Fálkinn - 17.01.1958, Side 4

4
FÁLKINN
Sosnovski og vinir hans. Frá hægri: Bocholtz greifafrú, Giinther Rudloff, Benita von Falkenhayn og Sosnovski.
Flagari og njósnasnillingur
í febrúar 1935 var tilkynnt í flest-
um þýskum blöðum, að tvær þýskar
hefðarkonur, Benita barónessa von
Falkenhayn og Renate von Natzmer,
báðar dætur háttsettra herforingja,
hefðu verið dæmdar til dauða af
þjóðardómstólnum í Leipzig og tekn-
ar af lífi 18. febrúar. Það var tilkynnt
að þær hefði orðið dauðasekar fyrir
landráð, en ekkert var látið upp: um,
í hverju þau landráð hefðu verið
fólgin.
Þær voru líflátnar í fangelisgarð-
inum og böðullinn var kjólklæddur
við aftökuna. Pyrst var barónessa
von Falkenhayn látin leggjast á högg-
stokkinn. Hún var í fangabúningi og
tók dauða sínum með virðuleik og
stillingu. Svo var frú von Na'zmer
leidd fram, og gekk að höggstokkn-
um, róleg að því er virtist. Prestur-
inn las bænina en norðanvindurinn
feykft orðunum burt ...
Árdegis sama dag sáust stórar aug-
lýsingar, með svörtu letri á rauðum
pappír, á öllum götuhornum í Berlín
— og efni þeirra var þess eðlis, að
fólk stansaði við þær, Þjóðardóm-
iStóllinn hafði kveðið upp dóminn.
En i auglýsingunum stóð ekki eitt
orð um hvers konar landráðum kon-
urnar tvær hefðu gert sig sekar í.
Það var þýskum almenningi hulinn
leyndardómur, og skjölin hafa ekki
verið lögð fram enn. En útdráttur
úr dómnum var sama ár sendur ýms-
um háttsettum foringjum í njósna-
þjónustunni, sem algert trúnaðarmál.
Og af þessum útdrætti er hægt að gera
sér grein fyrir hvað var að baki hinni
óhugnanlegu auglýsingu, sem límd
var upp í Berlín 18. febrúar 1935.
Fyrri maður frú von Falkenhayn lifir
enn, og getur upplýst ýmislegt um að-
dragandann að aftökunni í Plötzensee-
fangelsinu.
Sagan byrjar einn vordag 1923, er
spengilegur ungur riddari með sex
úrvals gæðinga kemur inn á veðreiða-
brautina í Karlshorst. Þetta var reið-
meistarinn Jurek von Sosnovski, og
næstu mánuðina gat hann sér mikinn
orðstir á veðreiðabrautinni og sigr-
aði mörg kvennahjörtu. Því að hann
var sannur Adonis — í meðallagi hár,
jarpur á hár, hreyfingalipur eins og
pardusdýr og töfrandi í framkomu.
Tvær af fegurstu Tconurn Þýskalands urðu að lata lífið fyrir
Tcunningssfcap sinn við pólslca njósnarann Sosnovski nokkru eftir
að Hitler náði völdum í Þýskálandi. Málið var þaggað niður þá,
en varð uppvíst eftir stríð.
Hann kynntist von bráðar hefðar-
fólkinu í Berlín — ekki síst háttsett-
um herforingjafjölskyldum og junk-
unum ,sem síðan verðbólgan komst í
algleyming hafði ekki efni á að full-
nægja þeim kröfum til lífsins, sem
þær höfðu vanist áður. Maður kynnt-
ist þessu fólki ekki sist á veðreiða-
brautunum, aðalsmönum með ein-
glirni, sem gátu státað af fornri
frægð og minnst fornra daga, er þeir
voru í riddaraliði keisarans. Þessi
pólski reiðmeistari, sem í raun réttri
var austurrískur riddaraliðsmaður,
kynborinn sonur keisaradæmisins,
varð eins konar tákn hinnar týndu
frægðardaga. Hann barst mikið á og
vakti hégómagirnd þeirra, sem nú
urðu að lifa í skugganum. Eigin-
mennirnir ömuðust ekkert við þvi, að
þessi glæsilegi maður byði konum
þeirra í hádegisverði eða útreiðartúr,
því að þá gerðu þeir sér vonir um, að
þeir mundu sjálfir njóta góðs af og
komast í samkvæmi pólska reiðmeist-
arans. Þannig óx kunningjahópur
hans, og hann gat farið að hugsa um
erindið, sem hann átti að reka í
Berlín.
