Fálkinn - 22.03.1946, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Emil Jörgensen:
Furðulegt tiltæki
Þetta byrjaði með því að
Knútur Rask fór inn á gilda-
skála og keypti sér dálítið of
dýran miðdegisverð. I rauninni
liafði hann alls ekki efni á að
kaupa sér miðdegisverð, því
að hann var atvinnulaus. Fyrir
nokkrum mánuðum liafði hús-
hóndinn kallað hann inn á
skrifstofuna til sín, og þá hafði
Adamsen sagt sem hér segir:
— Rask! Þér liafið starfað
hérna í fyrirtækinu í bráðum
fimm ár og unnið gott slarf.
Þér hafið verið lipur — og
röskur — og húsbóndahollur
og reglusamur í hvívetna, og
þér hafið dregið fjölda skifta-
vina að fyrirtækinu alveg af
sjálfsdáðum. Þessvegna þykir
mér fyrir því að verða að kveð-
ja yður einmitt núna, en -—
ástæðurnar, vitið þér, — já,
þér skiljið hve ástæðurnar eru
erfiðar um þessar mundir —
í stuttu máli — kæri Rask....
Já, í stuttu máli, þegar „kæri
Rask“ hörfaði út frá húsbónd-
anum með fimtíu stykkja vind-
lingapakka í vasanum, sem
sárabætur, var hann útskúfaður
maður. Það var einhverskonar
glundroði i heilabúinu á hon-
um fyrst í stað, það var allt
og sumt, og svo sagði liann
hughreystandi við sjálfan sig,
að liann mundi bráðlega fá eitt-
hvað annað og betra. Annars
var það liapp að hann slcyldi
vera ógiftui’. Merkilegt, annars,
að húsbóndinn skyldi nota all-
ar þessar vífilengjur til þess að
myrkva sannleikann; að sonur
Rradley forstjóra átti að taka
við stöðunni hans og giftast
dóttur húsbóndans. Hann hefði
eins vel getað sagt það hrein-
skilnislega í staðinn fvrir að
gera sjálfan sig og Knút Rask
að fiflum.
Ojæja, best að fá sér matar-
bita og reyna að hugsa ekki of
rnikið. Hann fékk sér horð í
horni í lxálftómum salnum og
pantaði eitthvað við sitt liæfi.
Og þegar liann lxafði matast
fékk hann bolla af gerfikaffi.
Jamm — Það liöfðu farið
nokkrir mánuðir í að leita uppi
eitthvað annað og betra. En allt
hafði það oi'ðið áranguislaust.
Ennþá var hann vel til fara,
en aleiga hans var gengin
saman í rúmar hundrað krón-
ur, sem hann hafði í vasabók-
inni sinni. Eins og minnst var
á, þá var það ekki að ástæðu-
íausu að liann varð hugsandi
yfir að liafa etið þessa xxiáltíð,
þó að hún væri nú ekki burðug.
Meðan liann sat þarna í horn-
inu fór hann af tilviljuix að
hlusta á tal manna við borð
þarna skammt frá.
Þetta var í rauninni eklci
samtal lxeldur öllu fremur ein-
tak Annar maðurinn sat hxxra
og hlustaði á, boginn í baki og
auðsveipur. Sá sem hafði oi’ðið,
var stór og rauður og kjaftól-
arnar eins og dýrabogi, og
Knútur sá þegai', að þarna hafði
hann fyrir sér einn kræfasta
grobbarann, senx enn liafði set-
ið andspænis veslings áheyi’and-
anunx, er vafalaust lxafði tekið
boðinu um að þiggja góðgerðir
lijá honum, út úr neyð.
Rask varð ergilegur, þvi að
hann átti svo bágt með að lieyra
orðaskil. Þegar liann leit á
flákjaftinn sái’langaði liann til
að stinga pentudúk eða lielst
heilum borðdúk i skoltinn á
honum. Og eins og til að leita
samúðar fór hann að lita kring-
um sig í salnum. En þjónninn,
sem stóð við diskinn lét mál-
æðið fara inn um annað eyrað
og út um lxitt. Og úfni gamli
maðurinn nxeð þvengmjóa lxáls-
inn upp úr alltof viðum flibba,
sneri því miður þannig við
Knúti að hann gat ekki rann-
sakað svipinn á honum. En það
var auðséð að hann hlustaði
nxeð athygli. Með öðrunx orðum:
grobbarinn, kjaftaskurinn hafði
salinn á sínu valdi með við-
bjóðslegu kjaftaskvaldri. Það
var illþolandi. Sennilega liefði
Rask gert hneyksli þarna. ef
róninn hefði ekki hypjað
sig burt með fórnardýrið, --
skuggann sinn á hælunum.
Það sauð upp úr Knúti Rask
— hann varð að fá loft.
— Þjónn, kallaði hann und-
ir eins og dyrnar höfðu lokast
eftir þeim tveim. Hvaða svola-
gestir og glymjandar eru það,
sem koma liingað? Eg heiti
— liann nefndi þjóðfrægt nafn
— ég er sonur aðalkonsúlsins.
Hér liefi ég oi’ðið að sitja hálf-
tímunum saman og láta svona
hyski lirella nxig!
