Fálkinn - 08.04.1944, Blaðsíða 11

F A L K I N N
11
Kvennadálkurinn
KJÓLARNIR í ÁR.
Það er öllu kvenfólki sameigin-
legt að vilja tolla i tiskunni, eftir
því sem efni og geta leyfir. Kjólarn-
ir í ár hafa það lil síns ágætis að
þeir eru flestir látlausir og einfald-
ir i sniðinu. Þar veldur sennilega
miklu um, að erlendis er efnið í
þá sparað eins og unt er. Svo er
þetta líka þægileg tilbreyting frá
efnismiklu og rykktu kjólunum.
Palliettur, perlur og leggingar eru
mikið notaðar til skrauts á kjólana,
ennfremur „applikeraðar“ rósir i
öðrum lit, svo eru mikið notaðir
vasar, allavega i laginu. Kjólarnir
eru sumir í tvennu lagi, pils og
jakki. Aðrir eru tvílitir og er oft
hentugl að hreyta gömlum kjólum
þannig og getur hann þá orðið sem
nýr.
-Samkvæmiskjólar eru úr „crepe“
efnum og saumað i þá með perlum,
eða það eru svört pits og ljósar
t)tússur.
A myndinni sjáið þið lálausan og
fallegan ullartauskjól jmeð slái, sem
fóðrað er með eftirlikingu af hlje-
barðaskinni. i1
MEÐFERÐ NOKKRA
RAFMAGNSÁHALDA
Á siðari árum hafa fengist margs-
konar rafmagnsáhöld, sem ljetta og
auðveílda heimilisstörfin. Þau er
þó ekki liægt að nota, nema þar
sem ódýrt og nægilegt rafmagn er
fyrir liendi. Þessi áliöld eru flest
fremur dýr og þarf því að fara vel
með þau, svo að þau endist vel.
BRAUÐRISTAR.
Ef þjer eruð svo heppin að eigu
hrauðrist, verðið þjer fyrir alla
muni að liirða hana vel. Og svo er
um öll rafmagnsáhöld.
Best er að nota mjúkan bursta
til að bursta molana, sem dottið hafa
á botninn. Ef óhjákvæmilegt er að
hrista hana, verður að gera það var-
lega, því að annars geta hinir ör-
fínu þræðir hrokkið í sundur.
Brauðsneiðarnar eiga að vera
og vel skornar, þvi að annars liætt-
ir þeim til að festast í þráðunum.
Brauðristin er þvegin að utan
með mjúkum klút vættum i sápu-
vatni og síðan með mjúkum klút,
sem undinn er upp úr hreinu vatni
og toks fægð með hreinum.þurrum
klút.
RAFMAGNSKAFFIKÖNNUR.
Nú eru í margra eigu rafmagns-
kaffikönnur úr gleri. Þær er nauð-
synlegt að lireinsa vel, þvi að
gamalt kaffibragð eyðileggur ánægj-
una af nýlagaða kaffinu. Þvoið
könnuna úr hreinu sápuvatni, aldr-
ei úr uppþvottavatni, og látið liana
síðan standa á tvennu lagi þegai-
hún er ekki i n'otkun, svo a'ð loft-
ið leiki betur um Iiana.
RAFM AGNS V ÖFLUJÁRN.
Takið þau strax úr sambandi,
þegar síðasta vaflan hefir verið
bökuð. Hafið þau opin þangað lil
að þau eru orðin köld. Burstið þau
með stífum vírbursta, ef með þarf,
til ])ess að hreinsa hurt mola sem
hrokkið hafa ofan í þau. Þurkið
burt alla afgangs feiti og þvoið þau
síðan að utan úr sápuvatni. Þurk-
ið yfir þau með klút, sem undinn er
upp úr hreinu vatni og 1‘ægið síð-
an með hreinum, þurrum klút.
RÚLLUGARDÍNUR.
Ef rúllugardínur yðar eru orðn-
ar mjög óhreinar, er gott ráð til
þess að þvo þær, að leggja þær á
borð l. d. frammi í þvottahúsi og
bursfa þær heggja megin upp úr
sápuvatni og þvo síðan af þeim
sápuna og hengja þær til þerris.
