Fálkinn - 23.05.1947, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
Hún áíti góða vinkonu, þar sem
var Dorothea hertogafrú af Kúr-
landi. Kom hún oft á Körners-
lieimilið. Hertogafrúin var lika
ljósmóðir Theodors og sýndi
fjölskyldunni vinarþel á allan
iiátt. Dora Stock var oft boðin
til hennar og hitti liana að lieita
mátti á hverju ári í Karlsbad.
Dóttir hertogafrúarinnar var gift
frænda Talleyrands.
Árið 1789 kom Mozart öllum
á óvænt til Dresden. Karl Liclm-
owsky fursti liafði hoðið hon-
um lieim og áttu þeir báðir að
fara lil Berlínar, en þar ætlaði
furstinn að kynna Mozart fyrir
Friedricli Wilhelm II., sem tal-
inn var mjög tónelskur maður.
Þeir dvöldust nokkra daga í
Dresdcn og Mozart fékk tæki-
færi til að reyna hið fræga orgel
Silhermanns í kaþólsku hirð-
kirkjunni. Það er undursamlegt
hljóðfæri, sem hrífur alla, er
heyra það. Einn daginn var
Mozart boðinn i miðdegisverð
hjá Ivörner. Hann átti þá lieima
við Kohlenmarkt nr. 14, en það
hús cr nú í Ivörnerstrasse nr 7,
og Körnersafnið er þar enn, i
sama húsinu og Theodor Körn-
er fæddist í.
Þetla var blíðviðrisdag í apríl.
Gegnum töfrandi garðinn kring-
um Japanisclies Palais, sem er
skammt frá Körnerhúsinu, kom
nettur maður gangandi; hann
skimaði kringum sig í allar átt-
ir. Svo nam liann staðar við nr.
14 og flýtti sér svo upp stigann,
til Körners.
Það var þegar farið að bíða
eftir hinum fræga listamanni, en
undir eins og hann hafði heils-
að settist liann við hljóðfærið
og var farinn að spila. Allir
hlustuðu liugfangnir á tónlistina
og gleymdu súpunni, sem rauk á
horðinu. Enginn vogaði að trufla
meistarann og hinar fögru fanta-
síur hans. En loks lagði Dora
Stock báðar hendur á axlir
meistarans og sagði: — Mozart,
við ætlum að fara að borða.
Ætlið þér ekki að borða með
okkur?
— Eg kyssi hönd yðar, náð-
uga ungfrú, svaraði hann kurteis
lega, — ég kem rétt strax. En
þau urðu að bíða lengi enn,
þangað til Mozart liafði spilað
eins og hann vildi.
Dora Stock var 27 ára þá og
aldrei fegurri en þá. Mozart var
„eldfimur“ i ástum, og er sagt
að hann hafi, orðið ástfanginn
og slegið lienni gullliamra. Dora
teiknaði mynd af lionum sem
tókst mjög vel; myndin er talin
besta myndin, sem gerð hefir
verið af meistaranum. Þetta var
síðasta myndin, sem gerð var
af Mozart þannig að hann sæti
fyrir. Hún er nú geymd á Körner
safninu.
Goethe var einnig mjög hrif-
inn af Doru Stock, að því ' er
fullyrt er, og hetjan í tveimur
kvæðum hans lieitir Dora. í
september 1796 skrifar liann
Gottfried Körner um leið og
liann sendir honum hetjuljóð
sitt, „Hermann und Dorothea“:
Heilsið dömunum yðar frá
mér! Doralien gengur aftur í
Dorotheu, liinn nýju lietju minni
— ég veit ekki hverskonar töfr-
ar það eru.
Körner-fjölskvldunni var mik-
ill harmur að fráfalli Schillers
árið 1805. Sérstaldega tók Körn-
er eldri sér þann missi nærri,
því að hann taldi Schiller besta
trúnaðarvin sinn og dáði hann
jafnframt mjög sem skáld. Þeir
liöfðu ávallt verið saman þegar
þeir gátu, og skáldið dvaldi oft
á lieimili Ivörners, bæði i Dres-
den og í sumarbústað hans í
Loscliwits, fyrir utan borgina.
Þar liafði nefnilega dr. Körn-
er keypt ofurlitla spildu, svo-
nefnt vínberg, og i skála í garð-
inum þar, sem enn er til, skrifaði
Schiller „Don Carlos“.
Það voru hrífandi bréf, sem
fóru á milli þeirra Körnersfeðg-
anna um það leyti sem Þjóð-
verjar afréðu loksins að liefja
baráttuna gegn ofbcldi Napol-
eons. Gottfried Körner liafði í
lengstu lög vonað, að Theodor
sonur lians gerðist ekki sjáll'-
hoðaliði i liernum, sem Prússa-
konungur sendi gegn Frakklands
keisara. En þar skjátlaðist hon-
um. Thedor var eldheitur ætt-
jarðarvinur og frelsisvinur. —
Foreldrar hans urðu hrærð er
þau fengu bréf frá honum irá
‘Vinarborg, þess efnis að hann
hefði gengið í sjálfboðaliðasveit
von Lútzows majórs. Frú Körner
var óhuggandi, hún hafði hug-
hoð um, að sonurinn mundi
ekki verða langlífur. Emma
systir hans og Dora voru kvíðn-
ar því, sem koma skyldi, en
reyndu að hugga hana eftir
megni.
