Fálkinn - 20.05.1949, Síða 9

FÁLKINN
9
uðu sér fram, varlega en á-
kveðið. Nú komu þeir lika auga
á hann. Honum skaut upp hér
og hvar, aðeins augnablik í
einu, og fann sér svo afdrep á
milli. En veiðimennirnir voru
þaulæfðir, árvakir og létu sér
ekki fipast. Þeir sóttu fram
með aðdáunarverðri stillingu,
en eldur brann úr augum þeirra
og blóðið hamaðist í æðunum og
þeir önduðu hratt og djúpt með
opnum munninum. Þeir voru
gagnteknir af því sem var að
gerast. — Mörgum þeirra sýnd-
ist þetta vera björn, sem þeir
sáu bregða fyrir. En þegar hon-
um brá fyrir næst var þetta
maður. — Hálfur maður, liálf-
ur björn. Þetta var ógeðsleg
sjón.
Þegar leið á daginn var þeim
orðið Ijóst að þeir liöfðu slegið
hring um litilegumanninn. Hann
gat ekki komist undan úr þessu.
Nú þurftu þeir ekki að vera
hljóðir lengur. Þeir kölluðust á
og urðu því liáværari sem leng-
ur leið á.
Tomajaga bölvaði sér upp á
að þessi ófreskja væri björn.
Hann hafði séð skepnuna í
hundrað metra fjarlægð. En
Alexei Pirota var jafn hárviss
um að þetta væri maður —
hann hafði ekki verið nema
fimmtíu skref frá honum.
Hringurinn varð þéttari og
nú sáu leitarmennirnir að það
voru tvær verur inni í hringn-
um, maður og björn.
Fyrst í stað virtist maðurinn
taka óvinum sínum með mestu
stillingu. Hann liélt að ekki væri
nema um tvo—þrjá menn að
ræða og þá treysti hann sér að
hafa í fullu tré við. Hann labb-
aði heim í skútann sinn, og þeg-
ar hann tók eftir að menn nálg-
uðust liann úr öllum áttum, var
um seinan að hyggja á undan-
komu. — Hann varð hræddur.
Hann hafði verið veiddnr í net,
og maður í stað hvers möskva.
Hann missti stjórn á sér, hljóp
til og frá, reyndi bæði til hægri
og vinstri hvort ekki væri smugu
að finna, opið sund til frelsis-
ins. En árangurslaust — hvergi
nokkur von. Manngarðurinn
varð þéttari, ofsækjendur lians
færðust nær. Hann fann hvernig
liatrið blossaði móti honum, og
vissi að hann átti ekki neinnar
miskunnar að vænla.
Þá tekur hann eftir að björn
hefir gengið í gildruna um leið
og hann. Hann liefir nánar gæt-
ur á honum, fylgist með öllum
hreyfingum lians til að forðast
hann. En þegar honum skilst
að hjörninn er hræddur líka og
tekur meira að segja ekkert
eftir honum, en liugsar aðeins
um hættuna sem liann er stadd-
ur í, hættir hann að liafa á-
hyggjur af hirninum. Hann
hleypur fram og aftur og liugs-
ar ekki um neitl nema hvernig
liann eigi að komast undan, al-
veg eins og björninn.
VEIÐIMENNIRNIR verða því
hávaðasamari þvi nær sem þeir
koma. Hróp þeirra verða tíðari
og hærri. Þeir urðu að öskra
kjark liver í annan, er þeir sáu
manninn og björninn þarna
beint fyrir framan sig. Nú voru
þeir komnir svo nærri að þeir
sáu greinilega vaxtarlag manns-
ins og andlitsfall. Maðurinn
virtist silalegur, en jafnframt
óhemju sterkur. Hárið var sítt
og flókið, og skeggið var líka
villimannslegt. Augun svört og
hvöss. Maðurinn hafði ekki ann-
að vopn en kylfu.
Þetta var hræðileg sjón. Mað-
urinn liorfði óttasleginn gring-
um sig eins og dýr i gildru,
kastaði hausnum sitt á hvað,
eins og ólmur griðungur. Hann
urraði lika alveg eins og björn,
öskraði. •— Björnixin var villtur
og hræddur eins og harn í voða.