Þegar þær eru næstum þurrar, er
gott að draga yfir þær með volgu
straujárni.
Barnabæknr.
Karl litli heitir saga eftir liið vest-
ur-íslenska, vinsæla skáld J. Magnús
Bjarnason, sem kunnur er hjer á
landi fyrir skáldsögur, sem eftir
hann hafa hirst á islénsku fyrir
mörgum árum. Þetta er unglinga-
saga og undirheiti hennar er „saga
frá Draumamörk", sem gefur til
.kynna að sagan hafi á sjer blæ æfin-
týrsins. En þetta er þó óvenjulegt
æfintýri, því að sagan er yfir 200
blaðsíður. Er liún prýdd- mörgum
myndum eftir Jóhaiui Briem tisi
málara. En ísafoldarpréntsmiðja
h.f. gefur bókina út.
Sagan, sem í rauninni er safn of
mörgum sögiun og einu leikriti er
ThEadúr Rrnason:
TÓNSNILLINGAR
LÍFS OG LIBNIR
U/EnHERBERB.
1817 — 1901
Ekki er hægt að segja að Gunnar
Wennerberg hafi verið tónsnilling-
ur í þeim skilningi, sein venjulega
er í það hugtak lagður, þvi að hann
var að miktu leyti sjálfmenntaður
í tónlistarfræðinni, j)ó að einhverja
tilsögn mun liann hafa liaft á yngri
árum bæði í htjóðfæraslætti og söng,
en hann var söngmaður góður. En
hann mun liafa búið yfir miklu,
eins og sönglög hans og aðrar tón-
smíðar bera með sjer, en skorti þá
kunnáttu sem til þurfti að búa úr
garði stórbrotnar liugmyndir, sem
hann mun þó hafa haft nóg af, en
i þvi sem hann rjeði við, sem er
flest einkar fábrotið ber einkum á
þvi, að hann hefir verið maður sjer-
lega fyndinn, þvi að svo að segja i
hverju smálagi gtainpar á skemti-
lega hnitni, og það er einkennilegt
hvé vel honum liefir tekist, með
þeirri tiltölulega litlu tækni, sem
hann hafði yfir að ráða, — að búa
um þesa linitni í einföldum taglin-
um og hljómum. En Wennerberg
kannast flestir fullorðnir íslending-
ar við, og fátt þekkjum vjer söngva,
er jafn vinsælir eru og „Glúntarnir“
hin skemtilegasta unglingabók Og
ekki er það ólíklegt, að stálpaða
unglinga langaði að reyna að teika
leikinn, þar sem nógu inargir eru
í nágrenni til að ráðast í slíkt. Sogu-
hetjan, Karl litli gengur eins og
rauður samten'gingarþráður gegn-
um alta hókina. — —
Duglegur drengur er safn af nokkr
um barnasögúm, sem ísak Jónsson
kenari hefir endursagt eftir harna-
t)ók eftir Bengt Nylund Bókin ber
nafn fyrstu sögunar, en hinar lieita
„Tvíburabræðurnir“, „Jólinn henn-
ar Mariu-Önnu“, „Jólatrje Pjeturs
Jitla“, „Piparkökurnar“ og „Jól fatt-
aða drengsins“. Letrið á bókini er
gott og greinilegt og fylgir mynd
hverri sögu.
Það er alkunna að ísak lætur vel
að segja þannig frá, að börn geti til-
einkað sjer efnið, og er þetta litla
sögusafn enginn eftirbátur fyrri
barnabóka lians, livað þetta snertir.
„Duglegur drengur" verður tvimæla-
laust vinsæl barnabók.
Þá liefir ísak og látið frá sjer fara
á forlag ísafoldarprentsmiðju aðra
bók, endursagða eftir sænska barna-
bókahöfundinn Itugo Forsberg, og
nefnist hún Svarti Pjetur og Sara.
Hún hefir að geyma margar stuttar
barnasögur, af æfintýrum, sem sögu-
lietjurnar ásamt Kalla og Óla og fleiri
„persónur“ komast í, meðal annars
kettir og fleiri dýr. Því að Svarti
Pjetur er lítill ketingur, og Sara er
mamma lians. En Óli og Pjetur eru
ofurlitlir hræður á sama heimilinu.
