Fréttablaðið - 24.10.2009, Page 24

24 24. október 2009 LAUGARDAGUR
það er allt undir, til dæmis auðlindagjald
á sjávarútveg og umhverfisgjöld vegna
ferðamanna.“
Er hægt að krefja stóriðjuna um aukna
skatta í ljósi þess að hún starfar eftir sér-
stökum samningum sem gilda til langs
tíma?
„Við erum að fara yfir þau mál en
þetta eru almennir skattar en ekki sér-
tækir og þess vegna lýtur málið öðrum
lögmálum. En hluti af þessu ferli er að
fara í gegnum þau mál.“
Þolir ferðaþjónustan aukna skattlagn-
ingu?
„Já, en þetta snýst reyndar ekki um
að skattleggja ferðaþjónustuna sem slíka
heldur verður hugsanlega lagður nef-
skattur á ferðamenn og hugsanlega verð-
ur farin önnur leið, til dæmis skattlagn-
ing í gegnum tryggingagjald. Við verðum
að finna einhverja leið vegna þess að
ferðamannastraumurinn er að aukast
svo mikið og því fylgir kostnaður.
Ferðaþjónusta er einn atvinnuvegur-
inn sem við í þessu ráðuneyti erum mjög
montin af. Bara í ágústmánuði var tólf
prósenta fjölgun ferðamanna frá ágúst
í fyrra, sem er stórkostlegur árangur.
Það hefur verið jöfn aukning á undan-
förnum árum og við erum orðið alvöru
ferðamannaland. Þess vegna held ég
að það sé ekki spurning um hvort held-
ur hvenær sérstök gjöld á ferðaþjón-
ustu verða tekin upp. Ástæðan er sú
að við þurfum fjármagn til að byggja
upp ferðamannastaði og í rannsóknir og
áætlanagerð. Þetta er gert mjög víða,
sums staðar er rukkað inn við vinsæla
ferðamannastaði en það er bæði þungt
í vöfum og kostnaðarsamt. Svo held ég
að það sé ekki fýsilegt að setja til dæmis
upp hlið við Mývatn! Það er því betra að
fara aðrar leiðir.“
Munu sem sagt tekjur af auknum
skatti á ferðaþjónustu renna beint til
ferðaþjónustunnar?
„Já, það er mín framtíðarsýn. Það er
ekki komin niðurstaða en ég held að við
þurfum að vinna okkur í þá átt. Fyrst um
sinn gæti fjórðungur farið til ferðaþjón-
ustunnar og hlutfallið svo hækkað þar til
allt rennur til hennar.“
Að atvinnumálunum almennt, rík-
isstjórnin er sögð hafa svikið fyrirheit
í stöðugleikasáttmálanum. Ég ætla að
fullyrða og spyrja; af hverju dragið þið
lappirnar í atvinnuuppbyggingunni?
„Við höfum alls ekki dregið lappirnar
í atvinnuuppbyggingunni. Aðilar að stöð-
ugleikasáttmálanum hafa hins vegar ein-
blínt á Helguvík og halda að hún sé alfa
og omega í allri atvinnuuppbyggingu. En
á meðan hefur hellingur gerst. Ég nefni
ferðaþjónustuna sem við höfum stutt og
sveitarfélögin úti um land eru í skýj-
unum með. Þetta var metsumar og við
höfum sett peninga í markaðssókn til að
halda þessum straumi í vetur líka. Þetta
eru ekki geimvísindi; því meiri peningar
sem eru settir í auglýsingar, þeim mun
fleiri ferðamenn koma.
Nýsköpunarmiðstöð hefur sett á fót
frumkvöðlasetur víða, þar er horft
á lítil fyrirtæki, og umhverfi sprota-
fyrirtækjanna er að verða mjög gott.
Tvö frumvörp munu svo valda gjörbylt-
ingu í nýsköpun og þróun, annars vegar
endurgreiðsla vegna rannsókna og þró-
unar innan fyrirtækja sem gefur þeim
tækifæri til að vaxa enn frekar inn á við,
bæði gömlum og nýjum, og hins vegar
ívilnanir vegna fjárfestinga í nýsköpun-
arfyrirtækjum. Þar örvum við fjármagn
inn í fyrirtæki sem geta skapað mikil
verðmæti og það hratt. Við eigum eitt-
hvað á annað hundrað sprotafyrirtæki
sem eru býsna langt komin og vantar
ekki mikið upp á að verða traust.
Hér í ráðuneytinu sjáum við krafta-
verkin gerast. Ég nefni sem dæmi að í
miðborg Reykjavíkur er í gangi eftir-
vinnsla á stórum Hollywood-kvikmynd-
um. Ég nefni líka að fyrirtæki eins og
Marorka ætlar að stórfjölga hjá sér störf-
um. Það er margt sem ekki er talað um.