LEITARLJÓS GAGN-NJÓSNARANS.
En áður en vikið er að innri rótum
þessa máls, er rétt að gefa þeim for-
ingjum orðið, sem settir voru til höf-
uðs njósnurunum. Það voru Patzig,
„Richard frændi“ og „Lena frænka".
Fyrst í stað hafði leyniþjónustan
engan grun um, að hinn ungi pólski
liðsforingi ætti annað erindi til Berl-
inar en að vinna lárber á veðreiða-
brautinn í Karlshorst. Hann kynntist
öðrum reiðmönum, tók þátt í sam-
kvæmislífi heldra fólksins og var
gestur í hádegisverðum, sem general-
ofursti von Seect, æðsti maður her-
stjórnarinnar efndi til. Þar kom hann
fram sem heimsmaður og „fínn
kavaleri“ og var alltaf að fá heim-
fboð til álirifamikilla fjölskyldna. Eng-
inn vafi var á því, að von Sosnovski
hafði gaman af lystisemdum og löst-
um lífsins. Og það kom honum að
ómetanlegu gagni — að minnsta kosti
fyrst i stað. Þvi að hann skemmti sér
með mörgu af þessu fólki, án þess
að lionum dytti í hug, til að byrja
með, að hafa gagn af því fyrir erind-
rekstur sinn. Það var ekki fyrr en
frá leið, sem liann fór að velja úr
ákveðnar persónur, sem gætu orðið
honum að gagni við njósnirnar. En
það var vandi að þekkja þessar út-
völdu manneskjur úr hinum fjölmenna
vinahóp Sosnovskis. Þess vegna gekk
þýsku leyniþjónustunni svo seint að
komast að svikráðum Sosnovskis.
KAMPAVÍN OG KAVIAR.
Þegar nokkrir þýskir njósnarar
fóru að hnýsast í einkamál nolckurra
liðsforingja, sem voru í vinahóp
Sosnovskis, fundu þeir enga ástæðu
til að gruna þá um græsku. En þegar
frá leið hlaut leyniþjónustan að taka
eftir live rikmannlega Pólverjinn hélt
sig. Á heimili hans í Lútzowufer 36
voru haldin stór samkvæmi tvisvar
í viku. Og í þessum veislum var ekki
boðið neitt lakara en kampavin og
kaviar. Þarna hittust alls konar lista-
menn, kvikmyndaleikarar, foringjar
í ríkishernum og fulltrúar léttúðar-
kvenda. Aldrei var neitt sparað. -—
Það var engin furða að leyniþjón-
ustan færi. að veita þessu athygli og
íhuga hvaðan maðurinn fengi allla
peningana, sem þetta kostaði. .Tafn-
vel ríkir Berlínarbúar gátu ekki leyft
sér annað eins óhóf.
Og nú fór leyniþjónustan að snuðra,
meðal annars um það, hvort Sosnovski
fengi peningana sína venjulega leið,
þ. e. fyrir milligöngu bankanna. Þetta
var rannsakað og nú kom á daginn
að Sosnovski fékk aldrei peninga yf-
irfærða af banka eða i póstávísunum.
Þetta þótti grunsamlegt og nú var af-
ráðið að „skyggja“ manninn og skrá-
setja allar hans leiðir, bæði á nóttu
og degi. Og von bráðar var gátan
ráðin. Pólverjinn kom í pólska sendi-
ráðið með ákveðnu millibili — en
aldrei á skrifstofutíma. Og sjaldan
fór hann alla leið inn i húsið, held-
ur aðeins tit dyravarðarins. Það var
þangað, sem liann sótti peningana.
