Fálkinn - 30.06.1944, Page 8

8
FÁLKINN
Guðlaug Benediktsdótfir:
Sorg og sigur
Þið sem eigið heima úti á iandi,
langt frá ys fjölmennisins, ættuð
best að þekkja, að það hefir alltaf
sín áhrif, þegar skipin eru að koma
til smáþorpanna úti um iandsbygð-
ina. Þau áhrif ná þó hámarki sínu
á sumrin, þegar sjórinn er spegil-
sljettur, og sólin skin í heiði.
Á einum slíkum degi í ágúst mán-
uði skreið strandferðaskipið inn
fjörðinn- Það var þegar auðsjeð á
þorpsbúum, að svipuð tiifinning
greip þá flesta. Þeir voru innilega
glaðir yfir tilbreytingunni í að sjá
skipið, farþegana, og yfirleitt allt
sem slíku farartæki gat fylgt, og
út á bryggju fóru allir, sem gátu
mist sig að heiman. Á bryggjunni
voru þó i miklum meirihluta börn,
unglingar og verkamenn.
Jeg stóð ytst í hópunum, fjarst
skipinu. Þar voru lirindingar minni
því fólkið gat aldrei staðið kyrrt.
Það þurfti alltaf að vera að olnboga
sig aftur á bak og áfram.
Þó jeg reyndi að sneiða hjá hópn-
um, kom Björg i Efstabæ undir
hliðina á mjer, og tók mig tali.
— Jeg er nefnilega að finna hann
Steina litla frænda minn, sagði
hún. — Hann er að fara norður. Jeg
er viss um, að jeg þekki liann. Biddu
við, þarna sjáðu, hjá manninum í
hvitu fötunum, — stendur hann.
Þessi laglegi dökkhærði. Já þetta
er hann. Elsku drengurinn, hvað
hann er orðinn fallegur. Það er
gaman að eiga börn, sein verða
svona laglegt fólk, þegar þau vaxa
upp.
Jeg ansaði ekki. Mig langaði til
þess að losna við þennan talanda.
Skyldi liann þekkja mig, hjelt
Björg áfram. Hún dró hvítan vasa-
klút úr barmi sínum, og fór að veifa.
— Jú hann þekkti mig elskan, sagði
hún allt í einu með blíðu brosi.
— Farðu um borð, sagði jeg og
leit á breitt og brosandi andlit
Bjargar. Ljóst hár hennar hafði
læðst óþarflega mikið niður undan
húfunni.
— Farðu um borð, endurtók jeg,
— og athugaðu nú vel, fólkið sem
þú sjerð, því þetta er ekki hann
Steini frændi þinn.
— Þú meinar það ekki, sagði
Björg alveg steinhissa.
— Jú, jeg meina það. Þú mannst
að hann Steini var líkur þjer, en
þessi maður er dökkhærður og togin-
leitur.
— Já, en hann getur hafa breyst,
ansaði hún, og tróð sjer áfram í
gegnum mannfjöldann, áhyggjulaus
og brosandi.
Jeg stóð eftir, og langaði allmikið
að sjá hana heilsa þessum manni
sem jeg var sannfærð um að var
allt annar maður en sá, sem hún var
að leita að.
Útsýni mitt var hið besta, þarna
sem jeg var, því þessi umræddi
maður, stóð ennþá á tali við mat-
sveininn. Þeir lágu fram á borð-
stokkinn, og sólin lielti geislum
sinum yfir þá.
Hvernig gat Björgu dotið í hug, að
þetta vieri Steini? Það kom einhver
kitlandi i hálsinn á mjer, jeg lield
það hafi verið þörf fyrir mikinn og
Ijettan iilátur. Þessi hláturtillineyging
mín hvarf þó jafn fljótt og liún kom.
Lífið blasti við fyrir augum minum,
með sínum miklu og skíru alvöru-
leiðum. Björg varð mjer aðeins
sem augnablilcs ímynd góðmennsk-
unnar og einfeldninnar.
Eftir landganginum komu þrjár
manneskjur. Karlmaður á ljósum
sumarfötum, með derhúfu, í fylgd
með tveimur konum, sem einnig voru
suinarklæddar. Önnur alhvít, hin
á Ijósgráum útikjól.
Þau litu ekki á fólkið á bryggj-
unni, en ætluðu sjer auðsjáanlega
inn í bæ. Það vakti enga undrun.
Ókunnugt fólk notar oft dvöl skip-
anna á höfnunum til þess að sjá sig
um.
Þessar þrjár manneskjur fóru þó
ekki beint í bæinn. Þau stönsuðu ytst
í hópnum, rjett þar hjá, sem jeg stóð.
