Fálkinn - 11.08.1944, Blaðsíða 5

FALRINN
5

Frú tilrannum prófessors Flemings: Alyglusveppurinn, sem framleiðir
penicillin. Myndirnar sýna (frá efst til vinstri til neðst til hægri) gróður
sveppirnir frá fyrsta degi til þess tíunda.
Þrjár skálar með myglusveppnum Penicillium Notatum fullþrosk-
uðutn. Undir mygluskáninni sjest dökkur soðvökvinn, sem lyfið
er unnið úr.
stex-kasta súlfa-lyf. Og þegar
það var gefið músum, sem
höfðu fengið hanvænan skamt
af sýklum, þá læknuðust þær
fljótlega, án þess að lyfið gerði
þeim nokkurt mein.
Nú var næsta ski-efið það að
x-eyna nýja lyfið á manninum.
Til þeirra tilrauna þurfti vitan-
lega margfalt stærri skamt, og
nú urðu nýir öi’ðugleikar á
vegi. Þó að auðvelt væri að
i’ækta eins mikla myglu og hver
vildi hafa, þá var það stundum
svo, að.myglan fi’amleiddi ekki
neilt penicillin. Það kom á
daginn að þetta stafaði af því
að í stóru ílátin, sem notuð
voru til myglui’æktunai’innar
vildu komast aðrar mygluteg-
undir og sömuleiðis sýklagi’óð-
ur, en sumt af þessum aðskota-
verum eyðilagði eða eyddi
penicillinínu jafnóðum og það
myndaðist. Loks tókst að sjá
við þessum misfellum og loks
kom að því, að nægilegt var
fyi'ir af nýja lyfinu til þess að
gera tilraunir á sjúklingi.
Fyrsta tilraunin á manni var
gerð árið 1941. Til þessai’a til-
rauna voru valdir menn, sem
áður hafði án árangurs verið
reynt að lælcna með súlfa-lyf-
um. Var dælt í þá pencillin nxeð
stuttu millibili dag og nótt. Tveir
sjúklingai’nir fengu bata unx
stundai-sakir en ekki varanleg-
an. Hinir þrír fengu fullan bala.
Var talið að þeir fyrnefndu
hefðu elcki fengið nægilega stóra
skamta.
Tilraunirnar á þessum fimm
sjúklingum vöktu góðar vonir
læknanna, en þó voru enn ó-
gei’ðar margskonar tilraunir
uns ágæti hins nýja lyfs væri
viðurkennt af læknum. Til þess-
ai-a tilrauna þurfti miklu rneira
af lyfinu en hægt var að fram-
leiða á rannsóknarstofunum í
Oxford. Og um þessar mundir
voru loftái’ásir á England mcð
svæsnasla móti og engin stofn-
un vildi taka að sjer að fram-
leiða penicillin í slórum stíl.
Þessvegna fór Floi’ey pi'ófessor
með starfsmenn sína til Banda-
ríkjanna og hafði með sjer all-
mikið af myglugróðri þangað.
Flugu þeir vestur um haf og
nú var farið að framleiða lyf-
ið á nokkrum stöðum í Banda-
ríkjunum. Á næsta ári (1942)
hafði tekist að safna talsverð-
um birgðum af penicillin.. Og
nú færðust tilraunirnar í auk-
ana. Þær staðfestu það, sem
áður var vonað um ágæti lyfs-
ins. Þó að því væri dælt í sjúkl-
inga í mjög stórum skömtum
þá sakaði það þá eigi. Og lyfið
læknaði ýmiskonar eitrunar-
sjúkdóma, er súlfa-lyfin höfðu
eigi unnið bug á, og þó að
graftaá’igerðir væk’U í sárum
þá dugði penicillin eigi að síð-
ur, en þessu var öðruvísi var-
ið með súlfa-lyfin. Penicillin
var því stórum betra en súlfa-
lyf, þegar um var að ræða
graftarígerðir í sárum, og kýli.
