Fálkinn - 22.03.1946, Blaðsíða 14

14
FÁLKINN
Happdrætti fyrir
hvildarheimili verkamanna
Fredrik Paasche
Framhald af bls. 5.
frá baráttu, starfi, ástalífi, leikj-
um og íþrótlum, hibýlum og
amboðum, fatnaði og innan-
stokksmunum. í öðru bindinu,
sem ekki var fullgert þegar
Paasche féll frá, lýsti liann
kristnitökunni í Noregi, aðdrag-
anda bennar og baráttunni milli
Þórs og Hvíta-Krists. Þriðja
bindið átti að sega frá tímabil-
inu frá falli Ólafs helga á
Stiklastöðum til dauða Sverris
konungs. En fjórða bindið
átti að fjalla um söguna
eftir Sverri til ársins 1319,
er „nóttin langa“ liófst í Noregi.
Það var mikill skaði að Paa-
sclie entist ekki aldur til að
ljúka þessu verki, því að enginn
var bonum jafn fær til þess að
segja þessa sögu, bæði sakir
þekkingar og vitsmuna. Það
má telja víst, að hann liefði
gert það, ef annað hefði ekki
truflað.
En, eins og áður er sagt, varð
það starf, sem bann taldi enn
nauðsynlegra að vinna, að sitja
í fyrirúmi siðustu æviárin. —
Nokkru eftir 1930 bafði liann
lokið við III. bindi bókmennta-
sögunnar norsku, sem fjallaði
um tímabilið 1811 -’50; Werge-
land og samtíð bans. En nú fór
að draga saman flóka í lofti:
styrjaldarblikan liófst með vald-
töku Hitlers og Paasche var
einn þeirra, sem næmastir voru
fyrir því, sem verða vildi. Hann
var einlægur friðarvinur og
mikill tilfinningamaður. En
bann gerði sér ljóst, að einstak-
lingurinn yrði þegar í stað að
taka afstöðu til þess, sem var
að gerast í beiminum. Annað-
bvort með einræðinu eða móti,
afskiftaleysið var glæpur. — í
ræðu, sem hann hélt 17. maí
segir hann :
„Við erum lílil þjóð, og ekki
mikils virði fyrir ])á stóru — en
það skiftir engu máli, ef við aðeins
víkjum úr vegi fyrir því, sem við
höldum að sé aldarandinn. Ef við
í hugleysi hættum við að draga
mörkin milli rétts og rangs, þá
hjálpum við aðeins til þess að gera
samtíðina vesæla; bleyðimennskan,
sem afsakar það ranga, getur verið
eins ill, og hugrekkið til að drýgja
það. Og með allri hálfvelgjunni ger-
um við sjálfa okkur minni. Það
eru ekki aðeins þjóðliöfðingjar, eins
og kunnugt er, sem geta sagt af
sér. Þjóðir geta það líka.“
Hann byrjaði að hjálpa flótta-
mönnum að sunnan 1933. Og
1937 varð bann samherji Odds
Nansen, Friðþjófssonar, í Nan-
senshjálpinni svonefndu. Þetta
starf tók allan þann tíma, er
hann bafði aflögu frá kennslu-
starfi sínu við háskólann. Og
það gekk út yfir „Tré Ragn-
hildar“.
Yakinn og sofinn var hann
i hjálparstarfinu. Ilann fékk
ýmsu framgengt við stjórnina,
sem aðrir höfðu áður reynt
árangurslaust. Hann ferðaðist
um landið og liélt fyrirlestra
um börmungar flóttamannanna,
um fangabúðirnar í Þýskalandi,
um kúgun frjálsrar bugsunar.
Norðmenn befðu hjálpað fyrr,
þó litlir væru. Wergeland hefði
hjálpað Gyðingum og bágstödd-
um í Osló. Björnson liefði bjálp
að Tékkum og Nansen Iiefði
hjálpað miljónum ýmsra þjóða.
„Jafnvel lítill bópur er aldrei
of lítill, það standa einlivers-
staðar leyndardómsfull orð urn,
að tíu réttátir liefðu getað bjarg-
að Sódóma“. — Nansenshjálp-
in beindist í fyrstu ekki að
því að taka á móti flóttamönn-
um til Noregs beldur liðsinna
landlausu fólki í Wien. Pen-
ingar voru sendir, Odd Nansen
var á sífeldu ferðalagi, en
Paascbe stjórnað öllu lieima
fyrir. Og eftir að flóttamenn-
irnir fóru að koma lil Noregs
tók bann sjálfur á móti þeim.
Þannig bélt hann áfram þang-
að til hann varð sjálfur að flýja
land. Og í útlegðinni bélt bann
áfram uppteknum liætti. I Svi-
þjóð flykktust flóttamennirnir
sunnan úr Evrópu að þessum
lágvaxna norska prófessor, al-
veg eins og aumingjarnir að
Guðmundi góða forðum. Það
var starf bjartans, sem tók bann
allan síðustu árin; vísindamað-
urinn og rithöfundurinn varð
að leggja frá sér pennan, með-
an alda hörmungar og neyðar
reið yfir Evrópu.