Það er til dæmis ekki talað um ferða-
mennskuna í umræðum um uppbyggingu
í atvinnumálum. Það má ekki gera lítið
úr því að innri vöxtur, sem gerir meira
úr því sem við höfum, hefur mikið að
segja bæði til skemmri og lengri tíma.“
Það er meira en sjö prósenta atvinnu-
leysi og við eigum því ekki að venjast að
hér sé atvinnuleysi.
„Jájá, það er rétt en það má ekki
gleyma því að atvinnuleysið er minna en
menn spáðu og ég held að fjölmörg átaks-
verkefni skili því. Það má heldur ekki
gera lítið úr öllu því sem verið er að gera.
Aðilar vinnumarkaðarins geta ekki sett
allan fókus á að gagnrýna að eitt stórt
verkefni gangi eins og það gengur. Það
er eins og þeir viti ekki af öllu hinu.
Ég vil líka nefna áritun á drögum að
fjárfestingarsamningi við Verne Hold-
ing sem ætlar að byggja upp gagnaver.
Við það held ég að stíflan muni bresta
í uppbyggingu gagnavera hér á landi.
Ég nefni líka að tekin var skóflustunga
í sumar að nýrri fóðurblöndunarverk-
smiðju Líflands á Grundartanga. Hverj-
um hefði dottið í hug að það yrði tekin
skóflustunga á þessu sumri? Það var líka
tekin skóflustunga um síðustu helgi að
verksmiðju þar sem á að framleiða líf-
rænt eldsneyti úr náttúrulegum koltví-
sýringi sem kemur upp úr jarðvarma-
virkjunum. Það eru mjög góðar fréttir
víða. Aflþynnuverksmiðjan á Akureyri
fór af stað í ágúst. En ég spyr líka, hvar
eru fréttirnar um þetta? Þær vant-
ar og það má líka átelja fjölmiðla fyrir
að sýna þessu ekki áhuga. Orkufrekar
stórframkvæmdir eru augljóslega mjög
frekar á athygli fjölmiðlamanna, stjórn-
málamanna og aðila vinnumarkaðarins
en ég tel kominn tíma til að við beinum
kastljósinu að allri uppbyggingunni sem
raunverulega er að eiga sér stað.“
Snúum okkur að rammaáætluninni
um orkunýtingu sem á að liggja fyrir í
janúar. Hverju mun hún breyta?
„Það sem skiptir öllu máli er að við
komum okkur upp úr hjólförum deilna
B
yrjum fyrir norðan, samning-
ur um rannsóknir og atvinnu-
uppbyggingu í Þingeyjarsýslu
var undirritaður á fimmtudag.
Lengi var í gildi viljayfirlýsing um álver
á Bakka og Alcoa er eina fyrirtækið sem
opinberlega hefur lýst áhuga á starf-
semi þar. Hvaða aðrir möguleikar eru
í stöðunni?
„Alcoa er eina fyrirtækið sem hefur
formlega verið með en fleiri hafa lýst
áhuga enda er þetta svæði ríkt af orku.
Fjölmargt kemur til greina en það er
ekki mitt að úttala mig um það núna.
Það sem skiptir máli er að sett verður á
laggirnar verkefnisstjórn sem á að fara
ískalt yfir þá kosti sem eru á að byggja
þarna upp atvinnu.“
Hvaða önnur fyrirtæki hafa lýst
áhuga?
„Það hafa verið ýmsar þreifingar, til
dæmis um gagnaver og áburðarverk-
smiðju. En verkefnisstjórnin sem ráðu-
neytið, sveitarfélögin og Landsvirkjun
standa að á að skila skýrri niðurstöðu
og það er von okkar að við getum kynnt
orkukaupendur næsta haust.“
Alcoa-menn voru ekki ánægðir með
að viljayfirlýsingin væri ekki framlengd.
Hefur þú áhuga á að þarna rísi álver?
„Ég er ekki þess háttar stjórnmála-
maður að ég vilji velja og hafna einhverj-
um iðnaði umfram annan. Stjórnvöld
eiga að skapa umhverfi og regluverk
svo atvinnulífið geti verið nokkuð sjálf-
bært. Hins vegar spilar margt inn í,
umhverfismálin, orkuöflunin og fleira.
Hvort álver geti risið á Bakka ræðst af
ytri þáttum og regluverki og það eru
mælikvarðar sem ég vil miða við. Það
sem skiptir mig meginmáli og er mitt
markmið er að þarna verði myndarleg
atvinnuuppbygging.“
Á sem sagt að taka heilt ár í að skoða
málin?
„Nei, ekki bara skoða þau heldur líka
koma orkurannsóknunum og orkuöflun-
armálunum í skýrari farveg sem von-
andi felur í sér að nýtt fjármagn fæst
til verkefnanna og við getum því svar-
að spurningunni um hve mikil orka er
þarna. Það verður bylting.“
Á þá allt að liggja fyrir eftir eitt ár og
verða þá teknar ákvarðanir um að ráð-
ast í einhverja tiltekna framkvæmd?
