Fálkinn - 22.10.1948, Blaðsíða 10

10
FÁLKINN
VHO/ftf
K/&N&URHIR
„Verðlaust völugrjót‘‘
Aðeins á tveimur stöðum í heim-
inum, i NorSur-Frakklandi og i
Danmörku er mikið af tinnu. Nú
munt þú kannske segja: „Stendur
ekki á sama um það, og er ekki nóg
til af einskisnýtu grjóti?“ En það
er nú svo með tinnuna, að hún er
ekki ónýt. Öðru nær. Ef þú kaupir
þér sandpappir þá er það salli úr
tinnu, sem hann er gerður úr, og
ef þú lítur á diskinn þinn er glerj-
ungurinn á leirnum líka gerður úr
tinnu.
Mest er af tinnunni á eynni Möen.
Hún er þar i dökkum lögum inn-
an um kritina og hefir myndast
samtímis henni fyrir milljónum
ára niðri á hafsbotni, úr kísil-
sýru sem myndast liefir úr lirúður-
svömpum og skeldýrum. Á stcinöld-
inni var tinna það besta sem hægt
var að fá í örvarodda og axir, ein-
mitt vegna þess að hún var svo
liörð og af því að hún klofnaði svo
vel.
Fyrir 50 árum tíndu unglingar
saman tinnumola i fjörunni og seldu
leirgerðarsmiðjunum, en í dag eru
notaðar graftarvélar til að ná upp
tinnunni. Svo er lnin mulin í smátt
dust í stórum valsakvörnum, en
dustið er notað í sandpappír. En
hnullungarnir, sem tíndir eru i fjör-
unni eru notaðir í sementskvarn-
irnar til að myija sementsliröngl-
inginn í fíngert mél. Og lireinasta
og fingerðasta tinnudustið er notað
i glerjung á bolla og diska. — Þess-
vegna er tinnan frá Möen seljanleg
um allan heim, meira að segja í
glerjung á kínverskt postulin.
SAGAN AF LIVINGSTONE 0G STANLEY
19. Þrír ungir Englendingar fóru
með Stanley og hann hafði gufu-
bát með sér eins og Livingstone,
sem liægt var að taka sundur og
flytja inn á vötnin. Var lialdið inn
í landið frá Zanzibar og voru 350
burðarmenn í förinni. Þeim miðaði
liægt áfram i fyrstu. Matarskortur
var mikill og villimenn í skógunum
réðusl þráfaldlega á leiðangurinn.
Einu sinni ienti í orrustu, sem stóð
í nokkra daga. En loks komust þeir
Stanley að Victoria-vatni og gengu
úr skugga um að í því voru upptök
Nílar. En sú uppgötvun hafði kost-
að einn Evrópumann og 100 svert-
ingja lífið.
20. Síðan var förinni lialdið á-
fram að Tanganjikavatni og síðan
haidið vestur í Kongo. Þar hitti
Stanley voldugan Arabaliöfðingja,
Tippu-Tib, og með hjálp hans •—-
sem að vísu var dýr — komst Stan-
ley svo langt áleiðis að hægt var að
setja gufubátinn saman og á flot.
Báturinn hét „Lady AIice“. Alltaf
áttu þeir í höggi við villimenn, sem
aldrei liöfðu séð Iivíta menn áður,
og tóku af þeim eintrjáninga svo
marga, að nú gátu allir leiðangurs-
menn siglt. Fór nú að miða betur
áfram, en annar Englendingur missti
lifið i þessari ferð.
Framh.
Skrítlur
— Afsakið, herra deildarstjóri,
—- ég liefi víst villsl við aksturinnl
Gietuð J>ér ekki visað mér leiðina
inn i leikfangadeildina aftur?
— Geturðu sagt mér hvaða munur
er á braski og kaupsýslu?
— Já, það gct ég. Þegar maður
tapar peningum i kaupsýslu þá cr
það brask, en þegar maður græðir
peninga á braski þá er það kaup-
sýsla.
Glæsilegur árangur.
— En þegar þér notið þennan
fægilög þá er öruggast að hafa sót-
gleraugii —!
Loksins hefir inaður þá komist
ist gfir ölt sunnudagsblöðin —.
— Dóttir mín er farin til útlanda
til að fullkomna sig í söng.
— Jæja, hefir liún fengið nánis-
styrk?
— Ekki eiginlega, en nágrann-
ar okkar skutu saman handa henni
til ferðarinnar.