Fálkinn - 25.08.1944, Blaðsíða 3

(
F A L K I N N * 3
Bráðum koma börnin heim.
Nú fcr að líða cð hausti og kaup-
VlKUBLAí) MEÐ MTNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
FramkvMjóri: Syavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Simi 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
BlaCið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir groiðis fyrirfram
HERBBRTSprent.
SKRADDARAÞANKAR
Allt á sjer andstæðinga, jafnvel
liknarstarfsemin. Það heyrast eigi ó-
sjldan raddir, sem prédika þann
boðskap, að hún eigi engan tilveru-
rjett. Þjóðfélagsskipunin eigi að
vera sú, að enginn þurfi að njóta
góðs af gjöfum annara, heldur eigi
ríkisvaldið að vera þess um komið
að sjá ölluni farborða hvað sem
á bjáti.
Kenningin er vitanlega góð og
blessuð — en hvað er um fram-
kvæmdinc? Kenning og framkvæmd
er sitt hvað, alveg eins og boðorð-
ið og efndin. Yms ríki hafa reynt að
koma á hjá sjer þvi fullkomna skipu
lagi, að öllum geti liðið vel, en engu
þeirra hefir tekist það. Náttúran
sjálf hefir ekki einu sinni getað
komið þessu skipulagi á hjá sjer —
og ölL erUm við náttúrunnar börn,
Kngin löggjöf er svo fullkomin að
hún sjái við öllu eða geti liamlað
þvi, að einstaklingurinn eða lieilir
flokkar manna og jafnvel þjóðir,
sjeu eigi upp á Samverjahuginn
komnir.
Það má misbrúka líknarstarfsem-
ina eins og hvað annað. Sumir
hafa meir að segja gert liana sjer
að féþúfu. Iin ]>ó að svo sje þá er
það eigi að síður rangt að for-
dæma hana. Því að vitað er að í
langflestúm tilfellum eru það göfug-
ar hvatir, sem stjórna henni, og
hún á djúpar rætur í þeirri tegund
mannlegs eðlis, sem talið er gott.
Það þykir háleitt boðorð að elska
náungan eins og sjálfan sig — svo
háleitt að fæstir telja sig geta hald-
ið það boðorð. En ekkert er alfull-
komið í heimi lijer og liættulcgt
væri að temja sjer þá skoðun, að
ef eigi takist að halda eitt boðorð-
ið að fullu þá sé eins gott að brjóta
það eða vanrækja að fullu.
Islendingar segjasl sjálfir hafa það
orð á sjer að vera hjálpsamir menn
— og þeir segja það satt. Þeir eru
fljótir að rjetta bróður í neyð hjálp-
arhönd. Og þeir verða að jafnaði vel
við, þegar skorað er á þá að leggja
fram skerf til fyrirtækis, sem þörf er
á, en sem ríkið hefir ekki sjeð sjer
fært að kosta.
Sá skerfur flýtir fyrir stofnun þjóð
þrifafyrirtækja. Hafa ekki samskot
flýtt fyrir stofnun Vífilsstaðahælisins
og Landspitalans, og eru þau ekki
að flýta fyrir mörgum álíka stofn-
unum, sem nú eru að rísa?
staðarbúarnir, eldri og yngri, fara
að tínast heim úr sumarvistinni í
sveitunum. Fyrrum var það einkum
fullorðið fólk, sem hvarf til sveit-
anna snemma sumars lil þess að
starfa að því að bjarga jarðargróð-
anum og safna vetrarforða. Þá. var
það fremur sjaldgæft, að börn færi
í sveit, svo nokkru næmi, þvi að
um sumarheimili fyrir barnahóp
var þá hvergi að ræða, heldur að-
eins sveitaheimili, sem tóku eitt
eða tvö börn af kunningjum sínum
í kaupstaðnum til nokkurra vikna
dvalar.
