Fálkinn - 27.04.1964, Side 26

Dátar Jörundar
11 arnhaid ai bls 12.
var hafin brezk verzlun í skjóli
þess ástands, er skapazt hafði
af ófriðnum. Þetta urðu mikil
tímamót og góð fyrir hina ein-
angruðu þjóð úthafsins. En
fleira átti eftir að gerast og það
lá raunverulega í loftinu fyrstu
mánuði ársins, þó að ráðamenn
landsins renndu ekki í það
grun.
Áður en lengra er haldið, er
rétt að athuga svolítið hvernig
ástandið var hér sumarið 1809
í stjórnarháttum landsins. —
Trampe greifi og stiftamtmað-
ur kom hingað til lands í byrj-
un júní, eftir tveggja ára úti-
vist. Hann hafði meðferðis
margar auglýsingar, tilskipan-
ir og konungsbréf, auk náðun-
ar á flestum föngum í tukthús-
inu, vegna konungsskiptanna í
Danmörku árið áður. Flestar
stjórnarskipanirnar voru al-
gjörlega miðaðar við ástandið
er orðið var af völdum ófriðar-
ins. Áhrifaríkust var auglýsing
um að íslendingum var strang-
lega bönnuð verzlun og allt
samneyti við fjandmenn Dana-
Teldis, sérstaklega Englendinga.
í skipinu, er Trampe kom með,
var talsvert af vörum, sumt af
þeim átti hann sjálfur, enda
rak hann verzlun í Reykjavík.
Hann tók þegar til að selja vör-
ur sínar og hækkaði stórlega
vöruverðið frá því sem Bret-
arnir höfðu ákveðið.
En brátt kom til annara at-
burða. Hinn 11. júní kom brezkt
herskip til Hafnarfjarðar. Það
hét Rover, en skipstjórinn John
Nott. Trampe greifi brást skjótt
við, er hann frétti um komu
skipsins, og sendi skipstjóran-
um kæru út af ráni Gilpins á
jarðarbókarsjóðnum árið áður.
Hann gaf einnig út auglýsingu,
þar sem harðlega voru bönnuð
öll viðskipti við Breta að við-
lögðu lífláti. En Nott var kunn-
ugt um samninginn, er ísleifur
Einarsson á Brekku gerði við
Savignac um veturinn, en með
þessu framferði stiftamtmanns,
var sá samningur rofinn. Hann
brá því fljótt við og sigldi skipi
sínu til Reykjavíkur. Þegar
þangað kom sendi hann 14
menn um borð í skip Trampe,
og lét þá leita þar, hvort nokk-
ur skotvopn væru þar geymd,
Skipstjórann á greifaskipinu
lét hann setja í járn. Enduðu
viðskipti Notts sjóliðsforingja
og greifans svo, að hinn fyrri
neyddi greifann til að gera
samning, þar sem Bretum var
leyfð verzlun meðan ófriðurinn
stæði. Að svo búnu sigldi her-
skipið Rover til hafs.
Miðvikudaginn 21. júní 1809
varð uppi fótur og fit í-Reykja-
vík. Á skipaleguna sigldi brekzt
freigátuskip og varpaði þar
akkerum. Skipið var 271 lest,
búið 10 stórskotabyssum. Á
skipinu voru 27 menn. Það hafði
víkingaleyfi að sið kaupskipa
aldarinnar, er jafnt stunduðu
víking og kaupskap. Strax eft-
ir að skipið hafði lagzt við fast
á höfninni, fór Savignac hinn
enski og kaupmaður að nafni
Petræus, er var í þjónustu hans,
út í skipið. Auðséð var, að gest-
unum var vel tekið um borð,
því þeir voru þegar í stað leidd-
ir undir þiljur.
Hér var komið brezkt skip
og var nafn þess Margaret and
Ann. Skipstjórinn hét John Lis-
ton. Eigendur þess voru tald-
ir Samuel Phelps, Abraham
Bracebridge og Richard Tro-
ward, og heimilsfang Cugers
Bridge, Lambeth í Surrey. Með
skipinu voru einnig Jörgen
Jörgensen, danskur ævintýra-
maður, er hér kom með Clar-
ence um áramótin, eigandi
farmsins Samuel Phelps kaup-
maður, ungur grasfræðingur,
William Jackson Hooker og
maður að nafni Vancouver, er
annaðist bókhald fyrir Phelps,
og var kona hans í fylgd með
honum. Skipshöfnin samanstóð
af engu úrvaldsliði, því að í
þennan mund voru allir liðtæk-
ir menn á Bretlandi teknir í
herinn. Var skipshöfnin hinn
lélegasti skríll, samansafn úr
verstu hverfum Lundúnaborg-
ar, margir bæklaðir og báru
ýmsa annmarka skorts og fá-
tæktar. Enda sýndu þeir litla
kunnáttu í sjómennsku á sigl-
ingunni hingað. Hooker grasa-
fræðingur getur þess, að Jörg-
en hafi bjargað skipinu frá
bráðu strandi með snarræði
sínu og ráðsnilli, þar sem það
var nær því stýrt upp á sker.
En honum tókst að snúa skip-
inu á síðustu stundu. Sýnir
þetta vel atgervi hans og snar-
ræði, þegar mikið lá við.
Félagarnir, Savingnac og Pet-
ræus, voru góða stund um borð
í skipinu. Hægt er að leiða get-
um að, hvað þeir hafi sagt ráða-
mönnum skipsins. Þeir liafa
sagt frá síðustu viðskiptum
Breta og hinna dönsku yfir-
FÁLKINN