Fálkinn - 08.04.1944, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Cíiillleitariiiaðiftrliiii
Síðla kvölds í aprílmánuði ók
hann inn dalinn. Snjóskaflar lágu
ennþá i skuggahlíðunum og þröng-
um lækjarfarvegum. En sólarmegin
var hjörkin þegar farin að springa
út. Áin flóði langt yfir bakka sína.
Og smálækir, sem komu ofan úr
hliðinni og hömrunum hrntu sjer
leið víðsvegar. Þeim lá svo mikið
á, að þeir höfðu ekki tínaa til þess
að leita uppi gömlu farvegina sína.
í birkiskóginum kringum bæinn
sungu vorfuglar fjörlega.
Mr. Jan Jolinson sat álútur í
ljettivagninum og liorfði og hlustaði
á allt, sem fyrir augu og eyru bar.
— Svona var þá vorið lijer í gamla
landinu! Það hafði liann aldrei vit-
að og aldrei hugsað út í það. Og þó
varð honum svo hlýtt um hjarta-
ræturnar, að það kom kökkur i háls-
inn og hann varð að leyna tárun-
um sem brutust fram.... Vor-
minningar frá bernskustöðvum, jafn-
gamlar honum sjálfum, liðu hægt um
hugann eins og niður vaknandi
elfar eftir langan, Iangan vetur.
Jan Johnson kom frá Ameríku.
Hann liafði aðeins verið tveggja
ára, þegar faðir hans seldi jörðina
slna í „gamla landinu“ og sigldi
yfir Atlantshafið. Hann hafði ver-
ið gripinn einskonar æði. En hon-
um hafði vegnað vel í Amei-íku —
átt stórt bú í Minnesota með fjölda
hesta og nautgripa. Samt sem áður
gat leikið nokkur vafi á því, hvort
hann hafði gert það, sem rjett var.
Þau höfðu aldrei verið ánægð,
hvorki pabbi eða mamma. Og fyrst
og síðast hugsuðu þau ekki um ann-
að og töluðu ekki um annað en
„jþrðina" „sveitina“ og „landið“.
Jan Johnson brosti. Honum liafði
aldrei getað skilist, hvernig menn
gátu orðið fjötraðir við magran
engjateig og akurhlett i afskektri
fjallabyggð i fátæku landi. Og þó
að liann kæmi heim núna, þá var
það aðalega til gamans. Hann lang-
aði til að sjá þetta. Og auk þess
veitti honum elcki af að hvíla sig i
nokkra mánuði. Hann hafði erfiðað
svo mjög í rnörg ár. Já, og loks
var það vegna gullsins, sem faðir
hans hafði sagt iionura frá, — að
hann kom. Víst var um það....
Gullið sem geymt var á akurteigin-
um „hexma“. Það var mönnum
dulið almennt og kom engum við,
nema ættinni. Það var hennar eign.
Sagt var að engum leyfðist að
hreyfa við því, fyrr en bærinn
væri orðinn svo hrörlegur, að það
yrði að byggja hann upp að nýju.
Þá átti einhver í ættinni að gral'a
það upp og reisa hæ á gömlu tóft-
ununi.
Jan Johnson gat ekki varist brosi.
Hann leit á þessa fátæklegu hæi og
grýttu akra milli snjóskaflanna. —
Það virtist ekki vera' beiplínis við-
eigandi að grafa gullið niður í
moldina, — ef hún var þá nokkur
til. — Og eigi að síður voru það
einkum gömlu munnmælin, sem
höfðu dregið hann hingað.
Jan Jolinson setlist að á gisti-
húsi. Og eftir sólarlag sama kvöld-
EFTIR SVBM MOREM
ið fór hann að leita að bænum.
Hann spurði til vegar og fjekk
greið svör. Það var áðeins um eina
leið að ræða. Hann átti að ganga
beina leið, þar til að liann koin
norður fyrir þjettustu byggðina. -—
Þar stóð hærin undir fjalli, sólar-
megin. Annars var nú enginn bær
þar lengur. Það var búið að rífa
hann og flytja burt trjáviðinn og
og akrarnir voru orðnir að heiti-
landi.
—- Hvaðan ætli hann sje nú þessi
náungi?
— All right, sagði Jan Johnson
og lyfti hattinum.
