Tímarit iðnaðarmanna - 01.02.1947, Blaðsíða 32

Iðnaðarritið 1.- 2. XX. 1947
einhæfa framleiðsla svo verðmæt, að hún virt-
ist bæði geta borið kostnaðinn við búferla-
flutninginn og leyft þjóðinni miklu fjölbreytt-
ari og meiri neyzlu en liún hafði áður ]>ekkt.
Hitt sást mönnum yfir og sést jafnvel yfir
það enn í dag, að kostnaðurinn við einhæfa
framleiðslu er raunar meiri en rekstrarkostn-
aður sjálfrar iiennar. Þar verður líka að
reikna með kostnaðinn við verzlunina. Kin-
iiæf framleiðsla krefst mikillar verzlunar, og
mikil verzlun krefst mikils fjármagns. Þessi
mikla atvinnubylting lilaut því að verða
dýrari, lteinlínis fjármagnsfrekari, en í fljótu
bragði virtist.
Og þó varð það ef lil vill dýrast, að slíta
með svo skjótum hætti það sterka samband,
er áður var, milli framleiðslu og neyzlu.
Meml misstu við það sjónar á lögmálum við-
skiptanna og varð ærið villugjarnt. Það var
til bjargar í byrjun, að þjóðin var svo' vön
einhæfri neyzlu um aldir, að hún kunni eigi
til annars. En með vaxandi viðskiptum og
kynningu af öðrum þjóðum varð neyzlan
fjölþættari og kostnaðarsamari, enda var
þjóðin hrýnd og eggjuð til aukinnar neyzlu
af þeim, er með verzlunina fóru. Og að lok-
um varð neyzlan langt um efni fram.
Þessi einfalda framleiðsla varð og á þann
hátl dýr, að þorri fólksins og þar méð þjóð-
in í heild varð ofurseld verzluninni og fjár-
magninu meir en orðið hefði við fjölbreytt-
ari framleiðslu. Þarf eigi að spyrja um vald
Jiess, sem sækja þarf til allar lífsnauðsynjar.
En um þessa þróun er nú komið að leið-
arlokum. Því er nauðsynlegt að skyggnast
vandlega eftir því, hvar þjóðin er stödd og
hvert heri að stefna.
Hinn frumstæði búskapur liðinna alda lief-
ir lokið sinu hlutverki og á ekki afturkvæmt.
Einnig hlýtur hráðlega að vera lokið jieirri
einhæfu þátttöku þjóðarinnar i alþjóðlegum
viðskiptum og alþjóðlegum búskap, sem
lagt hefir verið kaj)]) á um nokkura hríð,
]>essari þátttöku, sem hefir einkennt sig með
fáþættri framleiðslu, en miklum innflutningi
neyzluvöru og mikilli verzlun. Jafnvel þó að
18
markaðir fyrir fáhreytta og lítt unna fram-
leiðslu þjóðarinnar væru takmarkalausir,
mundi það aldrei verða til langvarandi ham-
ingju fyrir þjóðina hvorki fjárhagslega eða
menningarlega, að l.eggja einhliða áherzlu á
að draga þorsk, veiða síld eða ala upp slál-
urfé lianda erlendum þjóðum. Þegar markað-
irnir eru takmarkaðir og þverrandi, er slíkt
fullkomið glapræði.
í stað þess lilýtur að koma, og á að koma
sem fyrst, fjölþættari framleiðsla hæði til
neyzlu innanlands i stað erlendrar neyzlu-
vöru og lil þess að útflutningsvaran verði
fjölbreyttari og meira unnin vara. Þetta er
hagfræðileg nauðsyn, menningarleg nauðsyn
og þjóðfélagsleg nauðsyn. Um leið og atvinnu-
lifið verður fjölþættara og fleiri böndum
tengt inn á við, finna menn betur til þess,
hvernig hönd styður hendi, félagsleg öfl
styrkjast, en sundrunarafla gætir minna. —
Verzlunin út á við, sem nú er að leiða þjóð-
ina út á flæðisker sökum ])ess, hve útflutn-
ingsvaran er einhæf og lilt unnin, en inn-
flutningurinn lióflaus, verður takmörkuð við
þörf og getu, en í slað þess vaxa viðskiptin
inn á við, milli þeirra er stunda ólíkar fram-
leiðslugreinar. Verkskiptingin á búi þjóðar-
innar verður að ýmsu lík þvi, er var á heim-
ilunum áður, og þjóðin færist nær því aftur
að geta sjálf fullnægt sínum brýnustu þörf-
um með eigin framleiðslu.
Flestir eru sammála um nauðsyn þess, að
atvinnuþróunin færist í þessa ált og það fljótt.
Margir af því að það sé á allan hátt æskilegl,
sumir af ]>ví að það sé ill nauðsyn eins og nú
horfir. En að því spyrja menn að vonum og
þykjast fá við því lítil svör, hvernig fá incgi
breytni i þeim atvinnugreinum, sem fyrir
eru, og eflingu nýrra atvinnugreina.
Um innlent fjármagn er tæ])lega nema um
einn stað að vísa. Því ljármagni, sem bundið
er í verzluninni, á að alhniklu leyti að heina
inn í framléiðsluna, fyrst og fremst því, sem
hundið er í lánveitingastarfsemi verzlunar-
innar. Á þann hált fengi það fjármagn verk-
efni, er miðaði til þjóðþrifa. Það hefir glögg-