En þó var einn galli á þessu
nýja lyfi. Það þoldi ekki sýr-
ur, svo að ekki þýddi að gefa
það inn eins og flest lyf, því
að þá eyddist það af sýrum í
maganum. Þessvegna varð að
dæla því inn i líkamann.
Einnig var annar hængur og
alvarlegri á almennri notkun
penicillins. — Enn hefir ekki
reynst kleift að framleiða það
nema með vandasamri og sein-
fæn-i aðferð, þ. e. a. s. það er
enn seinlegt að vinna efnið
úr myglusoðinu. Enn sem kom-
ið er er framleiðslan á þessu
merkilega lyfi því lítil, og liefir
til skams tírna aðallega gengið
til tilrauna vísindamannanna.
Þó hefir nokkuð orðið afgangs
og hefir það fram að þessu allt
verið sent til vígstöðvanna. —
Notkun þess þar hefir leitt i
ljós, að penicillin er óviðjafn-
anlegt meðal við blóðeitrun,
lungnabólgu, heilahimnubólgu,
lekanda, blóðkýlasótt og fjölda
annara sjúkdóma. í hernaföi
hefir það reynst sjerstaklega
gott til þess að verjast spillingu
í sárum og bruna, en slík sár
margfölduðu legudagafjölda
tugþúsunda hermanna i síðuslu
styrjöld og urðu mörgum ban-
væn.
Nú sitja efnafræðingar með
sveittan skallann við að finna
efnasamsetningu penicillins, og
takist það þá er liklegt að hægt
verði að framleiða það með
efnablöndum og á auðveldan
og ódýran hátt. Enn sem kom-
ið er hefir litill árangur orðið
að þessum tilraunum, en þó
hefir dálítið þokað í áttina. En
þegar fullur árangur verður af
þessum tilraunum má gera ráð
fyrir, að penlicillin verði til
taks í hverri lyfjabúð um allan
heim og að mannkynið í heild
njóti góðs af því.
Öldum saman hefir myglu-
sveppurinn Penicillium Notat-
um verið að framleiða peni-
cillin, en eigi eru nema rúm
þrjú ár síðan breskir visinda-
ínenn uppgötvuðu nytsemd þess-
arar framleiðslu fyrir lækna-
visindin. — Þegar lærst hefir
hvernig myglan framleiðir þetta
undraefni, og vísindamönnum
tekst að framleiða lyfið með
efnablöndun á rannsóknarstof-
um, munu læknarnir liafa í
fullu trje við marga banvænustu
sjúkdóma, sem nú þjá mann-
kvnið.
Dr. C. M Fletcher.
í síðasta hefti „Heilbrigðs lífs“
(IV. árg., 1-2. hefti) er ágæt ril-
ger'ð um Penicillin, eftir dr. Gunnl.
Claessen prófessor, og segir þar
miklu ítarlegar frá liinu merki-
lega lyfi en i þesari grein. Þeim
sem vilja kynnast þessari stórmerku
nýjungu læknavísindanna betur, skal
ráðlagt að , lesa þessa ritgerð dr.
Claessens. Ritstj.
Heildsali einn átti i miklum örðug-
leikum með á fá kaupmann einn
til þess að borga reikninga sína.
Loks þraut liann þolinmæðina og
skrifaði kaupmanninum hótunar-
brjef. Hann fjekk svolátand svar:
„Kæri herra: — Hvernig dettur
yður í liug að skrifa mjer svona?
Á hverjum degi set jeg alla mína
reikninga í hatt og reikna siðan
saman, hve marga jeg get borgað
i það skiftið. Svo læt jeg bókarann
minn draga úr hattinum svo mikið,
sem jeg á peninga fyrir. Ef að þjer
sættið yður ekki við þetta fyrir-
komulag, þá ætla jeg ekki að hafa
fyrir að láta reikninga yðar ihatt-
inn framvegis."