En nú hefir þetta bréyst. Meðal-
aldur þ’eirra, sem i sveitina fara
hefir storlækkað. Nú fer færra af
fullorðnu fólki en áður, en litlu
sumargéstunum, sem sumir eru ekki
nema þriggja ára, stórfjölgar. Mæð-
ur fara líka í sveit með ungbörn
sin. En mestu munar um þá starf-
semi, er liafin var fyrir fáum ár-
um til þess að starfrækja barna-
heimili á ýmsum stöðum til sveita,
og gefa börnunum færi á að njóta
sólar og mjólkur í ríkara mæli en
þau eiga að venjast i heimahúsum.
Hjer skal vikið nokkuð að þeirri
starfsemi að því er snertir Reykja-
víkurbæ, sem haldið hefir verið
uppi undir stjórn Rauða Krossins,
en sem bæði bæjarfjelagið og hið
opinbera stendur straum af.
í sumar hefir Rauði Krossinn
rekið sjö sumarheimili, nefnilega
í Reykholti, Staðarfelli, Menntaskóla
selinu, Löngumýri, Brautarliolti á
Skeiðum, Sælingsdalslaug og Sil-
ungapolli. Á þessum stöðum liafa i
sumar dvalið um 400 börn, þar af
i'úmlega fjórði hlutinn í Reykholts-
skóla. I fyrra var einnig sumar-
heimili í Stykkishólmi og börnin
því samtals nokkru fleiri þá en nú.
Sá, sem þetta ritar, varð samferða
einum af barnahópnum, er farið
var í sumardvölina i ár, nefnilega
Reykholtshópnum. í honum voru
100 börn, nærf'elt öll á aldrinum
4—6 ára. Jeg hafði búist við skeifu
á mörgum andlitum og jafnvel tals-
verðum grátklið þegar lagt yrði
upp frá Miðbæjarskólanum og þetta
smávaxna ferðafólk væri að kveðja
mömmuit sínar og pabba. En það
fór á aiinan veg. Sum börnin höfðu
verið í sumardvöl í fyrra og hlökk-
uðu til að komast i sveitina aftur.
Og hin, sem nú lögðu land undir
fót í fyrsta skifti, voru líka full
eftirvæntingar cftir æfintýrinu sem
fór í hönd. Þar var hvergi skeifu
að sjá nje grát að heyra, heldur
var gleðibros á andlitunum þegar
börnin veifuðu til foreldra og vina
er bifreiðarnar runnu af stað.
Bílveiki er kvilli, sem loðir við
marga, einkum á barnsaldri. Það
mátti búast við því, að þessi „sjó-
veiki þjóðveganna“ gerði vart við
sig í liópnum, ekki sísl vegna þess
að börnin höfðu flest eða öll fengið
sælgæti í nestið, sem síður en svo
var látið óhreyft ó leiðinni. Þarna
stoðuðu engin hvatningarorð um
að geyma þetta nesti þangað til
komið væri i Reykholt — svarið
var oftast l)að, að ])au ættu miklu
meira geymt i farangrinum sinum,
en þetta' væri ætlað til ferðarinnar.
í bifreiðinni, sem jeg var í, 'held
jeg aö ekki hafi verið nema eitt
barn, sem kendi bílveiki, litil stúlka,
sem ekki mun hafa verið nema
fjögra 'ára. Það var þreyta i augna-
ráði hennar og öðru hvoru tók hún
upp bréfpoka og sneri sjer undan,
en ekki var hægt að segja að hún
kastaði upp. Og ekki æðraðist hún
en bar harm sinn í hljóði, eins og
hetju sæmdi.
Viðstöðurnar þurftu að vera marg-
ar á leiðinni, einkum framan af,
en urðu þó fleiri en með þurfti,
því að ein bifreiðin tók upp á því
undir eins og komið var inn fyrir
Elliðaár að gera verkfall, og hjelt á-
fram uppteknum hætti þangað til
henni var útskúfað uppi í Kjós og
önnur þægari fengin í staðinn. En
ávalt þegar hópurinn var á hreyf-
ingu var sungið, og furðaði mig á
hvílíkan sæg af ljóðum og lögum
krakkarnir kunnu, og hvað þau
sungu vcl. Þetta var í snnleika
hljómlcikaferð. En á milli laganna
þurfti að sþyrja um margt, og oft
var sagt: „Þarna er Reykholt".