Þessar smásögur eru með mörgum
fallegum myndum.
hans, enda höfuin vjer átt og eigum
söngmenn, sem hafa farið með þá
prýðilega, og ekki þykir möiinum
annað betri skemmtun á mannamót-
um, en að heyra fáeina „Glunta“-
sungna af góðum söngvurum. Wenn-
erberg liefir því um langt skeið ver-
ið eitt vinsælasta erlenda tónskáld-
ið sem ístendingar hafa almennt
kannast við.
Hvað er þá sjálfsagðara en að
hans sje getið í þessum þáttum.
Gunnai' Wennerberg er fæddur
1817. Hann var látinn ganga menta-
veginn, og því lílt sinnt, þó að hann
sýndi það þegar i bernsku að hugur
tians og liæfileikar voru mjög tengd-
ir tónlistinni. Hann varð fil. mag.
frá Uppsála-liáskóla 1845, dósent í
estetik þar 1849 og lektor í heims-
speki og sænsku i Skara 1849. —
Árið 1801 var liann kallaður til
Stokkhólms, til þess að sitja í nefnd,
sem undirbúa átti og skipuleggja
j)jóðlegt safn. Síðan gengdi liann
svo ýmsum opinberum störfum, var
ineðal annars bæði ráðherra og
landshöfðingi. Kvað mikið að honum
að liverju sem hann gelck, og var
mælt að liann tiafi verið sjerstak-
lega atkvæðamikill skrifstofustjóri
og inikilsvirtur landshöfðingi. Eink-
umjljet liann þó fræðslumál mikið til
sín talca, og á því svoiði mun hann
liafa verið upphafsmaður að ýmsum
])örfum endurbótum.
En kunnastur er liann þó sem
tjóðaskáld og tónskáld. Á students-
árum sinum í Uppsölum vakti hann
mikla athygli — og fögnuð, með
ágætum söng og fyrir linittin ljóð
og lög sem hann samdi þá og ljet
syngja jafnóðum og þetta varð til.
Og eftir að liann var farinn að
gegna einbættisstörfum undi hann
við það öllum stundum, að koma
á pappírinn tiugmyndum sínum, þvi
að allíaf var af nógu að taka. Samdi
hann venjulega lögin jafnhliða tjóð-
unupi, og var þessi skáldskapur af
ýmsu tagi, en þó ljett yfir fle.lu,
og allt i einföldum búningi. Voru
þetta kvartettar, tríó, duettar og
einsöngvar. Glúntana samdi Iiann
á árunum 1847-1850 og urðu þeir
brátt vinsælir mjög .í Svíþjóð og
síðar um öll Norðurlönd. Islen.ski]•
mentamenn komu með þessa söngva
hingað, en ekki er þeim er þetta
ritar kunnugt um, hverjir fyrstir
urðu til þess, eða liverjir sungu
Glúntana fyrst hjer á landi. En þess
minnist jeg frá bernsku minni, að
jeg lieyrði oft Glunta sungna, sjer-
staklega einn vetur. Mun það liafa
verið rjetl fyrir aldmót. Geir lieit-
inn Sænumdsson vígslubiskup var
þá prestur á Hjaltastað i Fljótsdal,
cn kom til Seyðisfjarðar og dvaldi
þar um tima lijá Kristjáni heitnum
Kristjánssyni lækni. En foreldrar
mínir bjuggu í sama liúsi og lækn-
irinn, og þótti mjer það ekki ama-
legt að geta verið ekki altfjarri
• þessum músikmönnum þá daga, þvi
að spilað var og sungið, hvíldar-
taust, frá morgni til kvölds, —■ en
aðallega æfðir Gluntar Wennerbergs
enda boðuðu þeir lil hljómleika og
sungu Ghmta, æði marga, með undir-
leik frk. Elinar Tómasdóttur, fóst-
ursystir læknisins. Er mjer enn
minnisstæður sá ágæti söngur. Jeg
var að vísu aðeins krakki, en ein-
hvernvegin hafði þessi söngur meiri
átirif á mig en nokkur annar söng-
Frh. á bls. 13.