Maðurinn lyfti liúfunni og strauk
sjer um ennið. Stúlkan á hvíta kjóln-
um þrýsti sjer upp í fang lians..
Þau mintu mig á mynd og vegg, svo
náin voru þau hvort öðru. Hjer i
návist fjöldans virtist það kasta
skugga á hreinleik þeirra.
En nú kom stúlkan á gráa kjóln-
um og tróð sjer alveg þjett upp að
manninum, en hvítklædda konan var
þó alltaf nær honum.
Maðurinn talaði við gráklæddu
stúlkuna, um það var engum blöðum
að fletta. Það var smáfrið stúlka,
dökkliærð, með grá góðleg augu,
og þessi góðlegu augu sín notaði liún
óspart eftir bestu getu, til þess að
töfra fjelaga sinn.
En hann var alveg rólegur. Hugur
hgns virtist langt í burtu.
Jeg virti fyrir mjer þessa þre-
menninga, og sá þá að livítklædda
stúlkan, hún stóð ekki á jörðinni.
Hún var þarna sem hrein og töfr-
andi hugsun fjarlægs anda. Það
dugar líka að lýsa henni þannig:
Hún var dáin, og af því að hún var
dáin, þá var hún alltaf næst ást-
vini sínum, enginn gat komist nær
honum en hún, og þó vissi hann
ekki af nærveru hennar, eða vissi
hann það? Það má vel vera, hann
var svo töfraður á svipinn. Stór
grá augu lians, voru fjarri umhverf-
inu. Kanske hjá henni, dánu kon-
unni hans?
Jeg reyndi að lesa eitthvað úr
svip hans, en jeg gat það ekki. Og
þó að jeg reyndi að mæta hinum
fjarlægu augum hans, þá var bað
samav. Hann tók ekki eftir börnum
náttúrunnar ekki nema þá, ef þau
liefðu getað frætt liann eitthvað
um dökkhærðu dánu konuna hans,
með stóru dökku góðlegu augun,
og það var ekki líklegt, að hann
fyndi neinn lijer á þessum afskekta
stað, sem stóð að mestu fyrir utan
tískutildur, lijegóma, hin skæðu ör-
vita ráð mannanna, í því að eyða
æfi sinni í einskisnýt, — ekki neitt.
Stúlkan i gráa kjólnum tók loks i
handlegg mannsins. Jeg sá að liann
vildi standa kyrr en hún var ákveð-
in, og hann smá ljet undan. Fóta-
tak þessa aðkomufólks var ólíkt
fótataki allra hinna. Tilfinningar
mínar hrukku við í hvert skipti,
se'm þau stigu til jarðar, eins og
hvert spor bergmálaði í sjálfri mjer,
og sál min fann til sársauka. Mjer
dettur i hug þegar jeg skrifa þessi
orð, að þetta sje undarlegur saman-
burður, en liann er þó einkennilega
sannur. — Og dökk augu dánu kon-
unnar leituðu min, og báðu stöðugl
um hjálp.
Þannig gengu þau i gegnum þorp-
ið, kæru gömlu götuna, sem hafði
verið Ieikvöllur krakkanna, mann
fram af manni. Svo komu aftur
kaflar, þar sem gengið var upp í
fjörunni, langt uppi, þar sem sjórinn
náði ekki upp, nema þegar hann
var ógurlega reiður.
Þarna gengu þau. Enginn gat skift
sjer af því, nema ijnga fölleita
konan sem var dáin.
Þau lijeldu áfram, uns þau komu
að götunni, sem lá upp að kirkju-
garðinum. Þá urðu þau ósátt um
hvora götuna þau ættu að ganga.
Hann vildi halda áfram alfaraveg-
inn, komast upp á hæðina, og sjá
yfir fjörðinn. En liún vildi fara liina
götuna, þessa grasgrónu sem lá upp
brekkuna, þar sem rjúpnalaufið og
blóðbergið óx. Þar var svo yndis-
legt, þangað vildi stúlkan á gráa
kjólnum fara. Þar hlaut að vera
friður. Og eins og alltaf mátti hún
sín betur.
— Jeg vissi það, sagði hún. Hjer
er yndislegur staður, og þarna fyrir
ofan er garður; þangað verðum við
þó að komast. Og hún rjeði þvi
líka. Þau gengu áfram, lengra og
lengra, og komust upp að garðinfen.
— Þetta er þá bara kirkjugarður,
sagði hún kalt. — Við skulum þá
setjast hjerna niður, hjerna i blá-
klukkulautina. — Þú ættir ekki að
vera svona daufur, sagði hún við
manninn. ’
Hann settist, en svipur hans var
þungur, því miður fyrir hana, —
alltaf langt í burtu.