Honum liafði verið vísað rjett
til vegar. Þarna lá landið undir
fjallshlíðinni og liálffallnar trjágirð-
ingar voru i kringum gamla akur-
inn. Vegurinn var orðinn grasi
vaxinn. Húsin voru horfin. En á
víð og dreif voru gamir múrveggir
að hverfa ofan í jörðina og grasið.
Svört kjailaratópt gein við vorhimni
inum. Honum fannst hún kalla til
sín á máli, sem hann skildi ekki..
Mikið hafði verið unnið hjer, það
skildi hann nú. Allstaðar voru
mikil gteinræsi við brekkur og
hvola milli akurreina.
Hann gekk um túnið g'ainla. Það
var svo heitt, að liann varð að laka
af sjer hattinn. Það var svo eyði-
legt og kyrlátt hjer, —- hann skreið
inn í ræsi og faldi sig og lá þar
þangað til dimmdi um kvöld ð.
Um miðnættið fór hann á kreik
og litaðist um. Það var hljótt á
bænum og engin umferð um veg-.
inn, svo þessvegna þurfti hann ekki
að fela sig. Það var undaideg til-
viljun að hann fann gamlan pál
i urð einni. Hann stóð lengi og
vóg liann í liöndum sjer og varð
hæði meir og óttasleginn. En svo
varpaði liann því á bug. Hann var
yankee* og ætlaði ekki að verða
myrkfælinn hjer:
— All right, sagði hann og hjó
pálinum niður í vollinn.
Moldin var ekki eins ljeleg og
iiann liafði haldið. Jarðvegurinn var
bæði djúpur og myldinn. Og það
var auðvelt að fletta gömlum og
gljúpum jarðveginum ofain af. —
Hann gekk aftur og fram með pál-
inn, sjer til gamans, sleitulaust þar
lil nýr dagur sló bjarma á elfuna.
Þá gekk hann lieim til gistihússins
og lagðist til svefns.---------
Hann skammaðist sín fyrir sjálf-
um sjer um morguninu, þegar liann
vaknaði. Hann skammafist sín fyr-
ir að hafa setið í steinræsi og
grátið, skammaðist sin fyrir að
hafa fundið gamlan pál og leitað
að gulli, þetta gat víst ekki veríð
annað en draumur.
Hjer var vist ekki meira gull en
það, sem ijienn þurftu á að lialda.
Ef hann endilega þyrfti að leita
*) Frab. janki, ibúi Bandaríkj-
anna. Þíið.
að gulli, varð hann að fnra þáhgað
sem það raunveruiega fanst, -- en
ganga hjer ekki eins og flón.
En í sólskininu uiii kvöldið gekk
liann aftur norður veginn og vatt
sjér inn í gömlu girðinguna. Og
þegar fólk á næstu bæjunum gekk
iil hvílu, tók hann pálinn sjer í
hönd og fór að grafa. Og nú vann
hann að miklu meira kappi. Það
gat verið, að sannleikskorn fælist
í gömlu sögninni. Og það væri gam-
an að finna þarna einhverjar menjar
gömlu ættarinnar, sem hafði setið
þarna mann fram að manni í haa
lierrans tíð.
En hann vac óvanur erfiðisvinnu;
við og við varð hann að setia sig
niður, kaáta mæðinni og livila sig.
Það var gott' og fagurt útsýni yfir
dalinn. Byggðin var ekki eins litii
og liann liafði lialdið. En liún var
afskekkt og fornleg. Bæirnir voru
traustir og vel byggðir. Það voru
ómáluð timburhús nieð sólbj'endum
veggjum og torfþökum. — Silgræn
engi og brúnir akrar náðu alveg
að skógarjaðrinum og fjallsrótun-
um. Annars voru hliðarnar þjett-
vaxnar skógi. Það var að mestu
leyti gréniskógur með myrkuin og
þungum litum. Það var hálfdimmt
og kyrrlátt hjer bæði dag og nott.
Það var geymdur og gleymdur heim-
ur. Hjer mundi hann alls ekki verða
gamall, liann...
Hann lirökk upp og snjeri sjer
snögglega við. Það kom einhver
neðan brekkuna frá skóginipn. —
Það lilaut að vera huldumær sem
var svo seint á ferli. Hún var líka
búin eins og huldumær, í blá-
um kufli og liafði gullt liár, — og
hörundsliturinn var bjartur, svo að
af lienni stafaði geislum.
Hánn reis á fætur og greip til
pálsins föstum tökum um leið og
hún kom neðan völlinn. Best að
vera við öllu húinn.