Fyrir skömmu kom út í Noregi
dálítil bók, eftir mag. Philip Houm:
„Fredrik Paasche, Nordmann og
verdensborger. Eg nefni hana hcr
bæði þeim til leiðbeiningar, sem
vilja vita meira um prófessor Fred-
rik Paásche en þaS hrafl, sem liér
hefir veriS skrifaS, og eins af þvi,
aS mér er skylt aS tilgreina, aS flest
af því, sem hér er ritaS, er tekið
eftir þessari bók. Margir íslending-
ar þekkja nokkuS til hins mæta
manns, en fleiri mættu gera þaS.
Því aS bæSi í huga hans og hjarta
átti ísland veglegt sæti.
Sk. Sk.
Úti á þekju.
ÞaS er algengur mannlegur brest-
ur aS vera utan viS sig, ekki síst
i henni Ameriku. Þar eru körfur
fyrir blaSarusl á götuliornum, eins
og gengur, en í hverri viku eru
þaS hundruS manna, sem setja bréf
frá sér í þessar körfur í hugsunar-
leysi i staS þess aS láta þau í póst-
kassann.
VerkamannafélagiS Dagsbrún i
Reykjavík efnir um þessar mundir
til happdrættis i því skyni aS koma
tipp fullkomnu hvíldarheimili fyrir
verkamenn og fjölskyldur þeirra.
I happdrælti þessu eru 10 verS-
mætir og eigulegir munir og mun
almenningur verSa fús til aS styrkja
þessa starfsemi verkamanna og
hjálpa þeim til aS koma upp hvíld-
arheimili sinu. DregiS verSur i
hap])drættinu 1. maí i vor.
FélagiS hefir þegar fest kaup á
þrjátíu hektara landssvæSi af landi
Stóra-Fljóts viS Tungufljót ásamt
réttindum til hverahita, sent er þar
á staSnum. Eru ýmsar framkvæmd-
ir hafnar þarna á vegum Dagsbrún-
ar og hafa verkamennirnir unniS
allt í sjálfboSavinnu.
í ráSi er aS koma þarna upp
myndarlegum byggingum og búa
svo aS staSnum, aS verkamenn geti
notiS þar sumarleyfa sinna ásamt
fjölskyjdum sínum. í þessu skyni
er ráSgert aS reisa þarna húsnæöi
fyrir einstaklinga og fjölskyldur, og
ennfremur aö koma þar upp mat-
sölu, svo aö verkamenn, sem dvelja
þarna i frístundum sínum, livort
lieldur er í tjöldum eSa í hinu fyr-
irhugaSa hvildarheimili, geti fengiS
keypt fæSi á staSnum viS kostnaSar-
verSi.
Hafa ýmsir verkamenn unniS
mikiS starf fyrir þetta málefni, og
þaS fé, sem hingaS lil hefir aflast
til framkvæmda fyrir hvíldarheimil-
iS hefir engöngu veriS frjáls fram-
lög Dagsbrúnarmanna. Ilins vegar
er þaS sýnilegt aS framkvæmdir
þær, sem fyrirhugaSar eru i sam-
bandi viS hvíldarheimilið, verSa
svo kostnaSarsamar, aS félagiS hefir
séð að frekari fjáröflunarleiðir eru
nauðsynlegar, til þess að unnt sé
NINON
Samkuæmis-
□g kuöldkjólap.
Eftirmiödagskjolar
PEgsur og pils
Uatteraöip
silkislappar
□g svefnjakkar
Hikiö lifaúrual
Sent gegn pöstkröfu
um allt land. —
Bankastræti 7
að hrinda þessu máli í framkvæmd,
og því hefir nú veriS efnt til þessa
happdrættis.
Eins og áður segir eru vinningarn
ir í happdrættinu 10 að tölu og
eru margir þeirra verðmætir og
hinir eigulegustu. Meðal vinning-
anna er yfirbyggð Jepp-bifreiS,
píanó, tveir 500 króna peninga-
vinningar, ritsafn Jónasar Hallgríms-
sonar, Listamannaþing, 10 binda
ritsafn og fleira.
SVÖR VIÐ 7 SPURNINGUM.
1. Grettir Ásmundarson, 2. há-
rétt, 3. já, 4. Þorsteinn Einarsson,
5. Soffía, 6. New York, 7. 212°
Á Venus
sést stundum einkennilegur bjarmi
á nóttunni. Þetta hefir orðið til
þess, að sumir visindamenn hallast
að því, að mikil eldgos séu að
staðaldri á liessari reikistjörnu, og
stafi bjarminn frá eldgosunum.
Hungur og þorsti.
Fólk getur lifað dögum og vik-
u msaman án þess að fá mat, en
flestir geta ekki lifað nema 00
tíma án þess að fá að drekka.
Hafið engar áhyggjur af
blettum, hreirísið þá með
VIM
Setjið svolítið VIM á deigan
klút, skolið síðan.
vaskurinn er orðinn, öll ó-
hreinindi og blettir á bak
og burt.
VIM
eyðir blettum og óhreinind-
um fljótt og vel.
X-V 440-786 Lever Product