Fálkinn


Fálkinn - 30.06.1944, Síða 11

Fálkinn - 30.06.1944, Síða 11
FÁL'KINN 11 OTTÓ TULIMIUS 75 ÁRA Ottó Tulinius Sjötiu oj< fimm ára varð 20. jj. m. Ottó Tulinius útgerðarm. á Akureyri, fœddur á Eskifirði 20. juní 1869. Hann er sonur Carls D. Tuliniusar, er var kaupmaður þar, og konu hans Guðrúnar Þorsteinsdóttur prests í Eydölum, Erlendssonar. Var Ottó yngstur fjögra bræðra og nú einn þeirra bræðra á lífi. Hinir voru Þórarinn, stórkaupmaður í Kaup- mannahöfn, Carl kaupmaður og franskur konsúll á Fáskrúðsfirði og Axel V. Tulinius sýslumaður, alt nafnkunnir menn. Eina dóltur áttu Tuliniusarhjónin á Eskifirði, Öglu, en hún giftist dönskum bankastjóra. Frá fermingaraldri til 18 ára aldurs starfaði Ottó Tulinius við verslun föður síns á Eskifirði, en fór þá til Kaupmannphafnar og dvaldi þar i þrjú ár. Var hann mestan þann tíma á skrifstofu G. Noaclis, er þá var stærsti smjör- útflytjandi í Danmörku. Var liús- bóndinn jjar strangur og reglusam- ur, en mjög rjeltlátur, og telur Tulinius sig liafa haft mjög gott af verunni þar. En þessi ár, sem hann dvaldi i Kaupmannahöfn, gekk hann jafnframt á kvöldskóla verslunar- ihanna. Eftir þessa þriggja ára dvöl í Danmörku, sneri hann lieim til Eskifjarðar, og starfaði þá aftur við verslun föður síns. Hafði hann þá meðal annars umsjón með síld- veiðinni og verkun síldarinnar, en þá var mikil landnótaveiði, og lá Tulinius þá í veri sínu á Reyðarfirði ineð nótabrúksmönnuin frá 1. sept. til nýárs hvert ár, en það var þá síldveiðitíminn. Var þá sildin söltuð fyrir Norðurlanda- eða þýskan mark- að, en líka var luin flutt ný til Englands í ís. Vandist hann þvi snemma • síldveiðinni og verkun sildar, og hefir áhugi hans fyrir síldveiðinni æ haldist síðan. Haustið 1894 fór hann enn til Kaupmannahafnar, og mun hugsun hans hafa verið að fara þaðan til Reykjavíkur, og setjn þar upp versl- un, cn honum buðust þá kaup á versluninni á Papós. Var það gömui verslun, og eina verslunin í Austur- Skaftafellssýslu. Það var árið 1895 að hann keypti Papós-verslun, og Frú Valgerður Tulinius sama ár giftist liann Valgerði Möller, dóttur Friðriks. Möller á Eskifirði (siðar póstmeistara á Akureyri). Tulinius sá fljótt hve óhentugt var fyrir sýslubúa að sækja verslun- ina á annan enda sýslunnar. Hann flutti þvi verslunina árið 1897 til Hornaljarðar, og valdi henni stað- inn Höfn, var þar þá engin bygð, ekki eitt hús. Nú er komin þar mikil bygð, og eiga þar nú heima um 270 manns. Tulinius hafði fyrsta árið sem hann rak verslunina á Papós pantað vörur eins og gert hafði verið árið áður, og þar á meðal allmikið af víni. En þó að hann væri enginn bindindismaður, hvorki þá eða síð- ar, þá sá hann að vínflutningurinn var almenningi til ills eins, og hætti að flytja inn vín. Hefir því engin vinsala verið i Austur-Skafafells- sýslu síðan 1896. Árið 1901 keypti Tulinius Jónas- sens-verslun á Akureyri og fluttist þangað. Rak liann fyrst verslunina á Hornafirði jafnframt, en seldi liana þó brátt. Verslunarhúsin eru nú eign Kaupfjelags Austur-Skaftafells- sýslu. Eftir að Tulinius fluttist til Akur- eyrar, fór ,liann