Fálkinn - 29.01.1960, Blaðsíða 6

6
FALKINN
MEÐ „Project Mercury" ætla
Ameríkumenn að skjóta út manni,
sem á að fara margar hringferð-
ir kringum jörðina og lenda svo aft-
ur heill á húfi. Samkvæmt áætlun
á þetta að gerast einhvern tíma á
næsta ári, 1961. En samkvæmtr feg-
inni reynslu af áætlunum Banda-
ríkjamanna, er varla láandi þó ein-
hver efist um að þessi áætlun verði
haldin. Því að hingað til hafa verið
svo mikil hrakföll í geimferðatil-
raunum þeirra, að almenningur er
farinn að henda gaman að. Til máls-
bóta þessum geimfarafrömuðum má
þó segja, að þeir eru ekkert að
pukra með mistökin. Þeir tilkynna
þau alltaf alheimi jafnóðum. En
Rússinn brosir í kampinn sendir
tíkur út í geiminn og „fer bak við“
tunglið og tekur myndir af bak-
hlutanum.
Fyrir nokkrum árum voru geim-
farir, tunglflaugar og þess háttar
talið heilaspuni og firra, sem eigi
kæmi öðrum að gagni en mynda-
söguteiknurunum, sem létu sögu-
hetjur sínar ferðast til annarra
hnatta. En svo komu rússnesku
sputnikkarnir og heimurinn glað-
vaknaði, eins og við fyrstu atóm-
sprenginguna. Flestir urðu agndofa
þegar þeir lásu um fjarlægðirnar
og hraðann, sem hér var um að
xæða, og töluðu varla um annað í
nokkra daga. En maðurinn er ótrú-
lega fljótur að venjast því, sem
furðulegt þykir í fyrstu. Við erum
orðnir sljóvir fyrir gervihnöttum
og eldflaugum síðustu tvö árin, og
gleymum fljótt, þó nýr gervihnött-
ur fari að sveima um geiminn.
Þegar Sputnik I hóf rás sína 4. okt.
1947 var það heimsviðburður, því
að þetta var nýmæli. Og þegar
Sputnik II varð að stjörnu 3. nóv.
sama ár þótti það undravert líka,
vegna þess að lifandi skepna, tíkin
Laila, var farþegi. Þessir hnettir
vógu 83.6 og 35000 kíló og voru á
lofti í 3 og 5.5 mánuði. — En þegar
Bandaríkjamenn skutu sínum
fyrsta hnetti, Explorer I (Alpha)
31. janúar 1958 var því lítil athygli
veitt enda var þetta kríli ekki nema
1.9 kíló eins og blýantur, tveggja
metra langur og 15,2 sm. í þvermál,
sannkallað leikfang í samanburði
við sputnikkana.
Síðan hefur mörgum hnöttum
Þannig á verustaður f.yrsta Ameríkanans, sem sendur verð-
ur út í geiminn, að líta út. Stúturinn er til þess að festa
liemlurakettur og fallhlífar á.
tjtaíyrihh
I HINUyCEIMNtM
Rc-HKAPSLIN KfitOSEK
PdJNOT JoRílTN
ÁTiASRAKETTEN 8RIN0ER
Ka-PSELEN 0?P I SIM ,4**>>>;
Bane -•*
BRErtSE.ANcrrE’í^
\
SETTES í RJNKSJOH
Á teikningunni sést geimskeytið, sem á að geta flutt mann
út í geiminn. Neðst t.v. allt skeyti, upp af því sést hjálpar-
rakettan dottin af, þá mannhylkið laust við aðalrakettuna
eftir að hún er útbrunnin, og loks hylkið, meðan verið er að
draga úr hraða 'þess, fyrst með hemil-rakettur og síðan með
fallhlífum.
Gerir tæknin það mögulegt, að slcjóta manni út í himin-
geiminn — og láta hann koma lifandi til baka. Vísindamenn-
irnir segja okkur þetta, og í Rússlandi og Bandaríkjunum
er farið að þjálfa menn undir slík ferðalög.
verið skotið, án þess að vekja at-
hygli að marki. Eina undantekning-
in er ,,Luna“, sem Rússar skutu í
haust um leið og Krústsév var að
fara í heimsókn til Bandaríkjanna.
Það var Luna, sem „fór bak við“
tunglið. Rússar höfðu á ný gefið
Bandaríkjunum langt nef og sýnt
yfirburði sína.
— Bæði Rússar og Bandaríkja-
menn geta í dag skotið manni út í
himingeiminn, en þeir geta ekki á-
byrgst að hann komi aftur. En það
er unnið kappsamlega að því í báð-
um löndunum, að finna örugga leið
til þess að maðurinn geti komizt
lifandi úr ferðinni. Rússar láta ekk-
ert uppi um leiðirnar sem þeir ætla
að nota til þess, og er því það, sem
fer hér á eftir eingöngu byggt á á-
ætlunum Bandaríkjamanna.
Atlas getur lyft manni.
Bandaríkin hafe að svo stöddu
varið 200 milljónum dollara til
rannsókna á því, hvernig hægt sé
að koma manni út í geiminn og ná
honum lifandi aftur. Áformið er
að nota gríðarstórar Atlas-eldflaug
(um 100 lestir) til að bera hylki
með manni um borð út á braut
kringum jörðina. Geimfarinn fer
inn í tveggja lesta þungt hylgi úr
títanmálmi og stáli. þetta hylki er
2 metrar í þvermál og 2.3 hátt. Mað-
urinn girðir sig fastan í eins konar
legustól sem er fóðraður froðu-
gúmmíi. Hylkinu er lokað skrúfað
frá súrefnishylkjunum, þannig að
maðurinn fái hæfilegt andrúmsloft,
en hylkið er vitanlega loftþétt. Síð-
an gefur hann merki um að hann
sé tilbúinn. Hylkið er efst á Atlas-
eldflauginni sem er 30 metra há.
Nú taka 2 hjálpareldflaugarnar
til starfa og spúa eldi og reyk með
ógurlegum hávaða og mynda 100
þúsund punda loftþrýsting og
skeytið lyftist hægt frá jörðu en
eykur hraðann mjög fljótlega. Ef
óhapp verður fljótlega, á geimfar-
inn að geta losað hylki sitt frá sjálfu
skeytinu og kveikja í lítilli neyðar-
rakettu sem er ofan á hylkinu og á
henni er fallhlíf, sem á að geta
bjargað manninum til jarðar. En ef
allt fer að óskum eiga hjálpareld -
flaugarnar neðst að vera útbrunnar
þegar skeytið er komið í 80 kíló-
metra hæð. Detta þær þá frá. Og nú
tekur Atlas-eldflaugin við og ber
hylkið með manninum upp í 160—
200 kílómetra hæð. Þá er hún út-
brunnin og á að losna frá hylkinu.
Milli himins og Jarðar.
Og nú byrjar hringrás hylkisins
og geimfarans. Hraðinn er 29.000
kílómetrar á klukkustund. Maður-
inn er þyndarlaus, og ef hann væri
ekki girtur við legustólinn mundi
hann svífa í hylkinu eins og sápu-
kúla. Gegnum ofurlítinn kíki getur
hann séð niður fyrir sig, og fyrst
eftir að hann fer á loft sér hann yfir
Cap Canaveral og Mexíkóflóa.
Braut hylkisins myndar 30 gráða
Framh. á 14. síðu.