Fálkinn - 11.08.1944, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
P E N I C I L L I N
NÝJASTA UNDRALYF LÆKNISFRÆÐINNAR.
EFTIR DR. C. M. FLETCHER
Ein mikilsverðasta framför,
sem orðið hefir í læknavísind-
unum á síðustu tíu árum er
uppgötvun lyfjaflokks eins, sein
gengur undir nafninu sulfon-
amid, eða sulfalyf. Þessi lyf eru
gædd þeim undramætti, að þau
fyrirbyggja fjölgun skaðlegra
sýkla, sem komist hafa í manns-
líkamann og valda þar oft ban-
vænum sjúkdómum. Þau manns
líf, sem þessi sulfalyf hafa
bjargað, skifta mörgum tugum
þúsunda. En einn ókostur hefir
þó á þeim verið. Þó að þau sjeu
margfalt skaðvænlegri sýklun-
um, sem sjúkdóminum valda,
en manninum, sem fyrir sjúk-
dóminum varð, geta þau vald-
ið sjúklingnum mikilla óþæg-
indum og jafnvel stofnað hon-
um í lífshættu, ef stórir skamt-
ar eru gefnir af lyfinu.
Síðustu þrjú árin hafa bresk-
ir vísindamenn verið að starfa
að framleiðslu nýs lyfs, sem er
stórum áhrifameira en súlfa-
lyfjn, en álgerlega meinlaus
sjúklingnum. Uppgötvun þessa
lyfs er að þakka glöggri athug-
un bresks sýklafræðings, Alex-
anders Fleming prófessors, ár-
ið 1929. Hann var að rækta á
Nýja lyfið peniiillin má tvímælalaust teljast ein merkast uppgötvun lækna-
visindanna á siðari tímum. Hjer sjest maðurinn sem fyrstur veitti þessu
efni athygli, fyrir 15 árum, enski prófessorinn Alexander Fleming. Mynd-
in er tekin á rannsóknarstofu hans á St. Marys Hospital, Paddington i
London. Fyrir framan hann eru diskar með soði og myglugróðrinum,
sem framleiðir penicillin.
Skálin með myglunni, sem próf. Fleming uppgötvaði fyrst penicillin á,
1929. Efst sjest myglubletturinn (hvitur). Sýklarnir, sem nœst eru mygl-
nnni eru þróttminstir, vegna penicillinsins, sem er næst myglunni, en
verða þvi stœrri sem fjær henni dregur (neðst á myndinni).
rannsóknarstofu sinni sýkla þá,
sem valda graftarkýlum. Hafði
hann sett sýkilinn í einskonar
soðhlaup á grunnum diski, og
ætlast til að sýklagróðurinn
þrifist þar í friði, en eins og
flestar húsmæður vita er það
enginn hægðarleikur að verjast
myglu í hlaupi, því að hún er
þrásækin þangað, sem hún má
síst koma. Og nú myndaðist
mygluskán á þessum tilraima-
jafningi Flemings prófessors.
Tilraunir hans með sýkla-
gróðurinn mistókust og ekkert
var líklegra en hann hellti öllu
sullinu i þvottavaskinn; en nú
tók hann eftir dálitlu, sem hon-
um þótti einkennilegt. Sýklarn-
ir höfðu aukist og margfaldast
og breiðst út um yfirborð jafn-
ingsins, nema þar sem myglu-
skánin var og næst henní. Það
var eins og myglan hefði af-
stýrt fjölgun sýklanna — eitr-
að fyrir þú. Fleming tók ofur-
lítið af myglunni, setti hana i
„fóður“ á kjötseyði og ljet hana
dafna þar í nokkra daga. Þá
rannsakaði hann kjötseyðið og
varð nú þess vísari að sýklarn-
ir gátu ekki þrifist í því.
Af þessu rjeð Flemming að
Penicillin-framleiðsla. Úr hverri skál fæst einn skamtur af lyfinu.
úr myglunni hefðu lcomist í
kjötseyðið einhvert efni, sem
gæti stöðvað sýklagróðurinn og
þrif sýklanna. Þetta efni skýrði
hann penicillin, eftir myglu-
tegundinni, sem hafði mynd-
ast í hlaupinu, en hún heiiir
Penicillium Notatum, Fleming
skildist þegar, að þetta efni
mundi vera hægt að nota til
þess að hefta fjölgun sýkla,
sem valda sjúkdómum í manns-
líkamanum, en eigi tókst hon-
um — þrátt fyrir margvíslegar
tilraunir — að ná hreinu peni-
cillin úr kjötseyðinu, og peni-
cillin-seyðið reyndist banvænt
tilraunadýrum þeim, sem hann
dældi því í.
Nú leið og beið og ekkert
gerðist í málinu fyrr en árið
1940. Þá var það að floklcur
ungra vísindamanna í Oxford,
undir forustu H. W. Florey
prófessors hóf á ný tilraunir
í þá átt að nú liréinu penicillin
úr mygluseyðinu. Þetta reyndist
mjög erfitt, en smám saman
tókst þó að einangra lireinna
penicillin en áður. Þetta efni
var gult duft, sem auðvelt er
að leysa upp í vatni. Það var
reynt á skaðvæpum sýklum,
sem ræktaðir voru á rannsókn-
arstofunum og við þær tilraun-
ir koin i ljós, að þetta efni var
sýklunum að minsta kosti þús-
und sinnum banvænna en