Iðnneminn - 01.09.1949, Page 30

Árið 1946 var svo þessum lög-
um breytt í ein heildarlög, er
nú gilda, raforkulög, þar sem
upp eru tekin fyrri ákvæði um
rafmagnsveitur ríkisins, raf-
magnseftirlit ríkisins og raf-
orkusjóð auk ítarlegra ákvæða
um stjórn og skipulag raforku-
málanna, er vera skal grund-
völlur undir framkvæmdum
ríkisins í framtíðinni.
Er þar sett á stofn raforku-
málaskrifstofa með raforku-
málastjóra yfir, er stendur und-
ir ráðuneyti ríkisstjórnarinnar,
sem með raforkumálin fer, en
5 manna raforkuráð, kosið af
Alþingi, er jafnframt ríkis-
stjórninni til aðstoðar og ráðu-
neytis í öllum raforkumálum.
Undir aðalskrifstofunni starfa
ýmsar deildir. Er rafmagnseft-
irlitið ein þeirra og óháð hin-
um deildunum. Rafmagnsveita
ríkisins önnur, áætlana- og ný-
byggingadeild hin þriðja. Auk
þess er deild fyrir jarðboranir
ríkisins, er m. a. á að stjórna
og aðstoða við framkvæmdir til
hagnýtingar á hveraorkunni-
Hinar fyrri leiðbeiningar og
ráðunautastarfsemi, einkum
með vatnsaflstöðvum í sveitum
var lögð undir rafmagnseftir-
litið um skeið, en nú undir ný-
bygginga- og áætlanadeild.
Er raforkusjóður var stofn-
aður, var honum lagðar til 10
millj. kr. í stofnfé og síðan ár-
legt framlag, sem nú er 2 millj.
kr. Er þetta undirstaðan undir
framkvæmdum ríkisins í raf-
orkumálum síðan, auk þeirra
framlaga, sem á undanförnum
árum hafa verið veitt hverju
sinni, umfram tillagið til raf-
orkusjóðs og stofnlána, er tek-
in hafa verið til rafveitna, sem
lagðar hafa verið. Hafa verið
lagðar nokkrar veitur síðan síð-
ari heimsstyrjöldinni lauk og
nokkrar minni háttar rafstöðv-
ar. Þannig var Reykjanesveitan
lögð frá Hafnarfirði til Kefla-
víkur, Garðs og Sandgerðis, auk
Grindavíkur og Voga, er fyrst
tók til starfa í árslok 1945. Raf-
magnsveita Árnes- og Rangár-
vallasýslna tók til starfa haust-
ið 1947. Eru þær allar frá Sogs-
virkjuninni. Grenjaðarstaða- og
Húsavíkurveita frá Laxárvirkj-
uninni o. fl. Egilsstaðaveita á
Héraði með tilheyrandi rafstöð,
Hveragerðisveita, er um skeið
hafði hveragufuknúinn hverfil
í rafstöð.
Er árlega bætt við þessar veit-
ur og nýjar settar á þéttbýl-
ustu stöðunum þannig, að með
liku áframhaldi geta þær teygt
sig á sama hátt og vegakerfið
út frá þéttbýlinu æ lengra út
um landið.
Það, sem enn hefir á skort
þessar framkvæmdir ríkisins, er
að of lítið hefur verið gert að
því að tryggja aukna raforku-
vinnslu. Hefur veitunum verið
hlaðið á rafstöðvar þær, sem
fyrir voru, og með síaukinni
notkun, svo að sumar þeirra eru
allmikið ofhlaðnar, og svo mjög,
að horft getur til vandræða, ef
ekki úr leysist.
Nú er þó í ráði, að úr þessu
verði bætt. Hefur verið í undir-
búningi aukin virkjun í Sogi
annars vegar og Laxá hins veg-
ar. Hefur raforkumálaskrifstof-
an haft með höndum undirbún-
ing Laxárvirkjunarinnar fyrir
ríkið og Akureyrarkaupstað, en
Rafmagnsveita Reykjavíkur
undirbúning Sogsvirkjunarinn-
ar fyrir Reykjavíkurbæ- Sótti
Reykjavík um virkjunarleyfi
vorið 1945, samkv. lögum um
virkjun Sogsins frá 1933, en
ríkisstjórnin kvað sig bresta
heimild til að veita umbeðið
leyfi samkvæmt þeim lögum.
Varð það til þess, að lögunum
var breytt 1946 þannig, að þai;
næðu til virkjunar alls Sogsins,
en ekki aðeins til fyrstu virkj-
unarinnar. Jafnframt tilkynnti
ríkisstjórnin, að hún óskaði að
nota heimild í lögum til að ger-
ast meðeigandi í Sogsvirkjun-
inni og hafa tekizt um það
samningar milli Reykjavíkur-
bæjar og ríkisins, að Sogsvirkj-
unin verði framvegis sameign
þeirra, í fyrstu að 85 hlutum
Reykjavíkur og 15 hlutum rík-
isins, en til helminga, þegar frá
líður og Sogið er fullvirkjað.
Aukning Laxárvirkjunarinnar
er áætluð um 8000 kw, aukning
Sogsvirkjunarinnar 32000, svo að
hvort tveggja aukningin er um
það bil tvöföldun á afli því, er
fyrir er. Eru þetta langveiga-
mestu framkvæmdirnar, sem
framundan eru. Hinum tækni-
lega undirbúningi er nú senn
lokið og er þá þess að vænta,
að takast megi að afla fjár til
framkvæmdanna, svo að þessar
aukningar geti tekið til starfa
um árslokin 1951, svo sem áætl-
anir og vonir standa til.
Auk þesara virkjana eru aðr-
ar smærri á ferðinni. Má þar
24
IÐNNBMINN