Fálkinn - 30.06.1944, Síða 4

4
F Á L K I N N
/
Lýðveldishátíðin í
Reykjavík
í síðasta blaði Fálkans varð aS
skiljast við frásögnina af Lýðveldis-
hátíðinni, að kvöldi liins fyrra dags,
þar sem henni lauk á ÞingvelU, og
varð þó víða að fara fljótt yfir
sögu. í dag verður sagt frá hátið-
inni 1 Reykjavík, sem varð hin
stœrsta og fullkomnasta, sem höfuð-
staður landsins hefir haft af að
segja, og setti þann „svip á bæinn,“
sem aldrei mun gleymast bei.m, sem
höfðu þá ánægju að vera viðstaddir.
Hátíðin hófst klukkan 13.30 með
því að fylkt var til skrúðgöngu fyrir
sunnan Tjörn. Hafði verið svo ráð
fyrir gert, að skrúðgangan safnaðist
saman á svæðinu fyrir framan Há-
skólann, en þegar á reyndi varð
mannfjöldinn svo mikill, að stæn-a
svæði þurfti til þess að rúma hann.
Hin ýmsu fjelög, sem tóku þatt i
skrúðgöngunni undir merkjum sin-
um og þjóðfánum höfðu safnast sam-
an hjer og hvar um bæinn og hjeldu
fylktu liði suður fyrir Tjörn en ]>ar
sameinuðust hóparnir. Gengu lög-
regluþjónar fyrstir en síðan hvert
fjelagið af öðru, þar á meðal stúd-
entar og skátar. Var gengtð út
Hringbraut, Bjarkargötu, Skothúsveg,
Frikirkjuveg og Vonarstræti, beygt
inn i Templarasund og gengið bak
við Dómkirkjuna inn Kirkjustræti
og vestur eftir því, fram lijá Alþingis
húsinu. Á svölum þess beið forseti
íslands, en fylkingarnar hylltu hann
og drápu niður fánum sínum er
þær gengu hjá. Öll skrúðgangan var
um liálftíma að ganga fram hjá Al-
þingishúsinu og mun liún hafa ver-
ið milli íVa til 2 km. á lengd .Er það
iangstærsta skrúðganga, sem nokk-
urntíma hefir sjest á íslandi. Mun
láta nærri að í henni hafi verið um
7000 manns.
Skrúðgangan hjelt áfram vestur
Kirkjustræti um Aðalstræti og Aust-
urstræti til Lækjartorgs. Þar var
staðnæmst og var þar mikill
mannfjöldi fyrir. Allt torgið var þjett
skipað fólki og eins vestur í Anst-
urstræti, upp Bankastræti og Hverfis-
götu neðanverða og langt suðm i
Lækjargötu. Gjallarhornum hafði
verið komið fyrir, á Stjórnarráðs-
blettinum, svo að vel heyrðist allt
sem fram fór. Lúðrasveit Reykjavíkur
liafði verið framarlega i fy king-
unni alla leið að sunnan og tók hún
sjer stöðu á Stjórnarráðsble'.f.num
og ljek þar nokkur lög;
Þvínæst tók Sveinn Björnsson for-
seti til máls, úr ræðustól við and-
dyri Stjórnarráðshússins, en þar
stóð ríkisstjórnin, foringjar stjórn-
málaflokkana og erlendir sendimenn
og þingmenn.
Forsetinn mælti á þessa leið:
„Árið 1918 gerðu ísland og Dan-
mörk með sjer sáttmála, sem fól i
sjer ákvæði um, að eftir árslok 1943
skyldi hvoru landanna um sig frjálst
og heimilt að rjettum lögum að
ákveða sjálft og eitt, hvort það sam-
band landanna, sem þá var um
samið, skyldi lialda áfram, eða því
skyldi slitið. Þannig semja lýð-
frjálsar þjóðir, er byggja á þeirri
meginreglu, að hver fullvalda þjóð
eigi að ráða öllum sínum málum
sjálf og ein, án íhlutunar annara.
Það eru fáar þjóðir í heiminum,
sem eiga því láni að fagna
að hafa ýms svo góð skilyrði til
fullkomins sjálfstæðis, sem vjer ís-
lendingar. Land vort á ekki landa-
mæri að neinu öðru ríki. — Það
er lukt hafi á alla vegu og því ein-
angrað frá öðrum þjóðum. — Land-
ið hefir í meira en 1000 ár verið
bygt af einni og samstæðri þjóð, án
blöndunar annara þjóðarbrota. Þjóð-
in talar og skrifar sína eigin tungu
svo hreina, að hún er ef til vill
eina þjóðin i heiminum, sem á engar
málýskur. Vjer eigum vora eigin
sögu, þar sem skiftast á ljós og skugg
ar. — Þessi saga sannar að oss
hefir jafnan vegnað best, er ljós
frelsisins hefir mátt njóta sín, en
miður ef skuggi erlendrar yfir-
drottnunar hefir ráðið.
Þess vegna höfum vjer jafnan
trúað á undramátt frelsisins. Þess
vegna eigum við heima i hópi þeirra
þjóða, sem liafa sömu trú og hafa
sýnt það svo áþreifanlega í hinum
geigvænlegu átökum undanfarið ár,
hverju þær vilja fórna í baráttunni
fyrir hugsjón frelsisins og fyrir lög-
skipuðu fjelagi þjóðanna, með virð-
ingu fyrir rjetti hverrar annarar.
Þess vegna hlýjar það oss um hjarta-
ræturnar að svo margar þessara
þjóða hafa sýnt oss vináttu og vel-
vildarhug við þetta hátiðlega tæki-
færi er vjer endurreisum að fullu
jijóðveldi íslands. Þær hafa inargar
með þjóðhöfðingja sína í broddi
að vel yfirveguðu ráði sýnt að það
eru ekki orðin tóm, að þær vilja
byggja framtíðarskipulag mannkyns-
ins á þeim trausta grundvelli, að
þá sje málum best skipað, er liver
þjóð ræður sjálf og ein öllum máluin
sinum, enda sje ekki á neinn hátt
gengið á rjett annara.
Þakklæti vort fyrir þessa afstöðu
þessara vinaþjóða vorra höfum vjer
þegar látið i ijós. Vjer getum staðfest
það með því að láta ekki á oss
slanda um að leggja fram vorn
litla skerf til þess að hjálpa til að
byggja upp örugt framtíðarskipu-
lag allra þjóða, það sem þær hafa