Nú þóttist leynijjjónustan fullviss um,
að þessi ágæti reiðmeistari væri ekki
aðeins ágætur hestamaður og afbragðs
samkvæmismaður — hann var miklu
meira. Og nú var hert á rannsókninni.
En að lokum varð kvennafar Sosnov-
skis honum að falli.
Leyniþjónustan fór að afla sér nán-
ari upplýsinga um fólkið, sem Sosnov-
ski umgekkst mest. Liðforingjarnir
höfðu engar sannanir fyrir þvi að
Sosnovski væri annað eða. meira en
hann sagðist vera, lifsglaður og ríkur
riddaraliðsmaður, sem að vísu gaf
kvenfólkinu hýrt auga og felldi sig
ekki við einkvæni. Nei, hann tilbað
margar frúr og margra frúr. En hann
var ósvikinn Don Juan og ekkert
feiminn við að játa að hann væri
hverflyndur í ástum. En þetta var
atriði, sem leyniþjónustunni kom að
góðu haldi. Úr því að Sosnovski var
svona mikill kvennavinur hlaut að
vera hægt að bæta nýju kvenfólki
við í kunningjahópinn. Og svo sendi
leyniþjónustan nýja dömu inn á leik-
sviðið — laglega og ísmeygilega dans-
mær sem hét Rita, og var snillingur
i freistingum. Þótt margar úrvals fríð-
leikskonur væru i kunningjahópi
Sosnovskis, þóttist leyniþjónustan illa
svikin ef Ritu tækist ekki að vefja
honum um fingur sér.
Á KNÆPU I BUDAPEST.
Rita Pasci (eða Lea Niako, sem hún
hét réttu nafni) var dansmær á dýrri
knæpu í Budapest. Fyrir tilstilli
leyniþjónustumanns var Sosnovski
nú boðið á hestamannamót í Buda-
pest. Kvöldið sem mótinu lauk og
Sosnovski hafði unnið marga sigra,
var hann „af tilviljun" boðinn á þessa
dýru knæpu. Þegar leið á kvöldið var
tilkynnt: „í kvöld dansar hin fræga
Rita Pasci hér. Það verður síðasta
kvöldið. Því að á morgun fer Prima
Ballerina til Berlín, liún er ráðin
þangað.“
Dynjandi lófaklapp. Dans Iiennar
er töfrandi. Þess er ekki langt að bíða
að Pólverjinn býður henni að borð-
inu til sín. Og þetta kvöld i Budapest
er upphafið að mörgum kvöldum í
Berlín — og að óförum Sosnovskis.
Nú hefir þýska gagnnjósnastarfsem-
in smeygt fæti inn fyrir þröskuldinn,
nettum dömufæti. En það verður bið
á árangrinum. Eftir nokkrar vikur
simar Rita til leyniþjónustunnar. Hún
nefnir nöfn nokkurra þekktra aðals-
frúa. Er hægt að ráða nokkuð af
þeim? Jú, ekki laust við það. Því að
tvær þeirra eru starfandi í áriðandi
skrifstofum í hermálaráðuneytinu, m.
a. í deild Heinz Guderian, sem hefir
umsjón með umbótum brynreiða. Og
nú er farið að skyggja þessar tvær.
Hvorug þeirra hefir bugmynd um, að
þær eru komnar i snöru, sem herðist
nær og nær þeim.
Það eru þolinmóð og reynd hjú,
sem stjórna þessari rannsókn, „Ric-
hard frændi“ og „Lena frænka".
Frændi er gamall sjómaður, sem sakir
dugnaðar er kominn í háa liðsfor-
ingjastöðu og er nú yfirmaður þeirrar
deildar gagnnjósnanna, sem mest er
undir komið. Réttu nafni heitir hann
Richard Protze. En frænka er sann-
arlega enginn eftirbátur hans, enda
þótt það standi á prenti, meðal ann-
ars í enskum hlöðum, að hún hafi