Fyrsta Reykholtið sem sást úr biln-
um heitir rjettu nafni Ivorpúlfsstað-
ir,ir, og mörg urðu þau síðar, þar
á meðal fengu bæði Hvanneyri og
Hvítárvellir og margir fleiri staðir
þetta sæmdarheiti. En ekki þrauf
ferðafólkið ])olinmæðina þó að seint
sæktist ferðin að því eina sanna Reyk
holti. Aðalviðstaðan var á Ferstiklu
í nýja veitingaskálanum þar, og sæ-
ist þreytuvottur á nokkru barni
þegar ])angað kom, var hann ger-
samlega horfinn þegar haldið var
af stað og allir höfðu endurnærst
á brauði og mjólk, eins og hver gat
í sig látið.
Með hverjum barnahóp fer á-
kveðin tala af svonefndum fóstrum,
en það eru kornungar stúlkur, sem
eru forstöðukonunum til lijálpar á
sumarheimilunum. Jeg býst við að
þær hafi verið einar 12 þarna í
förinni og jeg gat ekki annað en
dáðst að hve athugular þær voru
um líðan barnanna og þarfir. Sum-
ar þeirra munu hafa haft þetta starf
með höndum áður, en engan við-
vaningsbrag var að sjá á þeim ó-
vönu.
------Þegar komið var að Reyk-
holti var þar heitur matur til reiðu
og hafði þó ekki meira en svo verið
búist við hópnum fyrr en daginn
eftir, vegna misgánings við af-
greiðslu á símskevti. Undir eins og
inn úr dyrunum var komið var
hverju barni vísað ó rúmio sitt,
föggurnar settar á sinn slað, þveg-
ið af sjer ferðarykið og siðan farið
að borða. Og' að því loknu beint í
rúmið, þvi að kvöldsett var orðið.
Þarna skildi með mjer og einum
skemtilegasta ferðafólkshópnum, sem
jeg hefi verið með. En mjer verður
oft hugsaö til barnanna síðan. ,leg
veit að þeim liefir vegnað vel. Hvort-
tveggja er að þau eru í góðum
höndum bæði hvað viðmót og mat-
aræði snertir og svo hitt, að 'veðr-
áttan hefir verið óvenjulega Ijúf í
sumar, svo að þau hafa verið mikið
úti og mikið lært. Nú þekkja þau lik-
lega öll blómin, sem þau spurðu
nm nafn á á uppeftirleiðinni, nú
þekkja þau fuglana sem við sáum
þá, og nú eru þau ekki hrædd við
kálfana, sem við liittum hjá Klepp-
járnsreykjum. Þau hafa fengið talsvert
af þeim þroska, sem kaupstaðar-
veran getur ekki veitt, þau hafa
vikkað sjóndeildarhring sinn án
þéss að vita af því eða hafa nokkuð
fyrir þvi. Þau hafa komist í þau
kynni við Móður Jörð, sem liverju
barni er nauðsynleg til að verða
að manni. Og þau hafa aukið likam-
lega heilbrigði sina. Sól og mjólk
hafa þau fengið i rikum mæli. Þetta
unga ,.kaupafólk“ hefir gert það
sama, sem hitt kaupafólkið gerir,
sem minst var á í byrjun þessarar
greinar: að bjarga jarðargróðanum
og safna vetrarforða. Því að þó að
þetta hafi ekki gerst með sama
móti og þeir eldri gera það þá
hafa þau sjálf orðið jarðargróðans
aðnjótandi og safnað sjer góðum
forða af heilbrigði til næsta vetrar.
— — Hvernig líður svo dagur-
inn á þessum sumarheimilum? mun
einhver spyrja. í stuttu máli þann-
ig, að fóstrurnar — sem eiga að
fara á fætur nálægt kl. 7 — vekja
börnin kl. 7% og lijálpa þeim til að
klæða sig. Morgunverðinn fá þau
kj. 8% og líta fóstrurnar liver eftir
sínum hóp á meðan og hjálpa þeim,
sem þess þurfa. Síðan eru börnin
búin undir að fara út, þegar veður
Frh. d bls. Í4.
Þegar Reykholts-
börnin lögöu af
stað frú Miðbæj-
arskólamun i sum
ardvöl sína i vor.