Stúdentablaðið - 01.04.1999, Blaðsíða 4

gömlum prófum
Veita
ber
Hinn 23. mars síðastliðinn kvað Ur-
skurðarnefnd um upplýsingamál
upp úrskurð í máli þriggja lagastúd-
enta, Bjarna Olafssonar, Guðmundar Omars
Hafsteinssonar og Vífils Harðarsonar. Cr-
skurðuriun kvað á um að I láskúla Islands
hæri skylda til að veita þeim aðgang að
ákveðnum prófum í læknisfræði sem þeir
höfðu sótt um aðgang að.
Upphafið
Pann 20. janúar sóttu þeir uin aðgang að
prófum sem lögð höfðu
verið fyrir fyrstu árs nemu í
latknisfræði árin 1990 - 98.
Samkvæmt f 1 .gr. upplýs-
ingalaga og 9.gr.stjórn-
sýslulaga ber að afgreiða
mál sem þessi sein fyrst og
jafnvel veita þeim forgang,
en frá því að þeir lögðu inn
beiðnina og jiar til þeir
kærðu meðferð málsins til
nefndarinnar leið rúmur
mánuður. Höfðu þeir þá
enn ekki fengið svar frá
læknadeild og barst jiaö
ekki fyrr en úrskurðar-
nefndin liafði skorað á
deildina að tuka ákvörðun í
inálinu.
Ástæðurnar fyrir því að
þeir félagar fóru af stað
með málið voru nokkrar.
Þeir vissu að víða var pott-
ur brotinn hvað
varðar aðgang að
gömlum próf-
um, þrátt fyr-
ir skýr
ákvæði í
upplýs-
ingalögum
sem nú hafa verið í
gildi í rúm tvö ár. Ur-
skurðamefnd um upplýsinga-
mál hafði aldrei fjallað um það
ákvæði upplýsingalaganna sem við á í
jiessu tilviki og töldu þeir mikilvægt að fá
skýrt fordæmi frá nefndinni. Þcir vildu
'einnig koina í veg fyrir að fleiri deildir llá-
skólans takmiirkuðn aðgung að gömlum
prófum. Ástæðan fyrir því að læknadeild
varð fyrir valinu var sú að þar hafði aðgang-
ur aö gömlum prófum verið takmarkaður
um nokkurt skeið.
Upplýsingalögin og úrskuröur
nefndarinnar
Ákvæði upplýsingalaga sem á reyndi í mál-
inu verða hér skýrð í stuttu máli. Megin-
regla 3.gr. laganna kveður á um almennan
rétt almennings að upplvsingum í vörslu
stjómvalda. I 4.-6. grein er að fimia undan-
tekningar frá jiessari ineginreglu. Hægt er
að meina um aðgang aö upplýsingum vegna
mikilvægra einka- eða almannahagsmuna.
Ein þessara undantekninga, sern kemur
Þetta er eðlileg undan-
teking. Próftakaværi
tilgangslaus ættu
nemendur rétt á
að skoða próf
áður en
þau væru
lögð fyrir.
Leggja ber
áherslu á jiað
takmörkunin á aðeins
við um fyrirhuguð próf en
Bjarni Ólafsson, Guðmundur Ómar Hafsteins-
son og Vífill Harðarson, laganemar.
kvæmlega eins frá ári til árs sé
ekki skylt að veita aðgang að
þeim.
Rök Háskólans fyrir því að halda
prófunum leyndum, sem fram komu í
rökstuðningi kennslusviðs fyrir synjun
Jiess um aðgang að prófunum, voru meðal
annarra þessi: í fyrsta lagi að „mikil vinna
liggur að baki slíkra krossaprófa og einstak-
ar spurningar eru notaðar aftur og aftur
[og] gífurleg fruinvinna yrði að ciga sér stað
í hvert skipti sem leggja ætti fyrir slíkt
próf”, og í öðru lagi að
„[ujpplýsingarnar sem
fram koma í hverju ein-
stöku prófi em hluti af
upplýsingum sem eru til
staðar í afmörkuðu
námsefni sem öllum er
aðgengilegt”. Skiljan-
lega veitir ekkert ákvæði
upplýsingalaga stjórn-
völdum heimild til að
takmarka aðgan" að
fram í 4,tl.6.gr., er sú að al
in e n n -
ingnr á
ekki rétt á
aðgangi að
fvrirhuguðum
ráðstöfunum eða prófuin
á vegum ríkis eða sveit-
arfélaga ef ætla iná að
þau yrðti þýðingarlaus eða nái ekki tilætluð-
um árangri værn jiau á almaima vitorði.
m