„Já, þá ætti nýtt orkuöflunarfélag að
geta gengið til samninga um sölu á ork-
unni. Það er svo sveitarfélaganna að
skipuleggja athafnasvæðin og annað
slíkt og ég vonast til að skömmu síðar
verði hægt að hefja framkvæmdir við
atvinnuuppbygginguna.“
Förum þá til Suðurnesja þar sem menn
reyta hár sitt af reiði vegna Helguvíkur-
álversins sem þeir segja vera í uppnámi
vegna umhverfismatsmálanna. Hvernig
heldur þú að því máli vindi fram?
„Það mál veltur á mörgum þáttum
ennþá og ég get ekki sagt annað um þau
á þessari stundu en að við í ráðuneyt-
inu höfum unnið að því sem að okkur
kemur. Fjárfestingarsamningurinn
sem var undirritaður í sumar er einn
af grundvöllum þess að hægt sé að fjár-
magna verkefnið. Sömuleiðis reynum
við að vinna hratt og vel í skattatillög-
um fjárlagafrumvarpsins svo þau mál
liggi fljótt fyrir.
Suðvesturlínan er ekki úrslitaatriði
í málinu því þar er umhverfisráðherra
einfaldlega að óska eftir upplýsing-
um. Hún taldi að ákveðin atriði væru
ekki nógu skýr og fór því þessa leið.
Ég held að þegar kemur að náttúrunni
vilji menn fara varlega frekar en hitt og
umhverfisráðherra gerði það. En ég held
að það ferli taki ekki nema tvo til þrjá
mánuði.“
Styður þú þá ákvörðun umhverfisráð-
herra?
„Ég ætla ekki að lýsa yfir sérstökum
stuðningi eða skoðun minni. Hún tók
þessa ákvörðun á sínum forsendum enda
hennar verkefnasvið.“
Ýmislegt annað stendur út af, til
dæmis fjármögnun og hafnarmál. Er
dýpra á þessu en menn vilja af láta?
„Ég get ekkert sagt um það en það
eru vissulega áskoranir í veginum. Ég
get þó sagt að við höfum unnið af full-
um heilindum en það er fyrirtækisins
að fjármagna verkefnið. Við höfum gert
fjárfestingarsamning og þegar skýr-
ar línur liggja fyrir um skattamálin
tel ég ekkert vera því til fyrirstöðu að
fjármagn fáist.
En varðandi hafnarmannvirkin þá er
ég undrandi á, vegna þess að þetta álver
hefur verið ansi lengi á teikniborðinu, að
þessari ríkisstjórn sé kennt um að setja
einhverjar vörður í veginn. Hvers vegna
höfðu ekki íhaldið og framsókn sett þessi
mannvirki á áætlun?“
Það er byrjað að byggja álverið og
áætlanir gera ráð fyrir að fyrsti áfangi
þess verði tekinn í gagnið 2011. Heldur
þú að það muni ganga eftir?
„Ég get ekki svarað því en get þó sagt
að við vinnum að því að svo geti orðið.“
En þá að þessum umdeildu sköttum
sem þú hefur nú þegar minnst á tvisvar.
Þeir hafa vakið hörð viðbrögð. Í fyrsta
lagi, hvað átti þessi einnar krónu tillaga
í fjárlagafrumvarpinu að þýða?
„Ég vil meina að þessi skattahugmynd
og framsetning hennar í greinargerð
fjárlagafrumvarpsins hafi farið með
óheppilegum hætti í loftið og menn því
blásið hana upp úr öllu valdi. En það sem
er búið er búið og ekki þýðir að hengja
sig í það.
Það er algjörlega óraunhæft að setja
eina krónu á selda raforku vegna þess
að þetta kemur ekki bara við stóriðjuna
heldur alla framleiðslu og heimilin líka.
Við erum að meta hvaða áhrif þetta hefur
á alla aðila og ég vil hafa gott samráð um
málið við til dæmis Neytendasamtökin
og hagsmunaaðila í atvinnulífinu. Ég
held að nokkrir aurar á raforkusölu sé í
góðu lagi og það má ekki gleyma að þetta
er umhverfis-, orku- og auðlindaskattur,
Stórræðin í iðnaðarráðuneytinu
Mikið mæðir á Katrínu Júlíusdóttur iðnaðarráðherra. Atvinnumálin eru á hennar könnu á tímum mesta atvinnuleysis sem
þjóðin hefur mætt um árabil. Björn Þór Sigbjörnsson drakk kaffi með Katrínu í gær og fór yfir sviðið sem virðist þyrnum stráð.
Ég er prakt-
ísk og ég vil
byggja land
þar sem við
förum ekki
úr því að
vera algjör-
lega háð
fiski í að
vera algjör-
lega háð
álverum.
Í ÖNNUM Eitt helsta verkefni Katrínar Júlíusdóttur í iðnaðarráðuneytinu er að stuðla að bættu atvinnuástandi í landinu
á sama tíma og niðurskurður í ríkisútgjöldum er meiri en áður hefur þekkst. Hún er bjartsýn á framtíðina enda er margt
í pípunum. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA