Stúdentablaðið - 01.04.1999, Side 32

32
Stiidentiafilactig
Lánasjóður fátækra námsmanna
Eins og stúdentar vita núorðið
hækknðu námslán um 5% í
marsmánuði. í>cirri hækkun
fylgdu jafnframt fyrirheit mennta-
málaráðherra inn að með sumri
yrði enn frekari hækkun að veru-
leika. í'rált fyrir þann vonarpen-
ing sent í þessu felst hafa stjóm-
völd enn ekki
viðurkennt þá
staðreynd að
núverandi upp-
hæð námslána
nægir engum til
mannsæmandi
lífs né hafa þau
gert tilraun til
að sýna frain á
að núverandi
framfærsla
dugi. Þannig
felst ekki í þess-
um fyrirhuguðu
hækkunuin nein
\ iðurkenning á
raunverulegri
fjárþörf náins-
rnanna heldur
virðist meining-
in vera sú að þagga niður í okkur
svona fyrir kosningarnar. Það hef-
ur að minnsta kosti ekki komið
fram neinn sýnilegur vilji til að
hleypa námsfólki að því gnægta-
horði góðærisins sem stjórnar-
flokkamir hreykja scr nú af hvor í
kapp við annan. Þvert á móti eig-
um við greinilega að þakka fyrir
þá mola sem hrökkva til okkar af
allsnaigtahorði ríkisstjómarinnar.
Framfærsluþörf aö mati
LÍN
A meðan góðæristal slær glýju í
augu almemiings hlasir eitthvað
allt annað við námsfólki sent
treystir á námslán sér og síiium til
frainfærslu. Miðað við „rausnar-
legar“ tillögur menntamálaráð-
herra veröur grunnframfærsla LIN
kr. 62.300,- á na;sta skólaári ef
meirihluta sjóðsstjómar þóknast
svo. Einfalt reikningsdæmi af
námsmanni með kr. 300.000,- í
árstekjur sýnir svo ekki verður um
villst að góða:rið hefur tekið stóran
sveig fram lijá Lánasjóði íslenskra
námsmanna.
Námsmaður sem hefur
300.000,- í tekjur á ári hefur eins
og sjá má á meðfylgjandi skýring-
armynd 73.080,- krónur til fram-
færslu á mánuði að jafnaði yfir ár-
ið. Það er nánast
sama hvernig
þessi tala er
toguð og teygð,
það er ekki með
nokkru móti
hægt að fá það
út aö hún dugi
venjulegu fólki
til að draga
fram Kfið. Sain-
kvæmt fram-
færslukönnun
Hagstofu Is-
lands er meðal-
neysla einstak-
lings á aldrinum
18-34 ára
107.697,- krón-
ur á mánuði.
Þarna inunar
34.000,- krónum á mánuði,
408.000,- á ári. Þetta er það sem
námsmaður í lágtekj uflokki má
sætta sig við.
NámsLán einstaklings i leiguhúsnæði
Lán í 9 mánuði......................................560.700 kr.
Lán vegna innritunargjalda i HÍ.......................7.000 kr.
Lán til bókakaupa....................................34.265 kr.
Heildarlán..........................................601.965 kr.
Árstekjur...........................................300.000 kr.
Fritekjumark........................................250.000 kr.
Umframtekjur.........................................50.000 kr.
Skerðing vegna umframtekna...........................25.000 kr.
Útborgað námslán.................................. 576.965 kr.
Heildarframfærslueyrir..............................876.965 kr.
Framfærslueyrir á mánuði.............................73.080 kr.
Vantar
ATVINNUMIÐSTÖÐIN
Stúdentaheimilinu v/Hringbraut
nýttu þér námiö
www.fs.is
Bandalag íslenskra sérskólanema
Félag framhaldsskólanema
Iðnnemasamband íslands
Stúdentaráð Háskóla íslands
Opið kl. 10 -17 alla virka daga
Itaunverulegur framfærslu-
kostnaður
Þegar gruimframfærsla námslána
LIN var endurskoðuð síðasdiðið
vor var neyslukönnuii Hagstof-
unnar höfð (il hliðsjónar við áætl-
ini á lánsfjárþörf námsmanna. Þá
töldu fulltrúar ríkisstjórnarinnar
jafnt sem fulllrúar námsmanna í
stjórn LÍN að algcr lágmarksupp-
hæð va:ri 88.000,- krónur; ekki
væri með nokkru móti ha:gt að
komast af rneð minna. Miðað við
þessa tölu þurfa námslán að
hækka um allt að 20 prósentustig-
um svo að framfærsluþörfinni
verði náð. Þegar á hólminn var
koinið endurspeglaðist skeytingar-
leysi stjórnvalda hins vegar í
smánarlegri hækkun námslána í
57.600,- krónur á mánuði.
Námsmaðurinn í dæminu hér að
framan liefur u.þ.h. 73.000 krón-
ur til framfærslu á mánuði. Með
á námslánum. 1 orði kveðnu bygg-
ir gnumfrainfærsla námslána á
svokölluöum framfærslugrunni
jiar sem lánsfjárþörf námsmanna
er metin. Núgildandi framfærslu-
grunnur byggir á gögnuni frá ár-
inu 1974 og enn þverskallast
stjómvöld við því að láta fara fram
raunverulega könnun á högum
námsmanna. Það er greinilegt að
stjórnarherrar vorir gera sér grein
fyrir aö ef fa:ri frani könnun á
högum námsmanna eins og jieir
eru í dag fylgdi því umtalsverð
hækkun námslána og jiví miður
virðast menn enn ekki tilbúnir til
að búa sómasamlega að a:ðri
menntun þjóðarinnar.