Hún fór framhjá honum og' virti
fyrir sjer moldarhrúguna, sem
liann var búinn að grafa upp. Þar
staðnæmdist liún og leit á það sem
liann hafði gert, undrunaraugum,
virtist honum. Það var óþarfi að láta
á sjer bera. Og ekkert vissi hún um
hann. Það var best að feia sig. —
Hann' ætlaði að læðast bak við
stein og fara í felur, en um leið
losnaði steinn, sem valt niður
brekkuna til hennar. — Þá lirökk
liún við og lagði á flótta — og um
leið sá hún hann!
All 'right, hugsaði hann og kom
i humátt til hennar:
• — Good evening, ungfrú!
— Gott kvöld. Ert það þú sem ert
að grafa hjerna í tóftirnar?
— Yes, sagði liann.
Hún rjetti úr sjer og liló; það
skein í livítar tennur hennar:
— Hefir þjer nú verið leyft þetta?
— Nei.
—- Áttu ekkert heimili?
— Hm. Það er pabbi sem á þetta.
Hann gæti látið sýslumanninn vita,
að þú sjert að róta í moldinni í
leyfisleysi.
— No. Jeg þekki ekki your fath-
er. En skilaðu til hans kveðju írá
mjer —- frá mr. Johnson frá Minne-
sota og það með, að jeg ætli að
borga fyrir.
—- Að hverju ertu þá að leita
hjer, mr. Johnson?
— No. Nothing.
Þá hló hún aftur svo hreint og
skært, að hláturinn endurómaði
frá skógi og fjöllum.
—■ Gamall fjársjóður, býst jeg
við. Það er fimtudagskvöld, og. . . .
— No, ungfrú, sjáið þjer nú til.
Yes, gamall fjársjóður. — Gull... .
Og nú var honum nauðuguv einn
kostur að segja það. Og þegar hann
var búinn að skýra frá því, hætti
hún að lilægja. Hún horfði bara
á liann lireinskilnislega og alvar
lega:
— Fyrst svo er, þá skaltj grafa.
Hugsaðu þjer ef þú fyndir gull!
— Já, ef jeg fyndi gull, sagði
hann rólega.
Hún leitaði fyrir sjer og stað-
næmdist á gömhim teig.
— Jeg held að þú ættir að grafa
lijer, sagði hún og stappaði niður
fætinum.
—- Well, sagði hann og kom nieð
verkfærið. Hann gróf og bjóst við
því á hverri stundu, að gulir gull-
peningar glitruðu fyrir fótum þeirra.
En hvernig sem hann gróf, þá
koin ekkert i ljós, nema svört mold-
in. Að lokum varð liann þreyttur
og settist:
— Mjer er víst eins gott að hætta
sagði hann, og fara mína leið.
— Það held jeg þú ættir ekki að
gera, sagði hún, úr því þú ert búin
að fara alla þessa leið. Jeg held þú
ættir að reyna hjer.
Hún var komin a nýja akurinn.
En liann sat þarna uppgefinn og
var búinn að missa móðinn. Hann
horfði yfir dalinn — og siðan á
hana, sem stóð þarna. Hún bar
traust lil lians, og trúði þvi, að
hann ælti erindi hingað.*
Þá tók hún sjálf verkfærið sjer
i hönd og fór að grafa. Hún vann
Jjettilega, og þó að hendur hennar
væru smáar og' hvítar, liafði hún
lag á að nota þær. Hreifingarnar
voru mjúkar, og starfið var lienni
bara leiluir. Hún hjelt áfram að
grafa þangað til henni varð brenn-
heitt.
Hárfljeturnar losnuðu og gull-
gulir lokkarnir liðuðust niðuv liá.Is-
inn og lirundu ni'ður bakið. Það
var nokkurs virði að eiga þaö gull,
hugsaði hann og varp öndmni.
Hún lijelt áfram að grafa þangað
til sólin gylti hlíðarnar. Þá settist
hún hægjandt og sagði í afsökunar-
rónii:
— Jeg gleymdi tímanum.
— You fannst það ekki? spurði
hann.
— Nei.
— Well. Jeg bið að heilsa pabba
þínum, og segðu honum að senda
mjer reikning i dag — fyrir há-
degið.
— Liggur svo á því?
— Jeg fer í kvöld, sagði hann
með nokkurum þunga.
— Hvert?
— Til baka. Yfir hafið.
— Heim?
— Heim? No. Til gresjunnar.
Jeg á ekkert annað heimili.