Fálkinn - 27.04.1964, Síða 24

FRÁ PATREKSFIRÐI
Rönd af tungli ber við ufsir
húss á Vesturgötu. Stjörnur
blika á mildum næturhimni og
bragandi norðurljós leiftra í
norðri. Hrímföl í húsagörðum
en göturnar teygja sig svartar
og auðar inn um myrkviði bæj-
arins. Dyrnar á Naustinu opn-
ast og út streymir hópur af
glöðu fólki, sumir tínast inn í
Steindórsbílana, sem bíða í röð
eins og nútíma heybandslest,
aðrir reika niður götuna, þarna
leiðast nokkur hjónaleysi, það
kveða við hlátrasköll innan um
pískrið og flissið og hrópin.
Allt í einu stendur maður á
gangstéttinni á horninu á
Vesturgötu og Garðastræti.
Ljóskerið yfir dyrum Nausts
varpar birtu á fölrautt hárið
og alskegg. Hann heldur á fiðlu
og hagræðir henni undir hök-
unni, bregður síðan boganum á
loft og lýtur ögn fram, stillir
strengina fimri hendi og strýk-
ur síðan yfir þá eins og útfar-
inn konsertmeistari; tónarnir
hrökkva út í næturloftið elleg-
ar liðast upp mót stjörnum og
tungli.
Það slær þögn á hinn glað-
væra hóp, fólkið staldrar við
og augu allra beinast að lista-
manninum. Fólk leggur við eyr-
un og starir á þessa sýn eins
og vitrun. Unz listamaðurinn
hefur lokið leik sínum, hann
stingur hljóðfærinu í kassann,
brosir við og hneigir sig lítil-
lega eins og hann standi á palli,
gengur síðan áleiðist suður
Garðastræti. Og fólkið týnist
smám saman niður Vesturgötu
eftir þennan konsert næturinn-
ar.
Kannski var aðstaða ab-
straktmáiarans á íslandi ekki
ósvipuð því að spila á fiðlu á
götuhorni um nótt. í það
minnsta var það svo fyrir 20
árum þegar Kristján Davíðs-
son sigldi fyrst utan til mynd-
listarnáms. Nú þykir það ekki
lengur tiltökumál. Það er ekki
fyrst og fremst horft á mann-
inn, sem stendur um nótt á
götuhorni og knýr fiðluna, nú
er fólk farið að leggja við
eyrun, — hlusta. Það er ekki
lengur mergurinn málsins að
maðurinn skuli kjósa sér
þennan stað og þessa stund í
stað þess að troða upp í Gamla
Bíói klukkan 5 e. h.
Og sama máli gegnir um
abstraktmálarana, fólk er hætt
að líta á þá sem kynjaskepnur,
hætt að líta á þá sem abstrakt-
málara, það er farið að líta á
þá einfaldlega sem málara. Og
verk þeirra metin og vegin sem
önnur myndlist, fólk afgreiðir
þau ekki lengur sem einhver
skringilegheit.
Kristján Davíðsson er að vísu
fæddur í Reykjavík en fluttist
ungur vestur á Patreksfjörð þar
sem faðir hans smíðaði báta,
skip og hús. Og í fyrstu málaði
Kristján eins og flestir aðrir
báta, skip og hús. Og náttúrlega
blóm og landslag. Stund og
stund dvaldist hann syðra á
kreppuárunum og sótti tíma
hjá Jóhanni Breim og Finni
Jónssyni í gamla Menntaskóla-
húsinu við Lækjargötu. Málaði
báta hús og blóm. Og svo liðu
tímar fram.
En þessi endurtekning á
náttúrunni og umhverfinu
hrökk skammt til að fullnægja
leitandi listmálarasál. Að sönnu
hefur hann fljótlega komist í
tæri við þá strauma og stefa-
ur sem þá voru á döfinni úti
í hinum stóra heimi. Og hon-
um lærðist fljótlega að málverk
þarf ekki endilega að sýna
blóm eða hús. Á sama hátt og
faðir hans, skipasmiðurinn á
Patró, hafði smíðað báta sem
voru bátar og ekkert annað,
hús sem voru hús, og skip, sem
voru skip, þannig skildist
Kristjáni að málverk er fyrst
og fremst málverk, en ekki
mynd af blómi eða húsi.
— Hvað kemur þér til að
mála? spyrjum við Kristján
inni á kaffihúsinu Tröð meðan
tvær konur í hvítum sloppum
pússa gluggarúðurnar baki
brotnu og bárublikkshiminn
Silla & Valda gnæfir við loft.
— Ákveðin þörf fyrir lita-
afstæði, svarar Kristján og sýg-
ur hollenzkan vindil, það er til
í dæminu að ég ljúki við stóra
mynd á einum degi. Svo líða
dagar og jafnvel vikur að mér
verður ekki neitt úr verki.
Það er erfiðast að byrja á
mynd. Þá verður verkið fyrst
skemmtilegt þegar eitthvað er
komið á flötinn og fer að vinna
með manni, tala til manns, taka
afstöðu.
— Oft er ég búinn að vinna
lengi að mynd áður en rennur
upp fyrir mér að ég er á villi-
götum. Þá er ekki um annað
að ræða en hætta við hana,
byrja á nýjan leik.
Kristján fær sér aftur í boll-
ann, hollenski vindillinn er út-
brunninn. Þeim sem halda að
það sem kemur á myndflötinn
hjá nútímamálurum sé háð ein-
berri tilviljun er hollt að minn-
ast þessara orða málarans. Ef
til vill er lögmálið hvergi
strangara en í óhlutlægum
24
FALKINN