S(‘111

Iasanna
grnnd-
lega
„Það sem skiptir stúdenta
við Háskóla íslands mestu
máli er þó að réttur þeirra
til aðgangs að gömlum próf-
um hefur verið staðfestur"
ekki jiau sem jiegar hafa verið
jreytt.
laganna er þetta
áréttað, en þar seg-
ir að heimild stjórn-
valda til að halda próf-
unum leynduin falli nið-
ur jafnskjótt og jiau hafa
verið þreytt. Urskurður-
inn byggir á öllu því sem að framan er talið,
en þó má lesa jiað úr honum að séu próf ná-
upplýsingum á
velli sjónarmiða sem
jessara.
Hver eru áhrif úr-
skuröarins?
Urskurðurinn kom
hvorugum aðila á óvart,
enda eru þau ákvæði
um ræðir skýr og
ákveðin. Hann
eyðir öllum vafa
sem mögu-
gæti
liafa ver-
ið um
e f n i
4.tl.6.gr. upp-
lýsingalaga og er
til | jess fallinn að
knýja háskólayfirvöld til
að virða þessi lögvörðu rétt-
indi stúdenta. Hið sama á við um
yfirvöld í öðruin skólum, en ákvæði
um alla
skóla, gnmnskóla, Iramhaldsskóla og aðra
skóla á háskólastigi, en einhver vafi kann þó
aö leika á um einkaskóla. Það sem skiptir
stúdenta við Háskóla Isiands inestu máli cr
þó að réttur þeirra til aðgangs að gömlum
prófum hefur verið staðfestur.
aðgang að
Birting einkunna meö kennitölu stenst ekki lög
Ekki er eðlilegt að birta einkunnir nem-
enda ásamt kerinitölu samkvœmt niður-
stöðu Talvunefndar en það kernur fratn í
svari nefndarinnar til Vöku, félags lýðrœðis-
sinnaðra stúdenta, sern gerði athugasemdir
við einkunnabirtingu nokkurra deilda Hl i
febrúar síðastliðnum. Tölvunefnd hefur
ákveðið að beina þeirn tilmœlurn tii háskóla-
ráðs að settar verði reglur um birlingu ein-
kunna sem ekki brjóti í bága við lög urn
skráningu og meðferð persónuupplýsinga og
telur upplýsingar urn eirikunnir geta verið
rnörinurn afar viðkvœmar og því eðlilegt og
sanngjamt að þær fari leynt rierna sérstök
atvik leiði til artnars.
Tölvunefnd óskaði í kjölfar atlmgasemda
Vöku eftir áliti IIÍ um einkunnabirtingar
með kennitölu og í svari Þórðar Kristinsson-
ar, framkvæmdastjóra kennslusviðs HI seg-
ir: „Birting einkunna með jieiiri hætti sem
uín getur í bréfi stúdentanna er eingöngu
þjónusta við stúdenta og gegnir engum öðr-
um hagsmunum. Um er að ræða einföldustu
og skilvirkustu leiðina til að koma upplýs-
ingum á framfæri. áu þess að nafna viðkom-
andi stúdenta sé getið. Ástæða þess að birta
einkunnir í einstökum prófum ekki undir
fullu nafni heldur kennitölu, er tillitsemi við
stúdenta. Fyrir suma eru einkunnir við-
kvæmt mál, en spurning er hins vegar livort
einkunnir teljist vera einkamál. Ef þessi
háttur á hirtingu einkunna er andstæður
lögum um meðferð og skráningu persónu-
upplýsinga er sjálfsagt að leggja hann af.“
Slæm reynsla af prófnúinerum
Þá segir einnig í svari Þórðar að reynslan af
birtingu einkunna með birtingum sérstakra
prófnúmera sé slæin. „Skv. lmgr. 27. gr.
laga um Háskóla íslands nr. 131/1990, skal
setja í reglugerð ákvæði um prófgreinar, ein-
kunnir og annað er að prófum lýtur. I 3.
mgr. 46. gr. reglugerðarinnar kemur fram að
skriflegar próílausnir skuli merktar próf-
númerum og einkunnir birtar undir söinn
auðkcnnum, ef deild eða námsbraut ákveð-
ur. I prófum jiar sem ekki er nafnleynd eru
einkunnir jafnan birtar undir kennitölum. I
sumum skriflegnm prófum, t.d. í lagadeild
og í samkeppiiisprófum í heilbrigðisgrein-
um, hefur deild eða námsbraut hins vegar
ákveðið nafnleynd. Stúdent þreytir |>á hvert
próf undir tilviljánakenndu prófnúmeri.
Þetta er gert til að tryggja að kennari og
prófdómari, ef jiví er að skipta, viti ekki
hvern er verið að meta hverju sinni. Ein-
kunn er |>á stunduin birt undir sömu auð-
kennum, en reynslan af birtingu einkunnar
ineð þehn hætti er hins vegar sú, að upp til
hópa muna stúdentar ekki prófnúmer sín og
eru hringjandi út og suður í skrifstofur við-
koinondi dcilda, Neniendaskrá eða í kenn-
ara (stundum heim til þeirra) til að spyrjast
fyrir um einkunnir sínar. Áf þessum ástæð-
um m.a. eru einkunnir í þessum prófum oft
birtar undir kennitölu, nema ef stúdentar í
viðkomandi prófi eru láir."
Aðgangur slúdenla
Fyrir utan birtingu einkunna með kennitölu
hafa stúdentar aðgang að upplýsingum um
einkunnir sínar með þrennum hætti; Þeir
geta fengið upplýsingar hjá Nemcndaskrá
gegn framvísun persónuskilríkja, í gegnum
tölvubúnað III með jiví að slá inn leynilegu
aðgangsorði sem hverjum og einum stúdent
er úlhlutað og |>á er stúdenturn sent yfirlit
um námsferil og stöðu |>risvar sinnum á ári
en ljóst er að nú verða settar reglur um birt-
ingu einkunna |>ar sem persónuleynd verðtir
virt.