Theodor Körner veitlist þungt
að fara frá Vínarborg og skilja
við Toni Adamsberger, unnustu
sína. 1 Dresden ritaðist bann
inn i sjálfboðaliðasveit Lutzows
og var fagnað vel af konu lians
sem var dönsk greifadóttir af
Ahlenfeltsættinni. Þessi sveit kall
aði sig sjálf „Sveit hefndarinn-
ar“ en Þjóðverjar kölluðu liana
„Ljóðræna herinn". Þar voru
ungir bændasynir, handverks-
menn og gamlir hermenn, en
líka háttsettir embættismenn,
óðalseigendur, ungir prestar, lög-
fræðingar, listamenn og ritb.öf-
undar. Einkennisbúningur henn-
ar, sem brátt varð frægur, var
svartur, en hauskúpumynd sem
merki á liúfunni. Napoleon kall-
aði þessa sveit „Svörtu sveitina“.
Theodor Körner varð brátt einn
af áhrifamestu mönnum sveit-
arinnar og kvæði þau, sem hann
orti i herferðinni og siðar komu
út undir heitinu „Harpa og
sverð“, hleyptu kappi og eld-
móði í félaga hans. Skrifaði
hann ljóð sin oft á hestbaki i
litla bók, bundna í rautt saffían,
sem móðurleg vinkona hans i
Vínarborg, Pereira barónessa,
liafði gefið honum. Þessa bólc
hafði hann jafnan í brjóstvas-
anum og fannst hún á honum
dauðum, öll blóðstorkin. Er bók-
in geymd á Körnersafninu.
Tlieodor Körner varð lautin-
ant í sveitinni, sem kom til
Dresden 6. april 1813. Þar átti
hún að dvelja í viku. Theödor
fékk orlof lil að heimsækja
fólk sitt. Honum var falið að
skrifa ávarp til saxnesku þjóð-
arinnar um að sameinast Prússa-
konungi og Rússakeisara í bar-
áttunni gegn Napóleon, og varð
hann frægur um allt Þýskaland
af því ávarpi.
Goethe dvaldi á Körnersheim-
ilinu um þessar mundir. Hann
hugsaði mikið um heilsuna og
var nú á leið til Karlsbad sér
til heilsubótar. Tlieodor Körner
hafði ekki hugmynd um skoð-
anir Goethes í stjórnmálum og
einn daginn er þeir voru að
tala saman lýsti liann frelsis-
hug sínum með eldmóði. Goethe
sat þegjandi og hlustaði á. -■
Loks sagði liann og leit hvasst
á Körner: -— Barnalegir órar!
Já. Kippið i hlekkina og revnið
að slíta þá, en ykkur tekst það
ekki. Þessi maður er ykkur of-
viða!
Goethe dáðist mikið að Nap-
oleon og liafði hitt hann í Jena
einu sinni. Þar hafði franski
keisarinn slegið honum gull-
hamra fyrir „W,erlher“ og sagt
honum að hann hefði lesið bæk-
ur lians tvívegis, í herfcrðinni
til Egvptalands. Hann hafði líka
spurt Goethe hvort það liefði
verið nauðsynlegt að láta Werth-
er fyrirfara sér. Goethe taldi svo
vera.
Svo fór Theodor Ivörner í
stríðið. Hann særðist alvarlega
15. júní um vorið og munaði
minnstu að Frakkar tækju liann
höndum. Loks komst liann til
Karlsbad og var tekið þar opn-
um örmum af ýmsum vinum
föður hans, fyrsl og fremst af
hertogafrúnni af Kúrlandi og
systur liennar. Þær hjúkruðu
honum báðar. Greri liann nú
sára sinna og hvarf aftur i
Liitzow-sveitina, sem þá var í
Mecklenburg Scbwerin.
Hinn 25. ágúst orti hann
liinn fræga „Sverðsöng“ sinn og
samdi lag við og söng það fyrir
félaga sína. Daginn eftir lenti
sveitinni í skæru við Frakka,
nálægt Gadebusch. Þar varð
Körner fyrir skoti og datt af
liestinum dauður. Hann var graf-
inn um kvöldið undir stórri
eik. Hann varð aðeins 22 ára.
Foreldrar hans fréttu ekki lát
hans fyrr en ellefu dögum síð-
ar og Toni Adamsberger, unn-
usta lians, um líkt leyti. Var
mikill harmur kveðinn að þeim.
Körner eirði ekki i Dresden
lengur og er honum bauðst
veglegt embætti i Bcrlin flutti
hann þangað. En hann bar aldr-
ei bætur sonarmissisins. Tveim
árum síðar dó Emina Körner.
Dr. Ivörner dó 1831 og sam-
kvæmt ósk hans var liann graf-
inn við lilið sonar síns, undir
stóru eikinni í Wöbbelin. Dora
Stock dó 1832. En frú Ivörner
lifði lengst, til 1843.
Fyrir framan Creutzschule í
Dresden stendur fallegt bronse-
likneski af Theodor Körner -
minnismerki liins glæsilega son-
ar Saxlands. En merkasla minn-
ismerkið um hann er Körner-
safnið í Dresden. 1 sama liúsinu,
sem liann fæddist og lifði æsku
sína eru nú allar þær menjar,
sem náðst hafa um liina ungu
frelsishetja. Enginn kemur svo
til Dresden að hann skoði ekki
Körnersafnið.
Gervifætur. Sérfræðingar i
Bandaríkjunum vinna kappsam-
lega að því að gcra gervilimi
svo fullkonma, að örkumlafólki
úi' stríðinu verði sem minnstur
bagi af Mkamstjóninu. Til v. á
myndinni sést gcrvilimur, sem
gerður er með hliðsjón af því,
að sem eðlilegastar ganghreyf-
ingar fáist. Til liægri er venju-
legur gervilimur.