Fálkinn - 17.06.1960, Blaðsíða 6

6
FALKINN
Tvœr skólasystur eru að skoða þessa sjaldgœfu bók: Gutenberg-biblíu,
■ í Huntington-safninu.
Hjónin t. h. eru að skoða hina he^msfrœgu mynd „Blái drengurinn“, sem
Gainsborough málaði kringum 1770.
Huntington-safnið í Los Angeles
Bókasafn, listasafn og jurta-
garður, sem hvergi í heimin-
um á sinn líka, er skammt
fyrir utan Los Angeles. Ekk-
ert safn er í jafn fögru um-
hverfi, og hvað sumar greinir
bókmennta snertir er það fuil-
komnasta safn í heimi.
SKÖMMU eftir aldamótin var
rigningarskúr til þess að mað-
ur nokkur, sem var á gangi á götu
í New York, flýði í húsaskjól. Og
það vildi svo til, að þetta húsaskjól,
sem hann lenti í, var listverzlun.
Áður en hann fór út aftur hafði
hann keypt málverk eftir Raeburn.
Þetta varð upphafið að því, að
Henry Edwards Huntington fór að
safna, segir sagan.
Enginn veit, hvort sagan er sönn,
en það skiptir heldur engu máli.
Hitt ér aðalatriðið, að á fyrstu tíu
árum aldarinnar var hann farinn
að safna bókum og listaverkum, og
þegar hann varð sextugur, árið
1910, afréð hann að helga sig ein-
göngu söfnuninni upp frá því. Hann
hafði verið kaupsýslumaður og
grætt mikið fé, og auk þess erfði
hann stórfé eftir frænda sinn. Og
nú einbeitti hann sér að því að
eyða þessu fé sínu, af sömu atorku
og hann hafði aflað þess. Hann
sótti bókauppboð af miklu kappi,
og einmitt um þessar mundir voru
sjaldgæf og merkileg bókasöfn boð-
in til sölu. En hann vildi aldrei
bjóða í einstakar bækur úr neinu
safni, heldur keypti hann allt safn-
ið í heild, til þess að „uppskera
uppskeru fyrirrennara síns“, eins
og hann orðaði það. Eftir sex ár
hafði hann eignazt ágætt bókasafn,
hundruð eru þar með annaii fótinn
í lengri tíma og nota söfnin til vís-
indarannsókna. Og þangað sækja
líka grasafræðingar, því að um-
hverfis safnið er jurtagarður, sem
á ekki sinn líka á allri vesturströnd
Bandaríkjanna. Þar geta grasafræð-
ingar rannsakað gróðurlíf frá ýms-
um löndum og þangað koma gestir
frá Japan, Indlandi, Englandi,
Frakklandi, Þýzkalandi, Sviss,
Portúgal, Brazilíu og Argentínu.
Safnhúsin eru háreistar og stíl-
hreinar byggingar og umhverfið
hrífandi fagurt og útsýni til mjall-
hvítra fjallatinda. í bókasafninu eru
200.000 sjaldgæfar bækur, 150.000
fræðibækur og hálfönnur milljón
handrita, en þau snerta öll sögu og
bókmenntir enskumælandi þjóða.
Fyrst óg fremst lagði Huntington
áherzlu á að safna amerískum bók-
um, en þar næst að eignast gamlar
bækur. Það er talið, að 26.000 bæk-
ur hafi verið gefnar út á ensku fyr-
ir árið 1641, og af þeim eru % til
í Huntington-safninu. Af bókum,
prentuðum fyrir árið 1500 á Hunt-
ington-safnið fleiri en nokkurt ann-
að safn í Bandaríkjunum. Þar er
niðurkomið eitt af þeim tólf eintök-
um, sem vitað er um að til séu af
Gutenberg-biblíunni, prentað á
skrifpappír, og fyrsta bókin, sem
prentuð var á ensku — 1475 —
þýðing Caxtons: „Recuyell of the
Historyes if Troye“. Meðal hand-
ritanna er sjálfsæfisaga Benjamíns
Franklins, dagbækur ýmsar, bréf og
gjörningar, einkum viðvíkjandi
elztu sögu Kaliforníu.
Huntington var annt um að safn-
ið kæmi að sem mestum notum
bæði fyrir bókfræðinga og önnur
vísindi, og lagði því fram fé til
þess að reka vísindastofnun í sam-
bandi við safnið. Þar starfa að
staðaldri fimmtíu ungir vísinda-
menn og stúdentar og tólf fá náms-
styrk. Og árlega eru gefin út fræði-
rit um ýmsar þær greinar, sem
og nú fór hann að fylla í eyðurn-
ar á öllum söfnunum, sem hann
hafði keypt, og vann að því til æfi-
loka. Listaverkasöfnun hans gekk
ekki með sama hraða og bókasöfn-
unin.
Árið 1919 — átta árum áður en
hann dó — opnaði hann söfn sín
almenningi og stofnaði sjóð til þess
að annast rekstur þeirra og auka
þau.
Bókasafnið og listasafnið eru í
San Marino, 11 km. fyrir norðan
Los Angeles, og sþildan, sem húsin
standa á, er kringum 80 hektarar.
Nú er þessi staður orðinn fjölsóttur
af skemmtiferðafólki: nær 200.000
manns koma þangað á ári, en mörg
„Diana“, bronsmynd frá 18, öld eftir franska myndhöggvarann Houdon.