Stúlkan færði sig í fang hans, en
unga hvítklædda konan flúði. Svona
nærri henni gat sál liennar ekki
verið. Það var eins og hún brennd-
ist og finndi allstaðar til.
— Ekki þetta sagði maðurinn,
— Þú hefir gleymt því að hjer er
hclgur staður.
Gráklædda stúlkan brosti liáðslega
og sagði í beiskju: — Það virðist
allt vera þjer lieilagt nema jeg.
— Láttu ekki svona, ansaði hann.
— Hvernig getur þú efast um, að
hjer liggi margir, sem eru elskaðir.
Hann þagði um stund en sagði svo:
— Viltu mig án ástar mi'nnar?
Reiðin og sársaukin sem haíði
verið í svip stúlkunnar, hurfu svo
fljótt, sem hugsast gat. — Jeg vil
þig eins og þú ert, ansaði hún, —
því allt sem í þig vantar, ætla jeg
að skapa.
— Mikið segir þú, svaraði haon
hægt. — Eða hvernig er nokkrum
fært, að kalla fram líf í visnum og
dánum líkama? Varaðu þig, — því
raunverulega er jeg ekki til, nema
fyrir ástina mína, sem jeg missti.
Þessvegna er jeg varasamur maður,
fyrir þetta lif, fyrir framtíð þess
og ástríður, um ástina er ekki að tala.
Stúlkan þrýsti sjer fast upp að hon-
um, en unga hvítklædda konan kraup
að baki hans, hjúfraði andlit sitt
ofan að öxl hans og grjet.
Loks flautaði skipið í fyrsta sinn.
— Ó, þessi dallur, sagði stúlkan
ólundarlega, þegar þau risu á fætur.
— Hvern skollan liggur honum á?
— Já, hversvegna líður timinn?
ansaði maðurinn. — Því stendur
ekki. allt kyrrt í tilverunni? Hvers-
vegna elska menn og hata, finna til
yfir því, sem er óumflýjanlegt?
Hefði jeg verið kona, ]iá mundi jeg
ekki vilja vera til fyrir neitt nema
ástina. Mjer hefði ekki verið sama
eins og þjer.
Hann leit í augu stúlkunnar, sem
gekk við hlið hans. Augu lians voru
köld og fjarlæg, en tillit liennar
hlýtt og bjart, eins og náttúran sjálf
var, á þessum degi.
— Þú ætlar að hræða mig, sagði
hún. — En jeg óttast ekki, að jeg
vinni ekki ást þína. Einhverntíma
segir þú mjer, að jeg sje þitt eina,
sem þú liugsar um og þráir, allt
annað líður framhjá með góðviðris-
móðu einhvern vordaginn, seinustu
myndir þess liðna hverfa þjer að
fjallabaki. Þeir sem lifa, geta ekki
átt samleið með hinum dauðu, og
því skeður þetta, sem jeg hefi sagt.
Hann hafði ekki heyrt nema sein-
ustu orðin, og hvernig átti hann að
svara slíkri fjarstæðu. Enginn vissi
hvað hann þjáðist, og kanske stóð
sárasta þjáning hans, einmitt í sam-
bandi við hina miklu ástleitni þess-
arar stúlku, sem gekk við hlið hans.
Þarna komu þau aftur eftir litlu
þorpsgötunni, þögul og alvarleg.
Þau stönsuðu ögn yst i mannþröng-
inni, liorfðu á skipið og umferðina,
sem þau virtust þó ekki láta sig
neinu skifta, og svo fóru þaii að
ryðja sjer braut að landganginum.
Hann, maðurinn á Ijósu sumar-
fötunum minnti mig ennþá á.vegg,
og hún, hvítklædda konan, var ein-
asta myndin, sem.komst þar fyrir.
Það má vel vera, að einhverjiim
dytti i hug, að jeg segi hjer um of,
frá orði til orðs, en það sem jeg segi,
hefi jeg eftir hvítklæddu konunni.
Hún sagði mjer það sjálf, og jeg efast
ekki um, að hún hefir farið með rjett
mál.
Þegar skipið var farið frá bryggj-
unni smá dreifðist mannfjöldinn.
Jeg gekk upp þorpsgötuna, og hugs-
aði um viðburð dagsins. Þá rauf
rödd Bjargar í Efstabæ allt í einu
hugarflug mitt:
— Þú ættir að vita hvernig fór
fyrir mjer, sagði hún. — Eins og
þú sagðir var þeta alls ekki Steini
frændi. Þegar jeg ætlaði að heilsa
honum, skildi jeg ekkert í, hvað