Hann stóð upp á afturlappirn-
ar og horfði í áttina til mann-
anna, hvort hvergi væri smuga.
Og þegar hann seig niður á
framlappirnar aftur og labbaði
til og frá var hann líkastur
sneyptum hundi.
Maðurinn var miklu hættulegri
en björninn. Hann liafði enn
von um að geta komist undan,
flúið. Maðurinn var eins og dýr,
sem reilt hefir verið til reiði,
alhúinn til að drepa.
Hringurinn var nú orðinn
svo þéttur að mennirnir gátu
séð hver annan, þvers yfir. Allt
í einu hljóp maðurinn frá vinstri
Iilið til hægri og björninn í
gagnstæða stefnu. Stórt tré var
á milli þeirra svo að þeir sáu
ekki hvor annan. Þeir lilupu
báðir sama megin við tréð og
rákust á, svo hastarlega að báð-
ir duttu kylliflatir.
Maðurinn varð fyrri til að
átta sig aftur. Vitstola af reiði
barði hann björninn býlmings-
höggi í hausinn með kylfunni.
Björninn vissi eklti hvaðan á
hann stóð veðrið. Hann hafði
eklci húist við neinni árás úr
þessari átt. Honum hafði skilist
að verið væri að ofsækja mann-
inn, alveg eins og sjálfan liann.
Nú hristi hann hausinn, öskraði
eins hátt eins og hann gat og
hjóst til atlögu. Villiæðið hrann
úr augum hans.
Hringurinn varð þrengri og
þrengri. Hann var ekki orðinn
meiri en tuttugu skref í þver-
mál, og fjarðlægðin varð minni
með liverri sekúndu. Nú voru
þeir komnir alveg að villimann-
inum og hirninum, sem börðust
upp á líf og dauða. Þeir stóðu
tilbúnir með axirnar og biðu
eftir úrslitum af viðureigninni.
Maðurinn og dýrið höf'ðu
gleymt öllu kringum sig. Hvor-
ugur þeirra hugsuðu nú um
veiðimennina, sem stóðu kring-
um þá. Þeir dönsuðu í hring og
börðust eins og hnefakappar.
Það var eins og kylfan væxá
gróin föst við höndina á maiin-
inum, hún buldi í sífellu á
hausnum á birninum, en hann
reyndi að korna sér uixdan liögg
ununx. Blóðið rann út úr kjaft-
inunx og nefinu á birninum, en
íxxaðurinn hafði líka fengið á-
vex-ka, því að lioldið hélclc í
tætlum á honuxxi hér og hvar.
Veiðiixxennirnir stóðu enn í
hring, — það var eins og þeir
væx-u negldir við jörðina.
Ró þeirra var vitnisbui’ðxxr
um þrek, seixi erfitt væri að
þjálfa, orku senx gat gengið
fram af nxanni. Andlitin voru
róleg, en eldur brann úr aug-
unum og hjartað liamaðist í
bi’jóstinu á þeinx. En það var
eins og vilji þeirra og orka lam-
aðist af hildarleiknum, sem háð-
ur var fyrir augunum á þeiixx.
Þeir stóðxx þarna og gátu hvorlci
hreyft legg né lið.
Inni i hringnum varð björn-
inn smátt og smátt að lúta i
lægra haldi fyrir manninum,
seixi öskraði af sigurvissunni. En
allt í einu varð honum fóta-
slcortur. Höndin, sem reidd
liafði verið til lxöggs, hneig nið-
ur og tók manninn nxeð sér í
fallinu. í sanxa augnabliki kasl-
Frh. á bls. l'i.
NOKKRAR NORÐRABÆKUR.
Frh. af bls fí.
Brandssyni. Allt hefir þetta verið
einkennilegt fólk, sumt sveitarhöfð-
ingjar en aðrir umkomuleysingjar og
ólánsmenn, en allt á sér þá sögu,
sem á einhvern liátt vílcur frá því,
sem algengast er.