Þjónninn gerði ekki annað en
hneigja sig, og maðurinn nxeð
mjóa hálsinn og viða flibbann,
sneri sér við og leit skjálfandi
á Knút Rask. Hann var með
þunnt grátt hár í flygsum, gis-
ið litlaust yfii’skegg og gamal-
dags nefklemmugleraugun sátu
skakkt á Ixvössu nefi, senx trjón-
aði eins og Hreggnasi upp úr
sviplausu kjúkuandlitinu. Þetta
var mjór, fölur og lóslitinn
maður nxeð tóm, vatxxsblá augu.
— Já, hvað fimxst yður? Var
ekki lxi-æðilegt að lxlusta á þenn-
an grobbara? Knút Rask sixeri
sér að manninum.
— Spursmálslaust! Það var
svo nxikil undirgefni í rödd
mannsins að Kxxúti Rask lá við
að skellililæja. Suixxir nxeixix
verða að froðu þegar þeir heyra
titla eða fi'æg nöfxx! Svo sagði
hanxx upphátt: — Hvað xxxá
nxaður ekki þola, lierra dok-
tor — liei-ra pi’ófessor!
— Afsakið þér, eix ég er ixú
ekki..........
Rask hikaði snöggvast. Höfðu
mjói maðuriixn og þjónninn
þá tekið hann alvarlega? Ó-
mögulegt! Eða gei’ðu þeir það?
Það var þá réttar að kveða fast-
ar að orði.
— Eins og þið lxeyrðuð þá
er ég — íxú nefndi hamx fíxxa
nafnið aftur. -— Eg er elsti soxx-
ur aðalkonsúlsins!
Mjói, grái nxaðurinix spratl
upp og hneigði sig út á lilið. —
Mér er ánægja og æra að því
að........ stamaði hann. Eg
lieiti....
— Eins og ég viti það ekki,
berra pi'ófessor! sagði Knútur
Rask. Nú vai’ð liann annaðhvort
að lirökkva eða stölckva. Gat
það verið rétt að það væri
svona auðvelt að gabba fólk?
Frekja í oi’ði, fínn titill — eða
soxxur fíixs titils — þá settust
allir á rófuna eins og vandir
hundar. Hann fyrirleit að vísu
þeixxxan mjóa nxaixn xxxeð víða
flibban, en hann vorlcenxxdi
lionuin líka. Svona veslingur.
Hann var eflaust einn af þeim
voinxlausu í baráttunni fyrir
lífinu.
IJann afréð að halda gamn-
inu áfram með einu eða öðru
móti, en án þess að verða
nokkrum að nxeini. Hann ætl-
aði að verða góður við veslings
gráa kragaixn, sem hann upp
á vissan hátt hafði neytt til að
auðmýkja sig með þvi að koma
með þessi töfraorð, sem freista
svo nxai’gra til að hegða sér
eixxs og lieilalausar leikbrúður
— töfraorð um völd, peninga,
frægð og þar fram eftir götuix-
um.
— Skiljið íxxig rétt, sagði
liann. — Hversvegna eigunx við
— þér og ég — að vera að nota
litla og þessháttar. Erum við
ekki andaxxs xxieixn, frjálsir og
óháðir andans íxienn............
báðir tveir? Gei’ið mér þá á-
nægju að drekka með nxér glas
af víxxi....
Meðan Knútur lét dæluna
ganga og tókst i raun og veru
að hi’ífa gráa íxijónann með sér
upp úr hversdagsleikaxxunx og
inn í lilýjan og áhyggjulausan
heim, lxugsaði haxxxx xxxeð sjálf-
um sér: „Nú læt ég slag standa!
Eg á 100 kall í vasanuxxx og
hann endist skammt hvort eð
er. Nú eyði ég lionunx íxieð þess
um manngarmi, senx ég veit
eklci annað uixx en það, að liann
er aumingi og tuska, sem ekki
hiður unx nema eitt: að fá að
vera til! Nú ætla ég að lofa
lionum að koma snöggvasl inn
í sólskinsheim. Hann skal vera
gestur minn — og lialda að
ég lialdi að liann sé jafn vel
stæður og hann heldur að ég sé.
Tveir stói’laxai’, senx hafa rek-
ist livor á annan! Bi'jálað til-
tæki, vitanlega. Geðveikt! Eix
nú hefi ég gefið ákveðnum
manni litla fingurinn....
Jú, víst var það brjálað. En
í rauninni var þessi hugsun
fegurri en Knút Rask sjálfan
grunáði. Sjálfur var liann enn
ver staddur en gaixili nxaður-
inn. Það var ekki til að útbás-
únera sinn eigin mikilleik með
óþolandi grolxbi, sem hann
gei-ði þetta, lieldur þvert á
nxóti. Haxxxx gerði gest sinxx að
manni, sem vert væri um að
tala, gaf orðunx hans þunga og
hugsunum haixs kraft og dýpt
— liann breytli i stuttu máli
hinunx deiga, bakbogna vesl-
iixg i frjálsaix og djai’fan
nxann, seixx hafði síxxar skoð-
anir á hlutunum og lét ekki
snúa á sig.
Þrátt fyrir máttlítil íxxótmæli
frá hinum nýja gesti sínum
fór liaxxn nxeð hann í eitt af
bestu veitingahúsuixx boi’gar-
innar, og við fyrsta borgundar-
vinglasið, sem þeir drukku,
sagði liaixn aftur, að livað þýddi