Fálkinn - 25.08.1944, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
ÞJÓÐGARBAR
BANDARIKJANNA
Efri og neðri fossinn í Yosemite-dalnum í California. Efri
fossinn er U29 metrar, en sá neðri 96 metrar. í dalnum vaxu
elstu og stœrstu trje iheimi.
Flestar þjóðir leitast við að
varðveita sem best forn lista-
verk sín og frægar byggingar,
svo að þær megi verða alþjóð
til sýnis um aldir fram. Á sama
hátt reyna Bandaríkjamenn að
varðveita frægustu náttúrufyrir-
bæri sín. Á þessum árum þreng-
inganna meta þeir betur en
nokkru sinni áður forsjálni og
umhyggju þeirra, sem tryggðu
þjóðinni að hún gæti liorfið til
hinnar frumlegu náttúru ætt-
jarðar sinnar, með því að stofna
til þjóðgarða og friða einkenni-
leg landsvæði.
Ef nú væri venjulegt árferði
í Bandaríkjunum mundu tutt-
ugu miljónir gesta lieimsækja
þjóðgarðanna þar í landi. Fólk
dvelur í sumarleyfum sínum í
skógarvarðarkofunum í lilíðum
Biátindafjallana í Suðvestur-
ríkjunum; það stundar veiðar
við hin hljóðu vötn Norðurskóga
eða reikar um Svartárgljúfur á
þeim tíma, sem lárviðui’inn er
i blóma. 1 öræfahjeruðunum —
Shenandoah, Stóra Reykjahverfi
Sequoia og á jöklunum — finn-
ur það frið og yndi. Eigi leikur
vafi á því, að eftir stríðið þykir
fólki meira til þessara öræfa-
hjeraða koma en nokkru sinni
fyiT.
I Bandaríkjunum eru eins og
stendur nítján friðuð öræfa-
syæði, öll hvert öðru ólík, en
eru sýnishorn hinna sundurleitu
náttúrueinkenna Bandaríkjanna
og hvert um sig veglegur full-
trúi sjerkennanna.
Carter Lake Park er í vestur-
fylkinu Oregon, sem furan er
kennd við. Nafnið er dregið af
þvi að þarna er óvenjulega blátt
stöðuvatn í gíg eldfjalls eins,
sem fyrir löngu er hætt að gjósa.
Bruce Canyon heitir gljúfur eitt
með furðulegm bergnálum á
báðar hendur, úr ljósrauðu
bergi, mikið veðruðu. I Yosemite
þjóðgarðinum í Califox-niu er
Yosemite-dalui-inn fi-ægastur;
liggja að honum á báða vegu
standberg, 990 metrar þar sem
þau eru hæst, en fossar falla
fram af bei-ginu í fögrum, freyð-
andi boðaskúfum, svéipuðum
hvítri daggmóðu. Þarna vex líka
elsti og stæx-sti skógur heimsins,
sequoia-trjeð, sem prýddi dalinn
löngu áður en Kristur prjedikaðí
í Galíleu. Það, sem einkum
prýðir Mount Rainiei'-þjóðgarð-
inn í Washington er snævi þak-
ið, útdautt eldfjall, sem garð-
urinn er kenndur við. Er það
4.200 metra hátt og gnæfir hátl
yfir skógivaxna ása Cascade-
fjalla. Þetta er hæsti staki jök-
ullinn í Bandaríkjunum, þeirra
sem kleifir eru.
Blóm og dýralíf.
Glacier-þjóðgarðurinn í Mont-
ana er 3988 fei’kilómetrar að
stærð, eða nærfellt eins og
meðal sýsla á íslandi. Þar eru
þverhnýptir fjallatindar, skrið-
jöklar, stöðuvötn svo hundruð-
um skiftir og fjölbx-eyttur fjalla-
gróðui’. Great Smoky Montains
þjóðgai’ðurinn er á landamæi’-
um fylkjanna Tennessee og
Norður-Garolina. Þar eru hæstu
fjöll í Bandaríkjunum austan-
verðum og fegurstu og stórfeng-
legustu harðviðarskógar í allri
Norður-Ameríku. í skugga þess-
ara skóga vaxa háar rliododen-
dronviðir, en undirskógurinn
er azaleur og fjallalárviður.
Um skóga þessa og gresjurn-
ar undir skógarhlíðunum í þjóð-
görðunum reika villt dýr, og
fuglar halda sig í fellunum og
skógunum. Svartir birnir eru
að heita má í öllum þessum
þjóðgörðum, en grábjörninn
stóri er í þrem þeirra. I tveimur
eða þremur görðum eru hjarðir
vísundanna, er forðum voru að
tortímast í Bandaríkjunum, en
steingeitur og stórhyrnt villifje
er í nokkrum görðum; ennfrem-
ur kvíslliyrndar antílópur, elgur,
hjörtur, skógarelgur og fjöldi
smærri skógardýra.
— Saga þjóðgarða Banda-
ríkjanna nær langt aftur í tím-
ann. Þegar Evrópumenn lögðu
fyrst að landi við strendur liins
nýja heims varð fyrir þeim
veglaus frumnáttúra. Þeir urðu
að rjóðurhöggva skójgana til
þess að geta ræktað korn.
— Eftir því sem landnám
Evrópumanna breiddist vestur
á bóginn fóru ýmsar kynjasögur
af náttúrufyrirbærum ýmsum í
vesturhluta álfunnar. Svo furðu-
legar voru þessar sögur, að
Bandaríkjastjórn gerði út leið-
angur vestur i land árið 1870,
til þess að ganga úr skugga um
livað hæft væri í þeim. Þessi
leiðangur fann fyrstur hvítra
mánna stað þann„ sem nú nefn-
ist Yellowstone Park, vestur i
Californiu. Þar sáu þeir gos-
hverina miklu, fossana í Yellow-
stone á, leirhverina í „Coulter
Hell“, en því nafni er livera-
svæðið kallað, og margt fleira
inerkilegt. Eitt kvöldið þegar
þeir sátu kringum varðeldinn
ræddu þeir um hvað best væri
að gera við þetta nýfundna
undraland. Fyrst kom fram til-
laga um það að hver þeirra um
sig skyldi gera eignarjettarkröfu
til þeirrar spildunnar, sem hann
langaði mest til að eiga. En þá
lagði annar til að ríkisstjórnin
slæi eign sinni á landið og
NantaJtpIa-þjáð-
skógurinn i N.
Carolina, við
Atlantshafls-
strönd. t>ar eru
borð úti á viða-
vangi handa
jestum að snœða
nestið sitt við.
Skyland-brautin í Shenandoah-þjóðgarðinum í Virginía. Þur er
talið alveg með sömu ummerkjum og þegar hvitir menn konui
fyrst vestur.