn lijer i stórum
stíl með útflutning fyrir augum,
hlýtur að byggjast á framleiðslu
þjóðarinnar sjálfrar, nema svo fari,
að lijer takist að framleiða ódýrari
orku en í nágrannalöndunum. —
Stóriðnaðurinn lilýtur þvi í ná-
lægri framtið að snúast um fram-
leiðslu fullverkaðra matvæla, scm
húsmóðirin, livar sem lnin er i
verpldinni, geti Játið fyrirliafnar-
laust í pottinn. Og ennfremur ýmis-
konar framleiðslu úr lýsi, en liún
er orðin margvísleg þegar og gel-
ur orðið enn fjölbreyttari með sí-
vaxandi framförum og nýmælum
á sviði efnafræðinnar.
Hinsvegar eru lítil líkindi til,
að lijer geti vaxið upp iðnaður,
sem byggir á meiri framleiðslu en
þarf Iianda landsbúum sjáll'um. —
ísland er fjarri öðrum þjóðum og
flutningskostnaðurinn fram og' aft-
ur verður ávalt svo mikill, að slík-
ur iðnaður úr erlendum efnum,
rnundi ekki standast samkeppni,
nema því aðeins að vinna fengist
miklu ódýrari hjer en annarsstað-
ar, eða orka úr skauti náttúrunnar.
Norðmenn gátu t. d. rekið ýinsan
málmbræðsluiðnað fyrir stríð, þó
að ekki liefðu þeir inálmana. Þeir
gátu unnið nikkel úr málmgrýti
vestan frá Canada, og þeir gátu
framleitt aluminíumvörum úr „Baux-
iti“ frá Frakklandi, vegna þess að
þeir höfðu ódýrt rafmagn. Við eig-
um að visu mikið af fossum, en
þcir verða ekki virkjaðir eins ó-
dýrt og norsku fossarnir forðum.
Og það er alkunna, að vinnulaun
eru nú hærri á íslandi en viðasl
hvar annarsstaðar, og íslensk frani-
leiðsla dýrari en erlend. Þetta kom-
ast menn ekki hjá að athuga, hvað
sem öllum atvinnumálum líður.
t>að er eftirtektarvert, að skipa-
smiðir hjer á landi liafa mótmælt
J)ví að stjórnin hjerna greiði fyrir
kaupum útgerðarmanna á sænsk-
um skipum, sem seld verða mjög
sanngjörnu verði. Hversvegna tit-
kynna þeir ekki um leið hvaða' verð
þeir vilja smiða skipin fyrir sjálf-
ir, svo að hægt sje um samanburð.
Lárns Pálsson sem Pjetnr Gautur.
Pjetur Gautur á íslensku leiksviði.
Sá maður hefði ekki þótt spá-
mannlega vaxinn, sem hefði dirfst
að halda því fram, að nokkur tök
væru á því að sýna frægasta leik-
ril Norðurlanda, — og jafnvel allr-
ar verajdar síðan Sliakespeare leið
— hjer í Reykjavík. „Að minsta
kosti Jningað til Þjóðleikhúsið kem-
ur,“ mundu menn liafa sagt. En þó
hefir þetta sama skeð — í Iðnó
gamla.
Að vísu var sá Pjetur Gautur,
sem maður fjekk að sjá siðastlið-
ið föstudagskvöld, ekki allur. —
Síðustu þáttunum varð að sleppa,
enda var J>að líka gert á Norður-
löndum þegar þetta mikla meist-
araverk norræns anda var teikið
])ar fyrst. En á föstudaginn fjekk
maður að sjá þrjá fyrstu l)æ.ttina,
bina ógleymanlegu persónu eins
og hún var áður en liún fer í flakk
og gerist heimsborgari. Auðvitað
liefði verið liægt að leika sum
atriði síðustu þáttana hjerna líka.
en sumum h.cfði ekki Jxídi viðeigandi
að búta þá sundur. Þvi að vitán-
lega eru ýms atriði síðustu þátt-
anna allsendis óviðráðanleg hjer,
svo seih ])egar skipið ferst með
Pjetur þegar liann er að koma heim.
En við liöfum fengið þrjá
fyrstu þættina, til og með dauða
Ásti, sem markar í rauninni meira
en þáttaskifti, því að „Pjetur Gaul-
ur“ gæti verið tvö leikrit, með sam-
eiginlegu persónúnum Gaut og Sól-
veigu, „som vil vente ■— meii en-
gang vil du konnne for det tovte
du síst“. — Og að ■ við höfum
fengið þetta eigum við frú Gerd
Grieg að þakka. Án hennar liefðu
Leikfjelagið og Tónlistarfjelagið
aldrei ráðist í þetta, og án liennar
hefði þetta ekki tekist, þó að það
hefði verið reynt. Miklar þakkir á
hún skilið fyrir það sem hún hef-
ir gert, og það munu engir finna
betur en leikendurnir sjálfir, þó
að aðrir finni' það líka.
En Leikfjelagið og Tónlistarfjel-
ið standa isienskir leikhússunn-
endur líka í þakklætisskuld við, því
að báðir aðilar ha'fa sýnt áhuga og
áræði með þessu fyrirtæki sínu.
Það hefir verið varið meiri tíma
í æfingar undir þennan leik en
nokkurn annan og það hefir verið
leftt á tvær hættur með því að
leggja út í að koma með hann fram.
Þeir eru margir sem liafa lesið
„Per Gynt“ annað hvort á norsku
w
Sólveifí (Edda Bjarnadóttir) ocj G autnr (I.. Pálsson).
Dofrinn (Brynjólfur Jóhannesson)
o(i „Sá •grænklædda“ (Alda Möller)
fíautur setur Ásu móönr sina (fíimii-
þórnn Halldórsdóttir) npp á kvarn-
húsþakifí.
„Sú c/rænklœdda" (Alda Möller) op
Gautur, i III þætti.
eða islensku, svo að líklega hefir
aldrei verið sýndur hjer leikur,
sem jafnmargir áhorfendnr liafa
verið eins kunnugir og í þetta
sinn. Og þetta er lærdómsríkt. —
Við lestur leiks reynir lesandinn að
mynda sjer í huganum porsón-
urnar og umtiverfið, sem hann les.
Svo sjer hann leikinn á sviði og
margt er öðruvisi en hann hafði
liugsað sjer. Sumt kann hann ekki
við, en margl sjer liann að liann
hefir misskilið, og nú fær hann
nýjan skilning á veigamiklum at-
riðum. Þessa er eigi sist þörf um
þau skáldverk, sem djúpt rista. Og
þessvegna er það bein auðgun and-
ans að sjá „Pjetur Gaut“ í þeirri
Frh. á hls. H.