að gera út skip á þorksveiði og stunda síldveiði með landnótum. En síldveiði með rek- netum fór hann að stunda strax á öðru ári eftir að hann fluttist norð- ur. Og eftir að Falck i Stavangri byrjaði herpinótaveiði við ísland, en sú veiði var óþekkt nema í Ameriku, fór Tulinius að nota hjer herpinót, og hefir alltaf síðan rekið liá veiði ásamt reknetaveiði. Hefir hann altaf lagt stund á að verka síldina vel, enda hefir síld frá hon- um orð á sjer fyrir gæði, einkum í Danmörku, Svíjijóð og Póllandi, en þetta eru þau löndin, er mest kaupa af islenskri síld. Til þess að eiga hægara um sölu á íslenskum afurðum flutti Tulinius lil Kaupmannahafnar árið 1921 og áttu þau lijón heima þar til 1929, að þau fluttu aftur til Akureyrar. En árin sem Tulinius dvaldi erlendis rak liann mikla útgerð bæði með skipum er hann átti sjálfur og leigu- skipuin. og síldarverkun, heima á íslandi, jafnframt því að hann seldi íslenskar afurðir fyrir aðra, eink- um síld og lýsi. Tulinius átti sæti i bæjarstjórn Akureyrar í mörg ár, og var forseti hennar öll síðustu árin áður en liann flutti til Kaupmannahafnar. Hann var líka í mörg ár, formaður í Verslunarmannafjelagi Akureyrar. Hann er riddari af sænsku Vasa- orðunni. Siinon Dalaskáld er fæddur 2. júlí 1844 og á því aldarafmæli næsl- komandi sunnudag. Og þó að sú væri tiðin að hvert smámennið og flónið hygðist geta slegið sig til riddara með þvi að varpa rýrð á Símon og kveðskap hans, þá er hún nú liðin, og þetta getur enginn framar. Það fer altaf svona: sannleikurinn sigrar að lokum. En sannleikurinn um Símon Dalaskáld er allmjög á annan veg en þessir menn vildu vera láta. Sá sem ávalt sagði hann, var Matthías- Jochumsson, er ekki horfði á hlutina af sjónarhóli hversdagsmannsins. — Að vísu verður því aldrei neitað að mjög mikið af kveðskap Símonar hefir lítið skáldskapargildi, en ,,hag- mælskan er dæmalaus“, eins og Skúli Bergþórsson sagði, og það er senni- lcgt að hann hafi líka kveðið mest allra íslendinga að fornu og nýju, og er þá ekki lítið sagt. Matthías telur hann á meðal þeirra, „sem að kauplaust kjark og móð kváðu móður sinni“. Minning þeirra manna, sem það gerðu, ó skilið að lifa, og minning Símonar mun lengi lifa. Á hausti komanda gefur h.l'. Leiftur út endurminningar jiriggja þjóðkunnra merkismanna um Símon Dalaskáld. Verður honum þar miklu betur lýst en áður hefir verið gerl, og æfisaga hans all-rækilega sögð. En liún er söguleg þó að æfin væri fábreytt að ytri viðburðum. Sama forlag hefir látið gera úrval úr öllum prentuðu ljóðasöfnum Símonar og rímum. Hefir einn af fremstu menntamönnum þjóðarinnar unnið það verk og mun bókin, sem verður all-stór, merkileg þykja, jaótt mis- jafnt sje efni hennar. Svo varð að vera ef hún átti að gefa rjetta mynd af hinu nafntogaða alþýðuskáldi. Og þó er jeg illa svikinn ef ekki er enn til sú ræklarsemi hjá þjóðinni að hún taki þakksamlega við báðum þessum bókum. Vonandi verða þær líka til þess, að ýmsir fleiri taki sjer nú fram um að færa í letur það sem þeir kunna af óprentuðum kveðskap Simonar, og þakklætis- verl væri það, ef þeir sem muna hann, vildu slcrá endurminningar sinar um hann. Hjá hverjum, sem það gerir, kemur ávalt fram nokkuð nýtt, því engir tveir menn sjá neitt af algerlega sama sjónarhóli. Þannig eru minningaþættir þeirra þriggja manna, sem jeg vjek að hjer að framan, mjög ólikur hver öðrum, og þó allir bersýnilega skráðir af mikilli samviskusemi og sjálfsagt allir í höfuðatriðum rjettir, enda rekast frásagnir þeirra hvergi á. Óprentaðar eru í mínum vörslum endurminningar annara, og kemur þar enn hið sama í Ijós. Vel sje hverjum þeim, sem hjer vill leggja hönd á plóginn, svo að eyðurnar Mörgu mætti hjer bæta við það, sem að framan er sagt, en þó skal hjer staðar numið. En geta verður þess, að öllum, sem kynnst hafa Ottó Tulinius, ber saman um, að hann sje óvenju drenglundaður maður. X. verði að lokum sem fæstar. Errginn skyldi setja það fyrir sig, að það sje smátt, sem hann hafi af mörkum að leggja. Það er einmitt af eintómu smælki, sem heildin myndast. Símon Dalaskáld mun ætíð minnis- stæður hverjum þeim, er við hann komst i kynni, því að engum var hann líkur öðrum en sjálfum sier. Hann var satt að segja svo ólikur öðrum mönnum, að aldrei verður dreginn upp sú mynd af honum að hann standi þeim mönnum ljós- lifandi fyrir hugskotssjónum, sem ekki þekktu liann - ekki fremur en slíkt er mögulegt uin Bólu-Hjálmar. Og þeir, sem ekki þektu Símon, munu aldrei geta trúað ]>ví nema til hálfs, hve hraðkvæður hann var. „Stuðlafótum flaug liann á fljótar en aðrir tala“, segir Matthías i hin- um merkilegu erfiljóðum, er hann kvað eftir Simon, og lalar alveg ýkjulaust. „Ekki var hún lengi að koma þessi“, sagði hann stundum þegar vísan kom alveg eins og eld- ing, og svo hver af annari. Hann hefir ekkert þurft að hugsa sig um þegar hann kvað vísuna alkunnu (en oft afbökuðu). „Sonur Hjálmars ef jeg er“. Og sagt er mjer, að fyrir þvi sjeu óyggjandi sönnur, að þessa visu hafi hann ekki getað kveðið fyr en jafnótt og hann mælti hana fram, og var hann þó allt annað en sein- mæltur: Sira vitur Hálfdán hjó hrestur gestum Sestur; Breiða- situr bólstað sá bestur mestur prestur. Vísan er sjálf ekki merkileg, en liitl er stórmerkilegt að geta kveðið svo dýra vísu viðstöðulaust án nokkurrar umhugsunar. En þó að mikið af kveðskap Simonar sje litilsiglt þá eru þær líka ærið margar vísurnar hans, sem eru lista-vel gerðar (auk þess sem til eru heij snilldarkvæði eftir hann) og sumár hreinustu perlur. Jeg liefi tun-mína daga engan heyrt ræða um skáldskap af næmari skiln- ingi en sira Magnús Helgason, eða vitað annan honum fremri að smekk- visi; en svo sagði hann, að aldrei kæmi sjer svo í hug þessi visa Símon- ar um Magnús Jónsson i Bróðræði að hann ekki dáðist að henni: Magnús synda kannar kaf, karl ólyndisglaður; nærri blindur ágirnd af, orðinn grindhoraður. Magnús var ó efri árum orðinn voteygur og sjóndapur, og ákaflega holdskarpur, og þó að hann væri að allra dómi mesti merkismaður þá Frh. á bls. tk. Símon Dalaskáld

x

Fálkinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fálkinn
https://timarit.is/publication/351

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.