Sviknar samtímagreiðslur
Kosningaloforðin dynja nú á okk-
ur sem aldrei fyrr. Við sem erum á
námslánum könnumst við með
hvaða hætti þau munu verða efnd.
Áætluð framfærsluþörf námsmanns út frá
*
neyslukönnun Hagstofu Islands
Matur og drykkjarvörur..............................16.920 kr.
Föt og skór..........................................6.437 kr.
Húsaleiga...........................................23.123 kr.
Rafmagn og hiti......................................4.197 kr.
Heilsugæsla..........................................2.876 kr.
Ferðir og flutningur................................14.160 kr.
Póstur og sími.......................................2.867 kr.
Menntun..............................................5.125 kr.
Rúv (m/boðgreiðslum).................................2.100 kr.
Annað...............................................10.250 kr.
AUs.................................................88.056 kr.
J>ví að svíkjast um að greiöa af-
notagjöld RUV, fara aldrei til
læknis eða tannlæknis, hafa ekki
síma og kaupa livergi löt iiema á
I Ijálpræðisliernum getum við
næstum jiví náð endinn saman á
þeiin lánuin sem LIN skammtar
okkur.
Lánasjóöurinn brýfur lög!
I fyrstu grein laga sem sett voru
uiii LÍN árið 1982 scgir: _Hlut-
verk Lánasjóðs íslenskra náms-
manna er að tryggja
jieim sem falla undir
lög þessi tækifairi til
náms án tilllits til
efnahags“. I endur-
skoðuðum lögum iim
sjóðinn frá 1992 er
þessi grein enn í fullu
gildi. Staðreyndin er
hins vegar sú að enn
stenst grunnfram-
færsla sú sem stjórn
LIN hefur ákveðið
ekki lög. A meðan
okkur er skömmtuð önnur eins
smánarupphæð úr lmefa er það
augljóst að jafnrctti til náms hér á
landi er aðeins í orði en ekki á
borði.
Þrátt fyrir að ekki hafi vcrið um
jiað deilt innan stjórnar LlN að
88.000,- geti talist alger lág-
inarksupphæð til framfærslu, hef-
ur enn verið vilji til að leiðrétta
|iað inisræmi sem þarna kemur
fram. Þannig hefur meirihluti
stjórnar LIN í raun |)ver.skallast
við }>ví að fara að lögum.
Enn brýfur LÍN lög!
Þau eru fleiri lagaákvæðin sem
ineirihluti stjórnar sjóðsins liel'ur
ákveðið að hunsa. I jiriðja tölulið
Sairntu greinar laganna urn sjóð-
inn segir að hlutverk stjórnar sé
meðal annars að annast gagna-
söfnun varðandi þörf námsmatina
Eitt eftirminnilegasta kosningalof-
orðið frá síðustu Alþingiskosning-
iim var um
samtímagreiðslur
Með því að svíkjast um
að greiða afnotagjöld
RÚV, fara aldrei til lækn-
is eða tannlæknis, hafa
ekki sima og kaupa
hvergi föt nema á Hjálp-
ræðishernum getum við
næstum því náð endum
saman á þeim lánum sem
LÍN skammtar okkur.
námslána. Eins og við viturn var
það svikið og lánþegar sitja uppi
með _ígildi“ samtímagreiðslna,
bastarð sem kallast vaxtastyrkur
og dugir yfirleitt ekki fyrir raun-
verulegum vaxtakostnaði sem
lilýst af eftirágreiðsluin námslána.
Samhliða loforðastraumi stjórn-
málamanna frá vinstri, hægri og af
miðjunni rennur annar ekki minna
stríður. Það er talna-
flóðið sem nienn
nota til að slá uin sig
og sína fram á góðan
árangur síðustu fjög-
ur árin. Framlög til
menntamála hafa að
því er sagt er aldrei
aukist eins mikið og
síðustu fjögur ár, eða
hvað? Almenn
kaupmáttaraukning
hefur verið í kring-
um 25% á þessu
kjörtímabili. Þá aukningu er ekki
að finna á meðal lánþega LIN.
Menntun í öngstræti
Niðurstaða vangaveltna okkar er
jiessi. Astæðuna fyrir of láguni
námslánum er ekki að finna í erf-
iöum ytri aðstæðum. Góðærið er í
algleymingi og hagvöxturinn
kraumar og vellur. Það sem við er
að eiga er fullkomið viljaleysi
stjórnvalda til að sjá þegnuin sín-
um (illiiin fyrir jöfnum möguleik-
uin til æðri menntunar. Ef matka
má kokteilræður stjórnmála-
inanna þar sem þeir mæra okkar
stéttlausa jijóðfélag er hér á ferð-
inni fullkomin firring og skilnings-
leysi ú nndirstöðu meimtakerfis-
ins, Lánasjóði íslenskra náms-
mamia.
Finnur Beck formaður SHÍ og Pétur Maack
Þorsteinsson framkvæmdastjóri SHÍ