Og þarna eru myndir af ííðaranda
og lífskjörum, sem eru svo gerólík
því sem nú er orðið. Unga fóikið
nú á dögum heldur stundum að
leita þurfi aflur i forneskju að öid
ncyðarinnar, hungursins og flakkar-
anna, en liún er svo nærri að afar
þess og ömmur geta vafalaust oft
sagt því sitthvað úr þeim heinxi,
uppiifað af sjálfu þvi. Hinir gömlu
flakkarar eru nú liðnir undir lok,
hungurvofan hefir orðið að ganga í
hjörg um sinn og meðferðin á oln-
bogabörnununx, sem urðu að þiggja
nf sveit er orðin mannúðlegri en
var. En það er gott að unga fólkið
viti að þetta allt er elclci fjarri, svo
að það skilji livað það á gott.
Sögufélag Húnvetninga liefir vafa-
laust meira í handraðanum svo að
leyfilegt er að gera sér von um
fleiri bækur af sama tagi og þessa.
Göngur og réttir. Það var heppi-
leg hugmynd af „Norðra“ að efna
til útgáfu lýsingar á afréttarsvæð-
unum á íslandi og tilhögun gangn-
anna í öllum héruðum landsins. Að
foriagið hefir ráðist i þetta gefur
manni ástæðu til að álykta, að bæk-
ur þess um landið og ýmsa liætti
þjóðlífsins, svo sem „Ódáð"ahraun“
Ólafs Jónssonar og „Söguþættir
landpóstanna“ hafi ekki fallið i
grýtta jörð hjá lesendum, og er það
vel.
Fjallmennirnir, er ráku ié á vorin
og söfnuðu því á haustin, voru lcngi
vel einu landlcönnuðir íslands, og
starf þeirra svo merkilegur þáttur i
þjóðlifinu, að i rauninni er það
undravert hve lítið hefir verið um
liann skrifað. En leitunum er það að
þakka að menn hafa haft nokkurn
veginn heildarkynni af öllum ó-
byggðum landsins á umliðnum öld-
um, áður en skemmtifcrðir liófust í
óbyggðirnar. Safn afréttalýsinganna
i eina heild verður þvi, eða ætti
að verða, samfelld lýsing allra is-
lenskra óbyggða, sem orðið gæti
ómetanleg fróðleikslind öllum þeinx,
sem þeim vilja kynnast.
Ritstjóri bókarinnar, Bragi Sigur-
jónssoní hefir fengið staðkunnuga
nxenn til að lýsa hver sínunx af-
rétti og að þvi er ráða xná af af-
réttalýsingu þeirra fimnx sýslna,
sem 1. bindi bókarinnar nær til,
hefir lxann sett þeim noklcrar reglur
um tilhögunina. Flestir höfundarn-
ir hafa gert skilmerkilega grein fyr-
ir iixáli sinu, en aðrar lýsingarnar
eru snubbóttar, svo sem af Síðu-
mannaafrétti, sem að vísu ekki er
stór, og af Holtamannaafrétti sem
þó er stórt og merkilegt landsvæði.
Yfirleitt leggja sögumennirnir
nxeiri áherslu á að segja frá dagleg-
um atburðum i fjallaferðunum og
tilgreina örnefni en að lýsa lands-
háttum. Lesandinn fær glögga grein
fyrir því hvernig skipt er í leitir
og minna um livernig umliorfs er
á leitarsvæðinu. Það lxefði verið til
mikillar glöggvunar ef lxver höfund-
ur liefði tekið sér ákveðinn sjónar-
hól, þar sem víðsýnast er yfir af-
réttinn og reynt að lýsa honum í
heild og svo landskostunum, og í
öði'u lagi þeixn merkilegu náttúru-
fyrirhrigðum, sem vera kunna á
hvei’jum stað. Þvi að örnefnin ein
verða litils virði. Sumar lýsingarn-
ar veita lesandanum nokkuð af þessu
en aðrir ekki. Leiðunum er að visu
lýst, en til þess að hafa þeirra lýs-
inga sæmileg not þarf lesandinn
lielst að hafa góðan uppdrátt við
hendina er hann les. Og kem ég þar
að þvi, sem niér finnst aðalgallinn
á bókinni. Hún yrði að miklu meira
Frh. á bls. 11.
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstoía:
Bankastr. 3, Reykjavík. Simi 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprent